Узыфэм зрамыгъэубгъун папщIэ
Чехием и Правительствэр егъэгузавэ коронавирус уз зэрыцIалэм я деж зэрызыщиубгъум икIи абы къыхэкIыу къэралым узыншагъэр хъумэнымкIэ и министерствэм хэкум исхэм къалэн ящищIащ цIыху зэхуэсыпIэхэм щыкIуэкIэ медицинэ нэкIуIупхъуэхэр тIуащIэу яIулъыну.
Абы и пIэкIэ KN95, FFP2 респиратор нэхъ лъэщхэм хуэдэхэр зэрахьэми хъунущ, ауэ я пэхэм, я жьэхэм бэлътоку, IэлъэщI, пщэдэлъ хуэдэхэр е езыхэм щэкIым къыхащIыкIахэр Iуапхэу ядэнукъым, абыхэм коронавирус узыфэ зэрыцIалэм узэрыщамыхъумэм къыхэкIыу. Апхуэдэу Правительствэм зэхуригъэщIащ тыкуэн куэд, IэмалыншагъэкIэ узыхуей хъухэмкIэ, псалъэм папщIэ, ерыскъыхэкIхэмкIэ, къабзагъэм ехьэлIахэмкIэ, сату зыщIхэм фIэкIа къэмынэу. Апхуэдэу лэжьэну хуит ящIащ аптекэхэмрэ нэгъуджэхэр щащэ тыкуэнхэмрэ.
Европэ зэгухьэныгъэм хыхьэ къэралхэм щыпсэухэр узыфэм щызыхъумэ вакцинэр къэщэхуным доллар меларди 10 трагъэкIуэдэну жаIауэ щытащ, ауэ хущхъуэкIэ сату зыщI «AstraZeneca», «Pfizer» компаниехэм жаIащ илъэсым и япэ мазищым къриубыдэу вакцинэхэмкIэ къызэрагъэпэщыну къалэн зыщащIыжахэр зэрахуэмыгъэзэщIэнур. Уеблэмэ, ахъшэ зыщIатахэри зэкIэ хуаутIыпщыфынукъым.
Нью-Йорк къалэм иубыд щIыпIэм хуэдиз мыл
джей абрагъуэ
Антарктикэм и мылылъэхэм мыл джеишхуэ къыгуэкIащ, апхуэдэ къызэрыхъуари а зэракъым. ЩIэныгъэлIхэм я къэхутэныгъэхэм къагъэлъэгъуауэ, илъэс куэд хъуауэ пэплъэрт Брант и шельф щIыпIэм апхуэдэ къызэрыщыхъунум, ауэ абы гулъытэ хэха хуащIу щIыкIэлъыплъыр ар егъэлеяуэ иныщэу къызэрыщIэкIарщ.
Дуней щытыкIэм а щIыпIэм щыкIэлъыплъ метеорологхэм зэрыжаIэмкIэ, мыл джейр Нью-Йорк, Лондон къалэхэм яубыд щIыпIэм нэхърэ нэхъ инщ - километр зэбгъузэнатIэ 1270-рэ, и кууагъыр метри 150-рэ мэхъу. Мылыр къыщыгуэча щIыпIэм пэгъунэгъуу щолажьэ BAS щIэныгъэ-къэхутакIуэ станцыр. Абы цIыху 12 тес хабзэт, ауэ щIымахуэти, станцым зыри щыIэтэкъым.
Мылылъэ щIыпIэр хуэм-хуэмурэ зэрызэгуэчым илъэс куэд ипэкIэ гу лъатат икIи ящIэрт ар зэгуэр зэрызэгуэпкIыпэнур. Мы гъэм и щIышылэм мылыр километр хуэдиз и бгъуагъыу махуэ къэс зэрызэгуэкIыр наIуэ къэхъуащ. GPS Iэмэпсымэхэр къагъэсэбэпурэ, щIыпIэм пэIэщIэу кIэлъыплъырт щIэныгъэлIхэр икIи мылым и щытыкIэм нэсу щыгъуазэщ.
Иджы IэщIагъэлIхэр нэхъ зыгъэпIейтейр ар здэкIуэнкIэ хъуну лъэныкъуэр зэрамыщIэрщ. Мылыр ткIунущ, абы псыхэр нэхъ уэр, тенджызхэр нэхъ щыз ищIу псыдзэхэр кърихужьэнкIэ зыхуэIуа щыIэкъым, жаIэ абыхэм. Антарктикэм и мылыр зэрыхуагъэфэщам нэхърэ нэхъ псынщIэу зэрыткIум дуней щытыкIэм зэрызыдихъуэжми кIэлъоплъ ахэр, иужьрей илъэсхэм ар зэрыщIэхуэбжьари къагъэлъагъуэ.
Нобэ
♦Iуэхутхьэбзэ зыхуащIэм и дунейпсо махуэщ
♦Жеиным и дунейпсо махуэщ
♦Урысейм и псыщIагъырыкIуэ кхъухьхэм къулыкъу щызыщIэхэм я махуэщ. 1906 гъэм император Николай ЕтIуанэм унафэ къыдигъэкIащ Балтие тенджызым и псыщIагъырыкIуэ къарухэр къызэгъэпэщыным теухуауэ.
♦Финляндием щагъэлъапIэ цIыхухэр я хуитыныгъэкIэ зэхуэгъэдэным и махуэр
♦1474 гъэм IэмэпсымэщIэхэр къэзыгупсысахэм, къэхутэныгъэщIэхэр наIуэ къэзыщIахэм яхуэгъэза хабзэщIэ Венецием къыщащтащ - авторым и хуитыныгъэхэр хъумэным хуэунэтIауэ дунейм щыяпэ законыр.
♦1898 гъэм Къэрал Урыс музейм цIыхухэм зыщаплъыхьыну япэу хуит ящIауэ щытащ. А зэманым абы щызэхуэхьэсат сурэт минихым нэс. Иджыпсту а музейр дунейм щынэхъ къулей дыдэхэм хабжэ икIи сурэт мин 400 хуэдиз иIэщ.
♦1899 гъэм Урысейми Петербурги щыяпэу а къалэм къыщызэIуахащ «ДэIэпыкъуэгъу псынщIэ» станц.
♦1922 гъэм Москва и Шаболовкэ щIыпIэм лэжьэн щыщIидзащ радионэтынхэр «зэбгрызых», къэралым щынэхъ лъагэ дыдэ Шуховскэ чэщанэм. Абы метри 160-рэ и лъагагът.
♦1953 гъэм телевиденэкIэ япэ дыдэу къагъэлъэгъуащ США-м и киносаугъэт нэхъыщхьэ дыдэр - «Оскар»-р зыхуагъэфэщахэм зэрыратыр.
♦1958 гъэм Страсбург (Франджы) къалэм Европарламентым и япэ зэIущIэр къыщызэIуахащ.
♦1999 гъэм Осетие Ищхъэрэм и къалащхьэ Владикавказ и Бэзэр нэхъыщхьэм теракт щалэжьащ. Абы цIыху 52-рэ хэкIуэдат, цIыху 300-м нэблагъэм фэбжь зэхуэмыдэхэр хахат.
♦2008 гъэм МКъУ-м лэжьэн щыщIидзащ ди къэралымрэ Белоруссиемрэ я щIэныгъэлIхэмрэ IэщIагъэлIхэмрэ зэпкъралъхьа, Урысейм щынэхъ лъэщ дыдэ компьютерым - «СКИФ МГУ» зыфIащам. Ар дунейм щынэхъыфIхэми хабжэу къекIуэкIащ илъэс зыбжанэкIэ.
♦1900 гъэм къалъхуащ франджы физик цIэрыIуэ, жылагъуэ лэжьакIуэ, Нобель и саугъэтыр зрата Жолио-Кюри Фредерик.
♦1913 гъэм къалъхуащ совет кхъухьлъатэзехуэ Iэзэ, Совет Союзым и ЛIыхъужь цIэр щэнейрэ япэу зыфIаща, авиацэм и маршал Покрышкин Александр.
♦1924 гъэм къалъхуащ урысей кинорежиссёр, сценарийхэр зытхыу щыта, СССР-м и цIыхубэ артист Кулиджанов Лев.
♦1930 гъэм къалъхуащ композитор, УФ-м щIыхь зиIэ и артист Къашыргъэ Билал.
♦1930 гъэм къалъхуащ опернэ уэрэджыIакIуэ, СССР-м и цIыхубэ артист Штоколов Борис.
♦1945 гъэм къалъхуащ къэфакIуэ, КъБР-м щIыхь зиIэ и артисткэ ДзыхьмыщI Зарэ.
♦1949 гъэм къалъхуащ уэрэджыIакIуэ, актёр, УФ-м и цIыхубэ артист Леонтьев Валерий.
♦1950 гъэм къалъхуащ уэрэджыIакIуэ, жылагъуэ лэжьакIуэ, Урысей Федерацэм и цIыхубэ артисткэ, «Русская песня» ансамблым и къызэгъэпэщакIуэ икIи и унафэщI Бабкинэ Надеждэ.
♦1955 гъэм къалъхуащ США-м щыщ актёр цIэрыIуэ, а къэралым и саугъэт куэдым я лауреат Уиллис Брюс.
♦1956 гъэм къалъхуащ Урысей политик, экономист, экономикэ щIэныгъэхэм я доктор, 1991 - 1992 гъэхэм УФ-м и Премьер-министру щыта Гайдар Егор.
♦1987 гъэм къалъхуащ урысей биатлонист цIэрыIуэ, Урысейм спортымкIэ щIыхь зиIэ и мастер, дунейпсо зэпеуэ куэдым къыщыхэжаныкIа, олимп чемпион Малышкэ Дмитрий.
♦1963 гъэм къалъхуащ совет балеринэ, Урысеймрэ Куржымрэ я цIыхубэ артисткэ Ананиашвили Нинэ.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градуси 8 - 10, жэщым градуси 2 - 3 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Бажэм и фэр и бийщ.
