«Эль-КъунейтIрэ и анэ»

Журтхэм КъунейтIрэ къалэр зэтракъутащ. 1973 гъэ

Уджыхъу КIунэ

«Эль-КъунейтIрэ зэхэкъутам и курыкупсэм телъыджэу къыщызэтена унэ цIыкIум щопсэу фызыжь дыдэ хъуа Уадид Насиф. Абы оккупацэри игъэващ, къалэр зэракъутари и нэгу щIэкIащ, иджыпстуи Эль-КъунейтIрэ и дэтхэнэ махуэщIэ гугъуми жыджэру IуощIэ.
- Сэ Сыхуеямэ, сыдэкIыфынут къалэм, - жеIэ Насиф, -  ауэ сыкъыдэнэмэ нэхъ къызощтэ, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, си фIэщ мэхъу Эль-КъунейтIрэ аргуэру псэ къызэрыхыхьэжынур, мэкъумэшыщIэхэм къызэрагъэзэжынур. Си фIэщ мэхъу мамырыгъэр Джулан лъагапIэхэм зэрыщызэфIэувэжынур»...

Журналист Пересадэ Владимир 1978 гъэм и щэкIуэгъуэ мазэм и 26-м къыдэкIа «Правда» газетым апхуэдэу тридзащ.
Корреспондентым зи гугъу ищIар адыгэ цIыхубзщ, абы и цIэ дыдэр Iэминэщ (адыгэ псори зэреджэр КIунэщ), езыри Уджыхъухэ япхъущ.
Сэри 1981 гъэм Сирием сыщыкIуам Эль-КъунейтIрэ сыдыхьащ. Абы сыкIуэн и пэкIэ хьэрып къэрал зыбжанэм къыщыдэкI газетхэм, журналхэм Iэминэ щхьэкIэ ятхахэм щыгъуазэ зысщIащ. «ЛIыхъужьыгъэшхуэ зыхэлъ цIыхубзым - щIыхь, щIыхь, щIыхь!» - арат жиIэр Уджыхъум щхьэкIэ Дамаск къыщыдэкI «Баас» газетым. «Лъэпкъ къызыхэкIам хуэфащэщ а цIыхубзыр. Абы и лIыгъэр Жаннэ д’Арк ейм зыкIи къыкIэрыхуркъым», - тетт «Аль-Хьэуадес» ливан журналым. «НыбжьыщIэхэ, зауэлIхэ! Тефх щапхъэ Сирием ипхъу пэжым!» - къыхуриджэрт цIыхухэр иордан газет «Ад-Дустурым»…
А псоми зыжьэу Iэминэ «Эль-КъунейтIрэ и анэ» цIэ лъапIэр фIащащ.
Газетхэм, журналхэм къаIуэтэж къалэр 1973 гъэм журтхэм къаIэщIэкIыжа нэужь, Уджыхъу­хэ я унэм Сирием и президент Хафез Асад зэрыкIуар, Iэминэ зэрыIущIар. IэплIэ, ба хуищIу, «Упсэу, ди анэ дыщэ!» зэрыжриIap.
...Эль-КъунейтIрэ машинэкIэ дыщыдэлъадэм, япэу дызыIущIар адыгэу къыщIэкIащ. Зи ныбжьыр илъэс 55-м ит ЛIыщIэ ФуIэд ООН-м и кIэлъыплъакIуэ сэлэтхэр зыщIэс унэхэр уэздыгъэкIэ зыгъэнэху моторыр игъэлажьэрт. Ар къытщыгуфIыкIащ, икIи ди машинэм къитIысхьащ «къалэр» дигъэлъагъуну.
- Сэ сыкъыщыхъуари си гъащIэр щызгъэкIуари Хьинзиуан къуажэрщ. Километрищ къудейщ ар мыбы зэрыпэжыжьэр, - къыджиIащ ЛIыщIэм. - Иджы Хьинзиуан зытеса щIыпIэр журтхэм я жыг хадэщ. Къуажэм дэса псори сионистхэм къыдахури, унэхэр ирахащ, итIанэ щIыр явэжри, мыIэрысей, тутей хасэжащ. Дэ къыдащIа дыдэр ялъысащ Барекъэ, Мударие, Сэлмэние, Мумсие, Жыуезэ, Хъышние, Мансурэ, Фэхьам, Биер эль-Хъаджэм, Фэрдж къуажэхэм. Абыхэм дэсахэм я нэхъыбэр адыгэт, абазэт.
