Егъэджэныгъэм гъэсэныгъэр сытым дежи щIыгъущ

КъБР-м и Парламентым ЕгъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмкIэ, щIалэгъуалэ политикэмкIэ и комитетым и жэрдэмкIэ иджыблагъэ къызэрагъэпэщащ «Гъэсэныгъэр егъэджэныгъэм къыгуэхыпIэ зимыIэ и Iыхьэщ» зыфIаща зэIущIэшхуэр.

Ар къыщызэIуихым комитетым и унафэщI Азычэ Светланэ жиIащ гъэсэныгъэ лэжьыгъэм иджыпсту мыхьэнэшхуэ зэриIэр. Абы къыхэкIыу сабийхэр щрагъаджэ зэманым гъэсэныгъэ лэжьыгъэ ядегъэкIуэкIыным къэрал властым и органхэми егъэджэныгъэмкIэ IуэхущIапIэхэми я нэIэ зэпымыууэ трагъэтщ.
 ЗэIущIэм къыщыхалъхьа Iуэхум зэпкърыхауэ тепсэлъыхьащ КъБР-м  цIыхухэр егъэджэнымкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министрым и къуэдзэ ШэнтIыкъу Иринэ. Абы къызэригъэлъэгъуамкIэ, 2025 гъэм нэсыху Урысей Федерацэм гъэсэныгъэ Iуэхум зыщегъэужьынымкIэ стратегием ипкъ иткIэ КъБР-м щызэхалъхьащ а документым къигъэув Iуэхухэр гъэзэщIэным хуэунэтIауэ 2016-2020 гъэхэм зэфIагъэкIынухэм я план. Абы къыщыгъэуващ гъэсэныгъэмкIэ социальнэ IуэхущIапIэхэм зегъэужьыным хуэгъэза къызэгъэпэщыныгъэ, методикэ Iуэхухэр, курыт еджапIэхэм, щIэныгъэ гуэдзэн щрагъэгъуэт еджапIэхэм, физкультурэмрэ спортымрэ я IуэхущIапIэхэм гъэсэныгъэ лэжьыгъэр зэрыщрагъэкIуэкIыр къызэрагъэщIэрэщIэжыну щIыкIэр.
Мы IэнатIэм хуэгъэза къэрал политикэр пхыгъэкIынымкIэ мыхьэнэшхуэ зиIэ унэтIыныгъэщ лъэпкъ-щэнхабзэ Iуэхухэр, хабзэхэр зи лъабжьэ муниципальнэ программэхэр. Апхуэдэ программэхэр иджыпсту щагъэзащIэ республикэм и муниципальнэ район, къалэ округ, псоми. КъБР-м егъэджэныгъэмкIэ и IэнатIэм гъэсэныгъэ лэжьыгъэ щрагъэкIуэкI педагог 6886-м.
Доклад зыщIар тепсэлъыхьащ егъэджэныгъэмкIэ IуэхущIапIэхэм щыIэ гъэсакIуэхэр творческэ лэжьыгъэм тегъэгушхуэнымкIэ зэфIагъэкIхэм. Къапщтэмэ, КъБР-м гъэ къэс щрагъэкIуэкI «ЕгъэджакIуэр цIыхугъэм и щапхъэщ» саугъэтыр къэхьыным теухуауэ педагогикэм, школакIуэхэр гъэсэным и лъэныкъуэкIэ къызэрагъэпэщ урысейпсо конкурсыр, апхуэдэу «Урысей узыншэм и егъэджакIуэ» урысейпсо конкурсым и республикэ Iыхьэр.
ШэнтIыкъу Иринэ къызэхуэсахэм гу лъаригъэтащ егъэджэныгъэмкIэ IуэхущIапIэу нэхъ тэмэму лажьэхэм я методологие лъабжьэр гъэсэныгъэ Iуэхум егупсысауэ бгъэдыхьэныр арауэ зэрыщытым:
