Ар зэрыщытар

Къэбэрдей-Балъкъэрыр нэмыцэ-фашист зэрыпхъуакIуэхэм къызэрыIэщIагъэкIыжрэ илъэс 76-рэ ирокъу

Мы Iуэхур махуэ бжыгъэм зэфIэкIащ. Бий бзаджэр Сталинград и деж щызэхакъута иужь белджылы къэхъуащ щытыкIэм зэрызихъуэжар: иджы ди зауэлIхэм Iэмал ягъуэтат зэрыпхъуакIуэхэм къару лъэщкIэ ебгъэрыкIуэну. ЗанщIэу къэуващ Кавказ Ищхъэрэм и щIыналъэм щыщу гитлеровцхэм яубыдахэр хуит къэщIыжыным теухуа къалэныр. Абы стратегие мыхьэнэшхуи иIэт. ЖыпIэну ирикъунщ Кавказ щIыб фронтым бийм и лъэсырыкIуэдзэхэм я проценти 9-м нэблагъэр, танкыдзэ псоми я процент 16-м щIигъур къазэрыпэщIэтар. Апхуэдэ щIыкIэкIэ Кавказ Ищхъэрэм зэрыпхъуакIуэхэр щыхагъэщIэным къикIырт нэмыцэхэм хэщIыныгъэшхуэ ирату.
ЯпэщIыкIэ я мурадащ дыгъэгъазэм и 29-м Мэздэгу и деж бийм щебгъэрыкIуэу абы и мызакъуэу Прохладни хуит къащIыжыну. АрщхьэкIэ, ди дзэхэм ящыщ гуп тенджыз ФIыцIэм и Iуфэм ягъэIэпхъуэн хуей зэрыхъуам къыхэкIыу, Iуэхур 1943 гъэм и щIышылэм и 1-м нэс ягъэкIуэтащ.
ЩIышылэм и 2-м 9-нэ армэм и зауэлIхэм Елъхъуэт къуажэр хуит къащIыжащ. Полковник Шевченкэ И. и унафэм щIэт 417-нэ фочауэ дивизэм и зауэлIхэр Тэрч къызэпрыкIри Мэздэгу дыхьащ. Абы пэмыплъа бийр гужьеяуэ икIуэту хуежьащ. Мэздэгу иужькIэ, 276-нэ, 317-нэ дивизэхэм хэтхэр Прохладнэ теуащ. А зэманым къэсащ абыхэм ядэIэпыкъуну къакIуэ 52-нэ танк бригадэри. Нэмыцэхэм къалэр къагъэнэн хуей хъуащ. Ди зауэлIхэм къуентхъыу яIэрыхьащ танк 18 топ 27-рэ, автомашинэ 63-рэ. Абыхэм гъэру яубыдащ цIыхуи 129-рэ. АдэкIэ Iуэхур нэхъ щIэпсынщIащ. ПIалъэ кIэщIым ди дзэхэм хуит къащIыжащ Новэ Урыху, Старэ Урыху, Ерокъуэ, Лэскэн ЕтIуанэ, Зэрэгъыж, Джэрпэджэж, Псыгуэнсу, Аушыджэр къуажэхэр, нэгъуэщI жылагъуэхэри.
Ди зауэлIхэм зыхуагъэхьэзырыт Налшык къалэр къащтэным. Абы егъэщIылIа зэхэуэхэр хьэлъэу щытащ. Къэбэрдей-Балъкъэрым и щыхьэрым и уэрамхэм лъэныкъуэхэр гуащIэу щызэпэщIэтащ. 1943 гъэм щIышылэм и 4-м и пщэдджьыжьым Налшык хуит къащIыжащ. «Кавказ Ищхъэрэм, - къыщыгъэлъэгъуащ 1943 гъэм щIышылэм и 5-м Совет Информбюром къита хъыбарым, - ди зауэлIхэр лъэщу щебгъэрыкIуащ икIи жылагъуэ зыбжанэ хуит къащIыжащ. Зэхэуэ гуащIэхэр Налшык и деж щекIуэкIащ. Ар хуит къыщащIыжым нэмыцэ-фашист зэрыпхъуакIуэхэу щэхэр укIыгъэ хъуащ. Генерал-майор Захаров П. зи унафэщI 2-нэ гвардие-фочауэ дивизэр Налшык къалэм дыхьащ».
Апхуэдэ дыдэуи зауэлIхэр щебгъэрыкIуащ Бахъсэнрэ Псыхуабэрэ хуэкIуэуи. ЩIышылэм и 6-м хуит къащIыжащ Бахъсэн. Псом хуэмыдэу фашистхэм зыкъыщыпэщIасащ Балъкъ и деж. Мурадыр зыхуэзар абдеж ди дзэхэр щызэтраIыгъэу, Кисловодск и санаторэхэм щагъэхъуж нэмыцэ сэлэтхэр дашыжынырт. АрщхьэкIэ ари къайхъулIакъым: 1943 гъэм щIышылэм и 9-м жэщым хуит къащIыжащ Куба къуажэмрэ Марьинскэ станицэмрэ. 1943 гъэм щIышылэм и пщэдджыжьым зэрыпхъуакIуэхэр Къэбэрдей-Балъкъэр щIыналъэм къанэ щымыIэу ирахужакIэт. Кавказ щIыб фронтым и Iэтащхьэ генерал Тюленев И.. и унафэр ягъэзащIэкIэрэ альпинист 20 Iуащхьэмахуэ дэкIри, абы кърадзыхащ 1942 гъэм и шыщхьэуIум фашистхэм трагъэувауэ щыта бэракъ фIыцIэхэр икIи совет ныпхэр щыфIадзащ.
Къэбэрдей-Балъкъэрым и щIыналъэр хуит къащIыжыным теухуа зэхэуэ гуащIэхэм лIыгъэшхуэ щызэрахьащ ди къэрал абрагъуэм щыпсэу лъэпкъхэм я бынхэм. Ар тхыдэм хэгъуэщэжынукъым.

ПЩЫБИЙ СулътIан, КъБР-м и Журналистхэм я зэгухьэныгъэм хэт.
Поделиться: