Тхыдэ

Хама къалэм и бэзэрыр мывэ сэрейкIэ къэщIыхьащ. Абы зы мы­вэ пхъэбгъу хэлъащ. Мывэ пхъэбгъум и щIыфэм тхыпхъэщIыпхъэ хьэлэмэтхэр телъти, арагъэнт ар хьэрыпхэм тхьэм и пащхьэм къи­кIауэ къыщIалъытэр. Зыми ищIэртэкъым ар къыздикIари тхыпхъэ­щIыпхъэ тезыдзари; хами трагъа­плъэртэкъым, езы хьэрыпхэм фIэ­кIа.

XVI лIэщIыгъуэм Польшэм къэбэрдей уэркъитху зэрыкIуэгъамрэ иужькIэ абыхэм я щхьэ кърикIуамрэ теухуа лэжьыгъэр зи IэдакъэщIэкIыр лыхь (поляк) тхыдэтх Грушницкий  Мартинщ. А тхыгъэр Иорданием щыпсэу ди хэ­куэгъу Жэмыхъуэ Амжэд зэридзэкIри, «Адыгэ псалъэм» тридзащ. Нобэ псалъэмакъым къыпещэ Германием къикIыжа, Мейкъуапэ щыпсэу еджагъэш­хуэ Едыдж Батырай.

Дуней псом щы­цIэрыIуэ щэнхабзэм и хъугъуэфIы­гъуэхэм «Адыгэ» фIэщыгъэр зыгуэркIэ епхауэ зэхэтхыху, абы щхьэусы­гъуэ хуэхъуам ды­щIэупщIэныр езыр-е­зыру пщэрылъ ­тхуо­хъу. Апхуэдэ зы щап­хъэщ адыгэ ма­къамэтх, ­УФ-м и къэрал саугъэтым и лау­реат Даур ­Аслъэн и фIыгъэкIэ хэIущIыIу хъуа, Австрием щыщ композитор цIэрыIуэ Штраус Иоганн ­(къуэм) и Iэдакъэ къы­щIэкIа «Шэрджэс маршыр».

Балакирев Милий (1837 - 1910) «Гуп лъэщ» («Могучая кучка») жыхуаIэ композитор зыбжанэм ящыщт, уеблэмэ я къызэгъэпэщакIуэу къэп­лъытэ хъуну. Адыгэ пшыналъэхэм зыкIи емыщхь абы и композитор лэжьыгъэхэр ди дежкIэ гъэщIэ­гъуэн зыщIыр абы «Ис­лъэмей» зыфIища и ма­къамэращ.

Ди газетым нэхъ пасэу ­тетыгъащ шэшэн абрэдж Кушмэзокъуэ Залымхъан теухуа хъыбар убгъуа. Кавказ цIыхубэм игъэфIа щIалэ хахуэм и цIэр нобэ дигу къэдгъэкIыжыну щхьэусыгъуэ къыдет Урысейм щы­цIэрыIуэ оперэ уэрэ­джы­IакIуэ Шаляпин Фёдор къызэралъхурэ илъэси 145-рэ зэрырикъум.

1950 гъэм щегъэжьауэ зэфIэува совет тхыдэм къызэригъэлъагъуэмкIэ, адыгэпщхэу Мэхъэшокъуэрэ Елбэздыкъуэрэ 1552 гъэм лъэпкъыр кърым-тэтэрхэм ­кърагъэлыну лъаIуэу Мэзкуу зэрыкIуар урыс пащтыхьы­гъуэм хуэгъэза япэ адыгэ дип­ломат гупыжщ. Щхьэусыгъуэ зэтемыхуэхэм къыхэкIыу, нэхъыбэм политикэм епхауэ, урыс-адыгэ зэхущытыкIэр но­бэми пхэнжу къэзыгъэлъа­гъуэ тхыдэджхэр щыIэщ.

Адыгэпщ цIэрыIуэ ХьэтIохъущокъуэ Кургъуокъуэ Къэбэрдейр кърымыдзэм къызэрыригъэлам теухуа хъыбар телъы­джэм ХьэтIохъущыкъуей хъыбархэм я жьантIэр къылъос. Ар дунейм щикъухьа адыгэхэр щыпсэу щIыпIэ куэдым ноби щызокIуэ. Абы теухуа тхыгъэхэр тхыдэ хъумапIэхэм щыIэщ, тхылъ зэмылIэужьыгъуэхэм итщ, тха­кIуэхэмрэ щIэныгъэлIхэмрэ куэдрэ зэIэпахащ.

Гёнен къалэм (Тырку Республикэ) дыщыщыIа махуэм Гюролрэ Гъазмирэ ХьэфIыцIэ Мухьэмэд къыжраIащ убых зэш цIэрыIуэхэм я кхъэлъахэу Маньяс вилайетым хыхьэ Хъундж жылэ цIыкIум дэтыр дагъэлъагъуныр зэрафIэигъуэр.

КъБР-м щIыхь зиIэ и артист Къардэн Лъостэнбий къызэралъхурэ мазаем и 1-м илъэс 90 ирикъуащ.

Къардэн Лъостэнбий гъуазджэм пасэу дихьэхащ. Абы и фIыщIэ хэлъщ ди республикэм и артисткэ нэхъыфIхэм ящыща Къардэн ХьэкIуцэ.

Си адэ Куэтэншы ТIалэ Мем и къуэр ящыщщ ди щIыналъэм и зыужьыныгъэм зи къарурэ зэфIэкI куэдрэ езыхьэлIа хэкупсэхэм. Хэку зауэшхуэм и ветеран, жылагъуэ, къэрал лэжьакIуэ цIэрыIуэр пэрытащ жэуаплыныгъэ лъагэ зыпылъ IэнатIэ зэмылIэужьыгъуэхэм. КПСС-м и обкомым хэтащ, Къэбэрдей-Балъкъэрым юстицэмкIэ и министру щытащ.