УНАГЪУЭ Iуэхум дыкъыдэмыхуэу гъатхэ махуэ хуабэхэр хуэму екIуэкIырт. Илъэситху фIэкIа сымыхъуами, зэбгъэтIылъэкI мыхъун къалэн Iэджэ пщэрылъу сиIэт. Ди адэ-анэр лэжьакIуэ кIуа нэужь, си къуэш нэхъыщIэхэм сакIэлъыплъын, ди анэшхуэ Фаризэт сыдэIэпыкъун хуейт. А псом и щIыIужкIэ, пхъэ тыкъырхэмрэ нартыху жэпкъхэмрэ зэман-зэманкIэрэ пэшхьэкум издзэн хуейт, мафIэр зэхэмыкIыжын щхьэкIэ.
Ди хьэхэр си дэIэпыкъуэгъушхуэт: пщIантIэм и хъуреягъкIэ къыщыкI кIарц жыг лъагэшхуэхэм абгъуэхэр щызыщIа къанжэхэм щахъумэрт ди джэджьейхэмрэ къаз, гуэгуш шырхэмрэ. Я хьэкъ къызэтрагъэнэнутэкъым уафэгум лъагэу зыщызыIэт къашыргъэхэми. Хьэхэр мыхъуамэ, махуэр зи кIыхьагъым зы щIэжьеи къыданэнтэкъым абыхэм.
АпщIондэху си къуэш нэхъыщIэхэм сакIэлъыплъырт, ахэр згъашхэрт, тезгъэурт. Зы дакъикъи уатеплъэкъукI хъунутэкъым - хадапхэм ит шыпсыранэм ахэр хэпщхьэнкIэрэ хъунут, пщIантIэм дэт псыкъуийм ихуэфынут е, сэ сщIэрэ, джэгуурэ пшахъуэ зыжьэдалъхьэнри хэлът.
Махуэхэр апхуэдэу зэфэзэщу етхьэкIырт, зэшыгъуэт. Зы пщыхьэщхьэ гуэрым псоми зихъуэжащ. ЛэжьапIэ нэужьым ди адэр къыдыхьэжри, ди Iыхьлы Дадэ Хьэбийхэ деж сигъэкIуащ. Нэху зэрыщу, пхъэ къишэну ар мэз хозяйствэм кIуэн хуейт. Къуажэдэсхэм чэзууэрэ къыщыжраIэ махуэм мэзым кIуэрти, я пхъэ Iыхьэр кърашырт. Чэзур къытлъысат. Мэз IэнатIэр Кусовэ къутырым пэгъунэгъут, нэхъ ипэкIэ Ингушым и Кёскем къуажэм ар хыхьэу щытащ (иджы Хурикаум щыщщ).
Хьэбийрэ сэрэ къыздэщтэн хуейт нэгъуэщI ди гъунэгъу щIалэхэу Жылэхьэж Будонэрэ Iэпщэ Мыщэрэ. А хъыбарым сэ сыщыгуфIыкIащ. Иджыри къыздэсым мэзым зэи сыщыIатэкъым. Си ныбжьэгъухэм жаIэжырт мэзым мыщэ гъуабжэшхуэ зэрыщалъэгъуар, зи ныбафэр хужь-фIыцIафэ кхъуэпIащэхэ-ри жыг лъабжьэхэм зэрыщыхъуакIуэр. Абыхэм зэрыжаIэмкIэ, кхъуэпIащэ шырхэр апхуэдизкIэ мэзым щыкуэдщи, уи лъакъуэм къыщIозэрыхь, цIыхуми ящышынэркъым. ЩIалэ цIыкIухэр абыхэм мэзым щадэджэгу мыхъумэ, я адэ-анэхэм къыхуадэртэкъым а псэущхьэхэр унэм къыздахьыну. Мэз хуейм губгъуэмэракIуэр щипхъат, шэгъэфIэIукIэ бейт. Жыгыку гъуанэхэм бжьэр къопщIыкIри исщ, удз гъэгъам фор къыпахрэ итIысхьэжу. Апхуэдэ зы жыгыку гъуанэм фо пэгун къыпхуихыну жаIэрт. Ар къохъулIэн щхьэкIэ, япэщIыкIэ бжьэхэр я гъуэм хьилагъэкIэ къипшын хуейт. Ахэр псори зэгъусэу къилъэтрэ къоуэмэ, фIы щIэпхынукъым.
Апхуэдэ хъыбархэм сыщIагъэдэIуати, си нэ къикIырт сэри а фIыгъуэхэр зэзгъэлъагъуну. Хьэбийхэ сежэкIащ, хъыбар езгъэщIэну.
А лIыр нарт хъыбархэм къыхэщыж лIыхъужьхэм фIэкIа зэзгъэщхь нэгъуэщI щыIэтэкъым, языныкъуэми и IэчлъэчагъымкIэ мыщэшхуэм ехьэехуэфыну къысщыхъурт. Абы и нэ лъэныкъуэр зэпымыууэ пхат. Зэм щэкI хужькIэ, зэми - фIыцIафэкIэ. Ар зэлъытар и щIакIуэ пыIэр зэрызэрихъуэкIырт. Хьэбий ущIыгъумэ, зэманыр зэрыкIуар къыумыщIэу нэжэгужэу ежэкIырт.
Езым зэригъэхъыбарымкIэ, зэгуэрым мэзым щыIэу, зы мыщэшхуэ къебгъэрыкIуэри и нэм дыркъуэ къытридзат. Нэ лъэныкъуэм зэримылъагъужым хуэдэу, ар а мыщэм текIуат, и фэри трихри, къыздихьыжат. Абдеж щегъэжьауэ Хьэбий мыщэхэм ещэкIуэн щIидзащ. Щытхъур фIэфIти, и унэ лъахъшэ цIыкIум дыщIишэрти, дигъэлъагъурт пхъэ гъуэлъыпIэхэм ириубгъуа мыщафэхэр. Ауэ мэлыфэм нэхъ ебгъэщхьыну апхуэдэт ахэр. Хэт ищIэрэ, мыхэр сабийщ, жиIэу дыкъигъапцIэрэт?! Хьэбий езыр къуажэм щымэлыхъуэт. Унэми бжэнрэ мэлрэ щикуэдт.
… Жэщым сыжеифакъым, къыспэщылъ гъуэгуанэм сегупсысырти. Къызыщызгъэхъурт мыщэхэмрэ кхъуэпIащэхэмрэ сещакIуэу, губгъуэмэракIуэр къэсщыпу, бжьэхэм езыхэм я фор къысхуахьу.
Колхозым шыгу нэхъ ин дыдэу иIэм шитI щIэщIауэ къыдитри, мэзымкIэ дунэтIащ. СыхьэтитI хуэдэкIэ гъуэгу дытетагъэнщ. Будонэрэ Мыщэрэ мащIэу щхьэукъуащ, сэ Хьэбий къызжиIэж хъыбархэм си фIэщу седаIуэурэ дыкIуащ. Мэзым сызэрыщымыгъуэщэну Iэмалхэм, кхъуэпIащэм зыпэщIэзгъахуэ зэрымыхъунум, нэгъуэщIхэми абы сыхуигъэIущырт.
ПсынщIэу дынэсауэ къысщыхъуащ. Мэз хъумакIуэр къытпежьэри, пхъэр щызыхуэтхьэс хъуну щIыпIэр дигъэлъэгъуащ. Апхуэдэуи ехьэкI хэмылъу къыджиIащ мэзым мафIэ щытщI, хьэкIэкхъуэкIэхэмрэ къуалэбзухэмрэ дгъащтэ зэрымыхъунур.
Будонэрэ Мыщэрэ асыхьэту пхъэр гум иралъхьэн щIадзащ. Жыжьэ сыIумыкIыну Хьэбий унафэ къысхуищIри, езыр мэзым хыхьащ. Ауэ япэщIыкIэ джыдэ нэхъ жан цIыкIур къызитащ.
Зы сыхьэт хуэдэ дэкIагъэнт алъандэрэ. Хьэбий къигъэзэжыртэкъым. Сыкъэгузэвэпати, мурад сщIащ абы и лъыхъуакIуэ сежьэну. ЩIалэхэми зыри яжезмыIэу, си джыдэ цIыкIур къасщтэри, Хьэбий здиунэтIа лъэныкъуэмкIэ сыкIуащ. Удз кIыр Iувыр игъэукIурийуэрэ пхыкIа Хьэбий лъагъуэфI дыдэ къигъэнат. Абы сытету сокIуэ, удзым хэс тхьэкIумэкIыхь шыр е нэгъуэщI псэущхьэ спIытIынкIэ сышынапэурэ. Пэжу къыщIэкIащ кхъуэпIащэ шырхэр мэзым щыкуэду зэрыжаIар. Гъунэгъу зыкъыпхуащIынти, я пэ псыфхэр къыпщахуэурэ макъ хьэлэмэтыщэхэр ирагъэщIу бзэхыжынт.
Мэзым къуалэбзу уэрэд лIэужьыгъуэу къыщIэIукIыр зыхуэдизыр къыпхуэбжынутэкъым. АмкIыщхэм лъагъуныгъэ уэрэд кърашми ярейт, кIыгуугухэм я джэ макъымкIэ я шырхэр къалъыхъуэжырт. Сыт хуэдизрэ сыпсэунуми кърисщIэну, абыхэм я джэ макъыр къэзбжын щIэздзат, арщхьэкIэ щэм сынэса иужькIи, зэпамыгъэужу джэрти, а «пцIыупс цIыкIухэр» си фIэщ сщIыжакъым.
Иджыри зы тэлай хуэдэкIэ сыкIуауэ, Хьэбий и шхыдэ макъ зэхэсхащ. Ар губжьа хуэдэт, зыгуэрым техъущIыхьырт. Абдежым зэрымыщIэкIэ щызэхэсхащ мыщэм езауэу зи нэ лъэныкъуэр зыфIэкIуэдар апхуэдэ фэбжь иIэу къалъхуауэ зэрыарар.
А псом мыхьэнэшхуэ езмыту, ар къызэрызгъуэтыжа къудейм сыщыгуфIыкIри, и макъыр къыздиIукIымкIэ занщIэу сыпхыкIащ. Сызытет лъагъуэр бамэ къызрих мащэ куум деж щызэпыурт. Сеплъыхмэ, а шэдым хэтт Хьэбий. ЯпэщIыкIэ къысщыхъуащ и нэ лъэныкъуэм зэримылъагъум къыхэкIыу, гу лъимытэу ар мащэм ихуауэ. КъызэрыщIэкIарати, ар езыр абы ехат, шэдым хэхуа кхъуэпIащэ шырхэр къыхихыжын и гугъэу. АрщхьэкIэ ар шэдым пхыхури, и джыдэри абдеж хэкIуэдат. Апхуэдэ къызэрыщыщIамкIэ кхъуэпIащэхэр игъэкъуаншэу ар хъущIэрт.
Сэ иджы къызгурыIуэрт Хьэбий мыщэм зэрезэуам и хъыбарыр ауэ сытми къызэримыгупсысар, атIэ и нэ лъэныкъуэр зэрынэфым щхьэкIэ зыми абы цIэ лей зыфIримыгъэщыну арагъэнт.
Хьэбий сыкъызэрилъагъуу къысщыгуфIыкIащ. Къысщытхъуащ, езыр куэдрэ къызэрытым гу лъыстэу и лъыхъуакIуэ сыкъызэрежьам щхьэкIэ. Чий цIынэ хуэсшиину къыщызэлъэIум, си джыдэ жан цIыкIумкIэ асыхьэту къудамэщIэ къыхупызудащ. Ар зыдигъэIэпыкъуурэ шэдым къыхэкIыжащ. Иджыри жыг къудамэщIэ IэплIэ езым къызэригъэпэщри, мащэм иридзащ. КхъуэпIащэхэм къагурыIуа хуэдэ, къудамэхэм теувэурэ ахэри къыдэпщеижащ. КхъуэпIащэхэм Хьэбий и Iуфэлъафэр къажыхьырти, занщIэу къыдгурыIуащ ар я анэм зэрыхагъэгъуэщар. Къапщтэмэ, дыхьэшхэнт уакIэлъыплъыну. Ди зэрызехьэ макъыр зэхахри, Будонэрэ Мыщэри къыкIуэцIрыкIащ. Къэхъуар щажетIэжым, ахэри къысщытхъуащ, «лIыхъужь» цIэри асыхьэту къэзлэжьащ.
Мэзым дыкъыщыхэкIыжым, къедгъэла кхъуэпIащэхэр зыкъомрэ ди ужьым иту къэкIуащ. ИкIэм-икIэжым ахэри ткIэрыхужри, дэри псынщIэ-псынщIэу пхъэр гум из зэрытщIыным иужь дихьэжащ. ДыкъыщыкIуэжым гъуэгум зы псыкъуий къыщилъагъуху, Хьэбий зэрызигъэкъэбзэжар фIэмащIэу, аргуэру къыщыувыIэрт. АпщIондэху щIалэ цIыкIухэр къыщIэддзэжу-рэ дыдыхьэшхырт. Хьэбий къыдэлъэIурт къуажэм а къэхъугъэр хэIущIыIу щыдмыщIыну. Арати дызэгурыIуащ бжьыхьэм щыми мэл пшэр зырыз къыдитмэ, а Iуэхур ди щэхуу къызэрынэжынымкIэ. Хьэбий и псалъэр иIыгъыжат, дэри къызэрыдгъэгугъамкIэ къэдгъэпцIэжакъым.
Фо
А МАХУЭР си дежкIэ угъурлыуэ ежьатэкъым - сыхэжеят. Зэрызехьэшхуэ макъ гуэрым сыкъызэщигъэуащ. Си къуэш нэхъыщIитIым (ТIимошэ - илъэситI, Вовэ щы хъуат) къызэрыкIауэ къуейщIейуэ унэр къызэхажыхьырт. Хьэ мэжэлIахэми я банэ макъыр зэпагъэуртэкъым. А псори зыщыгугъ сэ си ныбжьыр илъэсиплI ирикъупатэкъым.
Ди анэшхуэ Фаризэт и пэшым щIэт хьэкушхуэм илъ мафIэр зэхэкIыжати, унэр упщIыIужат. Пхъэ къэхьын хуейт, ауэ ди анэшхуэр сымаджэт, ди адэ-анэр нэхумыщым лэжьакIуэ дэкIат.
ТIимошэ цIыкIу и пщэдджыжьышхэр гъэхуэбэжын хуейт, щIыIэу пхузыIуигъэхуэнутэкъым. Арати, Iуэхушхуэ къыспэщылът. Вовэ апхуэдиз гугъуехь пылътэкъыми сыгузавэртэкъым. ДжэдыкIэ гъэва жыпIэми, чыржын, кхъуей, шатэ хъуми, хэплъыхь имыщIу, сытри абы ишхынут.
Ди анэр фэтыджэн хьэкукIэ пщафIэрт. Сабийхэр абы гъунэгъууи дыбгъэдигъэхьэртэкъым, мафIэс къэдгъэхъуным тешыныхьу.
Фэтыджэн хьэкур, къапщтэмэ, абы щыгъуэм къуажэдэсхэм я дежкIэ хьэпшып лъапIэт, дэтхэнэми къыхуэщэхуну щыттэкъым. Колхозым лэжьапщIэр гъавэкIэ иту арат - илъэскIэрэ улахуэ ялъагъуртэкъым. Дэ ди Iуэхур нэхъ тыншт: ди адэ-анэр школым щылажьэрти, ахъшэ гуэр къаIэрыхьэрт.
Хьэкур къызэщIэзгъэплъэхукIэ зэман куэд зэрыдэкIынур къызгурыIуэрт, ТIимоши гъынэнэн щIидзагъэххэт. Си щхьэм къихьащ - гъунэгъум есхьэкIынщи, шхыныр згъэхуэбэжынщи аращ, жысIэу. Вовэрэ ТIимошэрэ псынщIэу схуапэщ, шхыныр зэрылъ шыуан цIыкIур къэспхъуатэри, сыдэкIащ. АрщхьэкIэ гъунэгъухэми я пэшхьэкухэр упщIыIужат. Нэхъыжьхэр лэжьакIуэ дэкIат, сэ схуэдэ сабийхэм сыт къапыпхынт?!
Си Iуэхур къызэрызэмыхъулIам сринэщхъейуэ сыкъыдыхьэжащ. Сыт сщIэнт, хьэкум мафIэ исщIыхьыну и ужь сихьащ. Абы щхьэкIэ унащхьэм сыдэпщейуэ нартыху жэпкъ къесхьэхын хуейт. Абдеж къыщыщIидзащ а махуэм гъэщIэгъуэну къысщыщIахэм.
Унащхьэм нэгъуэщI фIыгъуэ куэди телъу къыщIэкIащ. Самэу зэтелът сэхураныщхьэхэри джэшри. Унащхьэ кIыфIым и зы плIанэпэм, кхъуэщын щIагъым, тхьэрыкъуэхэм абгъуэхэр щаухуат, адрейм унэбзу цIыкIухэр дэст, ещанэм - жьындухэр, еплIанэм - хьэрхьупхэр. Унащхьэр зэхуагуэшами ярейт. Абгъуэхэм къиIущэщыкIырт кърашагъащIэ къуалэбзу шырхэр.
Гъавэмрэ нартыху жэпкъымрэ дзыгъуэр хищIати, жьындухэм ахэр къазэрыIэрыхьэу, я шырхэм хуахьырт. Ин хъуами, и щхьэхынагъэм е нэгъуэщI щхьэусыгъуэм къыхэкIыу абгъуэм къимылъэтыкIыу зы тхьэрыкъуэ шыр исти, ар къыздесхьэхащ. Хьэкум мафIэр щызэщIэзгъэнэху, ТIимошэ абыкIэ тезгъэуну си мурадт. Пэжуи, тхьэрыкъуэр къызэрыIэрыхьэу, абы зиущэхуащ.
НэгъуэщI зы гугъуехьи щыIэт а зэманым. МафIэдзыр гъуэтыгъуейт. Мазэм къриубыдэу зы пхъуантэ цIыкIу е тIу унагъуэм къаIэрыхьэу арат. Арати, щтаучым къыхезгъэх хъуаскIэкIэ мафIэ сщIыну сыхуежьащ. Бэлыхь зэрыстелъым си анэшхуэм гу щылъитэм, и щхьэнтэ щIагъым щIэIэбэри, зы мафIэдзыпэ фIэкIа зэрымылъыж пхъуантэ цIыкIур къыщигъуэтыжри къысхуишиящ. АбыкIэ схущIэмыгъанэмэ, мафIэншэу махуэ псом дыкъэнауэ арат.
Пэшхьэкум пхъэмрэ хьэуазэмрэ изгъэзагъэри, сызэрыщымыгугъауэ, си мурадыр къызэхъулIащ. ТIимошэ и пщэдджыжьышхэр зыфIэзгъэхьащ. Си анэшхуэри, сэри, Вови зы Iуэхугъуэшхуэ зэфIэдгъэкIам хуэдэу дыгуфIэрт.
АдэкIэ мурад сщIащ унащхьэм къисха тхьэрыкъуэр дэсхьеижыну. НэхъыщIэм бзум лей къытригъэхьэнкIэ шынагъуэ щыIэт. Абгъуэхэр зэхэзгъэгъуащэ хъунутэкъым. Къуалэбзухэм хамэ яфIэфIкъым. Тхьэрыкъуэр и абгъуэм изгъэтIысхьэжри, зэми сыпщу, зэми лъэгуажьэмыщхьэурэ, сызытеувэр сымылъагъуу, унащхьэ кIыфIым сыщызекIуэрт. АрщхьэкIэ нартыху жэпкъ Iуащхьэм сыкъеджэрэзэхри, плIанэпэ нэхъ кIыфI дыдэм дэту къыщIэкIа зы дзэху гуэрым щхьэкIэ сеуащ. ЗыкъэсщIэжа нэужь, абы сиIэбащ, арщхьэкIэ быдэу зыгуэр ижыхьа фIэкIа зыри къысIэрыхьакъым. Нартыху жэпкъкIэ фIыуэ ситIыхьащ, зымащIэ дыдэ къыгуэзгъэхури, ар си Iэрылъхьэу унащхьэм сыпIащIэу сыкъехыжащ. Си Iэм IэщIэлът зы гъуабжафэ гуэр. Бжэ блыпкъхэр, IункIыбзэ къэбхэр, хьэмкIэшыгухэр щыулъиям деж щахуэу слъэгъуа дагъэ Iувым (тавотым) щыщ хуэдэт. Ар къыщызгурыIуэм, хыфIэздзэжри, си щхьэ Iуэху зесхуэу сежьэжащ.
Джэдкъазым я шхын естащ, къаз хъушэр Курпыпс схуащ. ШэджагъуэхуэкIуэу фIэкIа сигу къэкIыжакъым пщIантIэм «дагъэ Iувыр» къызэрыдэзнар.
СыкIуэрэ сеплъмэ, мо дыгъэ гуащIэм дэлъар пIащIэу зэбгрыжат, ауэ зэпышырт, и фэри хьэуазафэ-гъуэжьыфэ хъужат. Апхуэдэуи губгъуэ удз гъэгъа мэ гуакIуэр къыпихырт. КъызгурыIуэртэкъым бжьэхэри абы къепщIауэ и щхьэщыгум щIыщызелъатэр.
IэпхъуамбэмкIэ абы сыхэIэбэри себзеижащ. Фоуэ къыщIэкIащ ар. Абы сыщыгуфIыкIри, гъуаплъэ тепщэч цIыкIурэ сэрэ сIыгъыу тезгъэзащ унащхьэм. СэмкIэ аргуэру зы IыхьэфI къыгуэзгъэхури, сыкъежэхыжащ. Дыгъэм фор къыщызгъэтIатIэри, си къуэш цIыкIухэми абы щыщ езгъэшащ. Ди анэшхуэм зыкъедгъэщIакъым, ди адэ-анэм дажриIэжынкIэ дышынэри.
Махуэ щIагъуэ дэмыкIыу, апхуэдэу щэхуу унащхьэм сыдэкIуейуэ, фом щыщ къесхьэхырт. Зыми зыкъедмыгъащIэу илъэс ныкъуэ хуэдиз дэкIащ, щIымахуэр къэсащ. Фор зэкъуэшищым едгъэмэрэкIуэхырт. Си къуэш цIыкIухэр щIэупщIэххэртэкъым ар къыздисхым, яшх къудеймэ ядэрт.
Гъатхэр къэсри, Раздольнэм дэс ди адэшхуэм фо банкI къытхуигъэхьащ. Ди анэм дауэ дыхимыгъэзыхьами, ар ди щIэщыгъуэжтэкъыми, къызэрытфIэIуэхуа щыIэкъым. «ФыщыкIащ», - жиIэри, ди анэр увыIэжащ.
АрщхьэкIэ мыгувэу ди щэхур къыщIигъэщащ ТIимошэ. «Мишэ, фо къызэт!», «Мишэ, фо къызэт!» - жиIэурэ ар къыздэлъейрт.
«Сыт абыкIэ жиIэну зыхуейр?» - жаIэу, нэхъыжьхэм сыщыхагъэзыхьым, зыкъэзумысыжын хуей хъуащ. ЯжесIащ унащхьэм фо къызэрыщызгъуэтар икIи иджыри къэс абы щыщ щэхуу зэрытшхар.
Фор зэрылъыр апхуэдизкIэ хьэлъэти, зым и закъуэ къарукIэ къыпхуехьэхынутэкъым. Ди адэм абы Iэмал къыхуигъуэтащ: унащхьэ кIуэцIым щIэп кIапсэ щрищIэщ, абы фор зэрылъыр кIэрищIэри, дызэпекъуурэ ар къетхьэхащ. Зыми ямыщIэу къыщIэкIащ ар къыздикIар. Ди анэшхуэ Фаризэт хуигъэфэщащ: «Хэку зауэшхуэм и зэманым къуажэр щаубыдам щыгъуэ пщIантIэм дэса нэмыцэхэр армырауэ пIэрэ ар къэзыгъэнар?!» - жыхуиIэу. Абы жиIэжу зэрыщытамкIэ, абы щыгъуэм и бынхэр и гъусэу унэшхуэм къыщIахури, ятIэ чырбышкIэ щIауэ пщIантIэм дэта лэгъунэлей лъахъшэ цIыкIум мазищкIэ щIагъэсат. ИужькIэ совет сэлэтхэр къуажэм къызэрыдыхьэр нэмыцэхэм щызэхахым, апхуэдизкIэ пIащIэу ахэр щIэпхъуэжати, унэм я хьэпшып куэд къыщIанауэ щытащ: бжэмышх, гуахъуэ, дзэху фалъэ, спирт зэрыт гъуху, IэфIыкIэ, нэгъуэщIхэри. Нэхъ лъапIэ дыдэу абыхэм къащыгъупщар фэ морэ дахэм кIуэцIыт патефонымрэ нэмыцэ маршхэмрэ сэлэт уэрэдхэмрэ зытет пластинкэ пщIы бжыгъэхэмрэт. Фаризэт ахэр илъэс куэдкIэ ихъумат, гуфIэгъуэ махуэхэм фIэкIа къыкъуимыхыу…
Къэдгъуэтыжа фор апхуэдизкIэ куэд хъурти, уеблэмэ ди гъунэгъухэми, благъэхэми, хьэщIэхэми, абы кърихьэлIэ псоми яIудгъэхуэну тхузэфIэкIащ. Вовэ нобэр къыздэсым Iэнэм фо темыту пхупэрытIысхьэнукъым.