БзэщIэныгъэлI щэджащэт Абдокъуэ Iэуес. Абы кавказыбзэхэр зыдж, къэзыхутэ щIэныгъэлI псоми пщIэшхуэрэ гулъытэшхуэрэ хуащIу щытащ. Нобэ езыр дунейм темытыжми, и тхылъхэмрэ и лэжьыгъэхэмрэ бзэщIэныгъэлIхэм я стIолым текIыркъым, езыри ягу ихуркъым.
Iэуес 1944 гъэм къызэрыгуэкI адыгэ унагъуэ къихъухьащ. ЦIыху гъащIэм и нэхъ IэфIыпIэ сабиигъуэ-щIалэгъуэр КъШР-м щыщ ПсэукIэ Дахэ къуажэжьым щигъэкIуащ, курыт еджапIэр абы 1962 гъэм къыщиухащ. А илъэс дыдэм Налшык макIуэри, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и адыгэбзэ къудамэм щIотIысхьэ.
Зы илъэс еджа нэужь, дзэ къулыкъум дашри, илъэсищкIэ Челябинск къулыкъу щещIэ. Къегъэзэжри, щIэгъэхуэбжьауэ еджэурэ, а зыхэсауэ щытахэм ялъэщIо- хьэж, университетри диплом плъыжькIэ абыхэм къадеухыж. Абы къигъэлъагъуэрт Iэуес еджэнкIэ лъэкIыныгъэшхуэ зэриIэр. ЕгъэджакIуэхэм ар ящIэрт икIи гулъытэ къыхуащIырт. Абдокъуэм, диссертацитI итхыу зэрипхигъэкIам нэмыщI, бзэщIэныгъэм хуэунэтIауэ тхылъ купщIафIэ куэд, лэжьыгъэ гъэщIэгъуэн дыдэхэр дунейм къытригъэхьащ. Абыхэм бзэщIэныгъэ IуэхукIэ уасэу яIэр кIуэдынукъым зэи. Псалъэм папщIэ, 1972 гъэм щIалэщIэ дыдэу къыдигъэкIауэ щытащ «Фонетические и лексические параллели абхазско-адыгских языков» тхылъыр. Абы 1976 гъэм къыкIэлъигъэкIуащ «К вопросу о генетическом родстве абхазо-адыгских и нахско-дагестанских языков» зыфIищар. Мы тхылъитIыр дунейм къытехьа нэужь, кавказыбзэхэм хуэлажьэ щIэныгъэлI пашэхэм, докторхэм, профессорхэм, академикхэм Iэуес зэрыбзэщIэныгъэлI лъэрыхь дыдэр къагурыIуащ. Ещанэу 1981 гъэм «Введение в сравнительно-историческую морфологию абхазо-адыгских и нахско-дагестанских языков» тхылъышхуэр къыщыдигъэкIым, Абхъазым къыщегъэжьауэ Дагъыстэным щыщIэкIыжу Абдокъуэ Iэуес къэзымыцIыху бзэщIэныгъэлI щыIэжакъым. ИлъэситI дэкIа нэужь аргуэру «О звуковых и словарных соответствиях северокавказских языков» тхылъ хъарзынэр къыдигъэкIащ.
Iэуес дунейм тетыхукIэ, зы махуэ щызогъэтри, зы сыхьэт игъэкIуэдакъым. Ар пщэдджыжьым сыхьэтиплIым къэтэджырти, Iэщыр, джэдкъазыр зэрихьэрт, сыхьэтитхум къалэмыр къищтэрти, сыхьэтитI-щыкIэ бзэщIэныгъэм елэжьырт, сыхьэти 8 - 9-м ирихьэлIэу лэжьапIэм кIуэрти, махуэ псом студентхэр иригъаджэрт. Iэуес Къэбэрдейм щыщ Щхьэлыкъуэ къуажэм унэ зэтетышхуэ езым и IэкIэ дищIыхьауэ дэпсэухьырт.
Иужьрей илъэсипщIым тхылъ къыдэгъэкIыныр зэпэубыда хъуа пэтми, Iэуес хузэфIокI 1999 гъэм «Вопросы генетического родства северокавказских языков» тхылъыр къыдигъэкIын. ИкIи абы иужь иту «Генетическое родство западнокавказских и восточнокавказских языков» доктор диссертацэр пхегъэкI.
АдыгэлI Iущым и гуащIэм къыдэкIам и Iыхьэ тIощIанэ зыхузэфIэмыкIахэр лъэпкъ зэхуэмыдэхэм (адыгэхэри яхэту) уафэм драхьей, телевиденэм ирагъэкIыркъым. Iэуес апхуэдизкIэ адыгэти, и цIэр къыщипIуэкIэ укIытэрт. Тхьэм игъэпсэу Iэуес и цIэр гъэлъэпIэным, абы хузэфIэкIам и куэдагъыр цIыхубэм къегъэщIэным елэжьахэр.
Абдокъуэ Iэуесрэ Дыгъужь Къурмэнрэ