- Республикэм егъэджэныгъэмкIэ и IуэхущIапIэхэм еджакIуэ 10592-рэ къызэщIэзыубыдэ сабий зэгухьэныгъэу 62-рэ, еджакIуэ 10600-рэ къызэщIэзыубыдэ жылагъуэ зэгухьэныгъэу 71-рэ щыIэщ. Апхуэдэу иужь зэманым къызэрагъэпэщу щIадзащ еджакIуэхэм я Iуэхухэр зэблэзыгъэкI органхэр икIи абыхэм курыт еджапIэхэм щIэсхэм ящыщу 14341-рэ хэтщ.
Республикэм щолажьэ «ШколакIуэхэм я Урысей зэщIэхъееныгъэ» урысейпсо жылагъуэ-къэрал сабий зэгухьэныгъэм и Къэбэрдей-Балъкъэр щIыналъэ къудамэр. А зэгухьэныгъэм и Iуэхухэр нобэ щыдагъэкI республикэм и еджапIэу 120-м. Нэхъ жыджэру мы зэгухьэныгъэр щылажьэ щIыпIэхэм ящыщщ Аруан, Май муниципальнэ районхэр, Бахъсэн къалэ округыр. Абы къыдэкIуэу, республикэм къыщызэрагъэпэщащ «НыбжьыщIэ армэ» урысейпсо зэщIэхъееныгъэм и щIыналъэ къудамэ.
Докладым къызэрыщыгъэлъэгъуамкIэ, гъэсэныгъэ лэжьыгъэм хиубыдэу куэд зэфIагъэкI школакIуэхэм ящыщу хабзэр къызэпызыудхэр нэхъ мащIэ щIыным. Апхуэдэу зыгъэпсэхупIэхэм, унагъуэхэм, еджапIэхэм акъылыр зэзыгъэкIуэкI щхъухьхэр щызэзыхьэлIэхэр пасэу къыщIагъэщын папщIэ КъБР-м  цIыхухэр егъэджэнымкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министерствэм тест зэмылIэужьыгъуэхэр къызэрегъэпэщ.
- 2017-2018 гъэ еджэгъуэм хабзэр къызэпызыудынкIэ хъунухэр къэхутэным хуэунэтIа лэжьыгъэхэм япкъ иткIэ республикэм и курыт еджапIэхэм апхуэдэ сабийуэ 456-рэ, нэгъуэщIу жыпIэмэ, еджакIуэхэм я процентитIым нэблагъэр, IэщIагъэ щрагъэгъуэт еджапIэхэм щIэсхэм ящыщу 224-рэ къыщахутащ. Курыт еджапIэ псоми къыщыхатхыкIащ хабзэхъумэ органхэм я учётым ит сабийхэр. Апхуэдэу къыхатхыкI школым мыкIуэ сабийхэр. Къапщтэмэ, 2018-2019 гъэ еджэгъуэм щхьэусыгъуэншэу еджапIэхэм емыкIуэлIэжу къэнащ сабий 77-рэ.
Зытепсэлъыхь Iуэхум езыхэр зэреплъыр зэIущIэм щыжаIащ «Налшык къалэ округым и щIыналъэ администрацэм егъэджэныгъэмкIэ и департамент» муниципальнэ IуэхущIапIэм щIэныгъэ гуэдзэнымрэ гъэсэныгъэмкIэ и къудамэм и унафэщI Тхьэгъэпсо Светланэ, «Налшык къалэм дэт «Предмет щхьэхуэхэр нэхъ куууэ щрагъэдж курыт еджапIэ №9» муниципальнэ IуэхущIапIэм и унафэщIым гъэсэныгъэ лэжьыгъэмкIэ и къуэдзэ Коскинэ Иннэ, «ШколакIуэхэм я урысей зэщIэхъееныгъэ» урысейпсо жылагъуэ-къэрал сабий зэгухьэныгъэм и Къэбэрдей-Балъкъэр щIыналъэ къудамэм и убзыхуакIуэ Кулимовэ Залинэ сымэ.
Я Iуэху еплъыкIэхэр зэхуаIуэта нэужь зэIущIэм хэтахэм чэнджэщ пыухыкIахэр зэхалъхьащ.

Батыр Любэ.
Поделиться: