Махуэгъэпс

ПщылIыгъэр гъэкIуэдыным хущIэкъуным и дунейпсо махуэщ. Ди зэманми а махуэм мыхьэнэшхуэ иIэщ: ООН-м къит бжыгъэхэм ятепщIыхьмэ, дуней псом иджыри цIыху мелуан 21-рэ хуэдиз пщылIыпIэм щитщ. Абыхэм яхэтщ цIыхубзи сабии.

Урысейм щагъэлъапIэ Банк лэжьакIуэм и махуэр. 1990 гъэм дыгъэгъазэм и 2-м «Урысей Федерацэм и Банк нэхъыщхьэм теухуауэ» федеральнэ законыр къызэращтам тращIыхьу ягъэлъапIэ.

Псыхуаби, Нартсани, Гумкъали, Шэт къали, сытми адыгэ къуажэу щытахэм къыдэтIысхьахэр «Мурат къокIуэ» жаIамэ, зэрыгъащтэу хьэргъэшыргъэ зэрыгъэхъут, бжэ-щхьэгъубжэхэр ягъэбыдэрт, «цырхъ» зэхахмэ, жэщкIэ къащтэу къигъэнат.

♦СПИД узыфэм ебэныным и дунейпсо махуэщ

♦Хоккейм и урысейпсо махуэщ

♦1933 гъэм Москва Литературэ институт къыщызэIуахащ. 1936 гъэм къыщыщIэдзауэ абы тхакIуэ Горький Максим и цIэр зэрехьэ.

♦2001 гъэм «Урысей зэкъуэт» партыр къызэрагъэпэщащ.

♦Биологие щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъМУ-м и профессору щыта КIэш Антонинэ къыщалъхуа махуэщ.

♦УэрэджыIакIуэ, УФ-м щIыхь зиIэ и артисткэ Сосмакъ Валентинэ къыщалъхуа махуэщ.

Компьютерхэмрэ абыхэм илъ хъыбархэмрэ хъумэным и дунейпсо махуэщ
Унагъуэ псэущхьэхэм я дунейпсо махуэщ
1571 гъэм Къэбэрдей пщы уэлий Идар Темрыкъуэ (Марие и адэр) дунейм ехыжащ.
1922 гъэм РСФСР-м хыхьэу къызэрагъэпэщащ Шэшэн автономнэ областыр.
1968 гъэм Гагарин Юрий и Дыщэ медаль ягъэуващ.
1993 гъэм УФ-м и Президент Ельцин Борис и унафэкIэ Урысейм и гербу къащтэжащ щхьитI зыфIэт бгъэм и теплъэр зытетыр.

Палестинэ лъэпкъыр дэIыгъыным и дунейпсо махуэщ.

1917 гъэм Цагъуэ Нурийрэ Дым Iэдэмрэ «Адыгэ макъ» газетым и япэ номерыр къыдагъэкIащ.

1924 гъэм къызэрагъэпэщащ Дыкъэзыухъуреихь дунейр хъумэнымкIэ Урысейпсо зэгухьэныгъэр.

1953 гъэм къалъхуащ УФ-м щIыхь зиIэ и ухуакIуэ, техникэ щIэныгъэхэм я доктор Хьэмхъуокъуэ Руслан.

1952 гъэм къалъхуащ Шэрджэс сурэтыщI-живописец Хьэгъундокъуэ Му­хьэ­мэд.

ГущIэгъу зэхуэщIыным и дунейпсо махуэщ
1926 гъэм къалъхуащ Къэрал лэжьакIуэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым щэнхабзэмкIэ и министру, республикэм и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым и секретару щыта Уэрсей Фаинэ.
1939 гъэм къалъхуащ хормейстер, УФ-м щIыхь зиIэ и артист Бицу Юрий.
1954 гъэм къалъхуащ КъБР-м щIыхь зиIэ и ухуакIуэ, техникэ щIэныгъэхэм я кандидат, «Къэббалъкъремстрой» ОАО-м и унафэщI ГъуаплъащIэ Алексей.

ЦIыхубзхэм залымыгъэ якIэлъызехьэным пэщIэтыным и дунейпсо махуэщ. ООН-м и Ассамблее Нэхъыщхьэм 1999 гъэм дыгъэгъазэм и 17-м къищта унафэмкIэ ягъэуващ ар.
Урысейм и мамырщIэкъу дзэхэм я махуэщ
1339 гъэм Москва Кремлым жыгейм къыхэщIыкIа и блынхэр зэтелъхьэн щIадзащ.
1735 гъэм ягъэжащ Пащтыхь-тхьэгъушыр.
1935 гъэм СССР-м щагъэуващ «ЩIыхьым и Дамыгъэ» орденыр.

         Псы щIыIум щес бабыщ, къаз щыр цIыкIухэм уакIэлъыплъыныр гухэхъуэгъуэщ: зы мэскъалкIэ лъэныкъуэкIэ иримыхьэкIыу ахэр анэм и ужьым итщ. Дауэ зэи зызымыхъуэж апхуэдэ мардэм тетыныр абыхэм къазэрехъулIэр?

ЩIэныгъэлI физикхэм дызэрыщагъэгъуазэмкIэ, жэуапыр гидродинамикэм и хабзэхэм къазэрыпэщIэуэр япэм иту кIуэ анэм зэтреубыдэри, абы и ужьым ит и шырхэм я къарур хъума мэхъу.

Гупышхуэ зэрыгъэхъуа къуаргъхэм нэхумыщым зыщаIэткIэ, кхъухьлъатэ къэтIысым хуэдэу, макъышхуэ ящI икIи гурыIуэгъуейкъым ар электрокъарум и зы лIэужьыгъуэу зэрыщытыр. Иужьрей зэманым дунейпсо щIэныгъэлIхэм я деж гулъытэ лей щигъуэтащ къуалэбзухэмрэ къэзылъэтыхь бадзэ лIэужьыгъуэхэмрэ къагъэхъу электрическэ губгъуэхэм я зэхъуэкIыныгъэ мащIэми дунеймрэ щIыуэпсымрэ къазэрыпэджэжым.

Мыщэхуэным и дунейпсо махуэщ

1861 гъэм Урысейм и император Александр ЕтIуанэм и унафэкIэ Министрхэм я Совет къызэрагъэпэщащ.

1927 гъэм Москва къыщызэIуахащ Опереттэм и къэрал театрыр.

1956 гъэм КПСС-м и ЦК-м унафэ къищтащ балъкъэр, къэрэшей, къалмыкъ, ингуш, шэшэн лъэпкъхэм я автономиер зэфIэгъэувэжыным теухуауэ.

1729 гъэм къалъхуащ урыс дзэзешэ цIэрыIуэ, генералиссимус Суворов Александр.