Машинэр хуэм дыдэу бгъэдохьэ унэшхуэ ныкъуэ зэхэкъутам. Япэм ар Эль-КъунейтIрэ нэхъ ин дыдэу дэта кинотеатр «Андалузиерщ». Дэ абы и пкIэунэм дыдокIуей, къалэр къэтплъыхьыну.
Эль-КъунейтIрэ и теплъэр гущIыхьэщ. Къалэм зы мэжджыт, зы члисэ, нэгъуэщI зы унэ цIыкIу фIэкIа псэууэ къыдэнакъым. 1967 гъэм япэкIэ Джулан лъагапIэ куейм и щыхьэру щыта, цIыху мин 53-рэ зыдэса къалэр щыIэжкъым. Эль-КъунейтIрэ и къутахуэхэр журт хъунщIакIуэхэм ящIа щIэпхъаджагъэхэм я щапхъэщ.
ЖыIэн хуейщ 1967 гъэм яубыду дэса псор щыдахуми, 1973 гъэм жэпуэгъуэ зауэр щекIуэкIа зэманми езы къалэр лажьэшхуэ емыкIыу къызэрызэтенар. Эль-КъунейтIрэ щызэхакъутар 1978 гъэрщ. ЗэгурыIуэныгъэм ипкъ иткIэ, къалэм дэкIын хуей щыхъум, журтхэм ар бульдозеркIэ, танккIэ, топкIэ гущIэгъуншэу зэхагъэлъэлъащ...
«Андалузием» дыкъехыжа нэужь, ФуIэд дишащ Уджыхъу Iэминэ и унэм. Дэ дригъэблэгъащ Iэминэ и къуэ нэхъыщIэ Шыкъ Зухьди. «Илъэсий хъуауэ ди анэр япэ дыдэу Эль-КъунейтIрэ дэкIауэ аращ - и пхъур илъагъуну Щам кIуащ», - къыджиIащ Зухьди.
ИтIанэ абы къытхуеIуатэ илъэс 81-м ит ныуэм оккупацэм щыгъуэ и фэм дэкIа псор. Къалэм дэсхэр щыдахум, Iэминэ щалъхуа Эль-КъунейтIрэ къигъэнэн идакъым. Ар куэдрэ журт комендантым деж яшащ, ауэ шынагъэкIи псалъэ дахэкIи цIыхубзыр ягъэдэIуэфакъым. ЗэрыпхъуакIуэхэм ялэжь щIэпхъаджагъэ псори игъэву, ауэ зэи мылъэуджыджэу, пагагъышхуэ хэлъу и жьэгу мафIэр, и лъэпкъ напэр илъэсиблкIэ ихъумащ КIунэ.
Къэхъуащ зэман фызыжьыр блынджабэм кIэрагъэувэу автоматхэр щыщхьэщагъэукIаи. Абы щыгъуэми къэскIакъым «Эль-КъунейтIрэ и анэр».
- Ди анэм пщIэшхуэ къыхуэзыщIар Сирием и президентым и закъуэкъым, - къыпещэ адэкIэ Зухьди. - Адрей хьэрып къэралхэм я унафэщIхэри ди унагъуэ къихьащ, дыкъалъытащ.
... Дэ Эль-КъунейтIрэ дыкъыщыдэкIыжым пшапэр зэхэуат. Джулан лъагапIэхэр щымт. КъыпфIэщIырт ахэр къалэ щымыIэжым хуэщыгъуэу. Жыжьэу уплъэмэ, Джебел аш-Шейх Iуащхьэм телъ уэсыр плъагъурт. Ар вагъуэу нэхут. А тэлайм сызэгупсысыр зыт: къигъэнэхужыну пIэрэ абы Эль-КъунейтIрэ и пщэдейр, илъагъужыну пIэрэ Уджыхъу Iэминэ и куэщIым иса и бын псори зэхуэсыжауэ?
1981 гъэ
 

Поделиться: