КъБКъУ-м и япэ ректор

Бэрбэч ХьэтIутIэ МутIэ и къуэр Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и ­Совет районым хыхьэ Аушыджэр къуажэм 1916 гъэм мазаем и ­25-м къыщалъхуащ. Илъэсибл школыр 1931 гъэм абы къы­щиу­ха нэужь, Бэрбэчым еджэным щыпищащ Новочеркасск къалэм дэт курыт школым. Налшык дэт педагогикэ техникумым егъэджакIуэ IэщIагъэр щызригъэ­гъуэтри, 1936 - 1940 гъэхэм и щIэ­ныгъэм щыхигъэ­хъуащ Крупская Надеждэ и цIэр зэрихьэу Ленинград дэта институтым.
1942 гъэм Бэрбэчым къиухащ КПСС-м и ЦК-м и Парт школ нэхъыщхьэр икIи Къэбэрдей-­Балъкъэр АССР-м лэжьакIуэ ­къагъэкIуэжащ. А илъэсым и ба­дзэуэгъуэ - фокIадэ мазэхэм ар КПСС-м и обкомым къепха парт школым тхыдэмкIэ егъэджакIуэу щылэжьащ.
Къэбэрдей-Балъкъэрыр нэ­мы­цэ зэрыпхъуакIуэхэм пIалъэ­кIэ ­щаубыда лъэхъэнэм ар Куржым и къалащхьэ Тбилиси, иужькIэ Ткварчели къалэм щылэжьащ. 1942 гъэм и жэпуэгъуэм къыщыщIэ­дзауэ 1943 гъэм и мазае пщIондэ партым и Ткварчели къалэ комитетым лектору щыIащ. Ди щIыналъэр бийм къыIэщIахыжа нэужь, ар республикэм къагъэкIуэжащ икIи КПСС-м и Налшык къалэ коми­тетым и секретару, иужькIэ партым и Прималкинскэ къалэ комитетым и секретару, КПСС-м и обкомым и лектору лэжьащ.
1945 гъэм и мазае мазэм къыщыщIэдзауэ 1948 гъэм и ­гъатхэпэ пщIондэ Бэрбэч ХьэтIутIэ лэжьащ Республикэ радиокомитетым и унафэщIу, къыкIэлъыкIуэ илъэсхэм пэрытащ жэуаплыныгъэ зы-пылъ нэгъуэщI къулыкъухэми. Ар щытащ КПСС-м и обкомым и къызэгъэпэщакIуэ инструктор, административнэ къудамэхэм я ­пашэу. 1950 - 1957 гъэхэм ХьэтIутIэ лэжьащ КПСС-м и Къэбэрдей-Балъкъэр обкомым и секретару.
1952 гъэм къыщыщIэдзауэ Бэрбэч ХьэтIутIэ хэтащ Мамырыгъэр хъумэнымкIэ Къэбэрдей-Балъкъэр комитетым. 1954 гъэм КПСС-м и ЦК-м и нэIэм щIэту лажьэ, Жылагъуэ щIэныгъэхэмкIэ академием и илъэс курсхэм щеджащ икIи «Къэбэрдей социалист лъэпкъыр къызэрыунэхуамрэ абы игъуэт зыужьыныгъэмрэ» диссертацэр ­игъэхьэзыращ, ехъу­лIэныгъэкIэ пхигъэкIащ икIи тхыдэ щIэныгъэхэм я кандидат цIэр къыфIащащ.
1957 - 1965 гъэхэм Бэрбэч Хьэ­тIутIэ щытащ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и ректору.
1962 гъэм ирихьэлIэу игъэ­хьэ­зыращ икIи ехъулIэныгъэкIэ пхигъэкIащ «Къэбэрдей-Балъкъэ­рым щыпсэу лъэпкъхэр социализмэм зэрыхуэкIуар» доктор диссертацэр.
НэгъуэщI щIэныгъэ-къэхутэныгъэ лэжьыгъэ купщIафIэ куэди и ­къалэмыпэм къыпыкIащ Бэрбэчым. Абыхэм ящыщщ «Къэбэрдей-Балъкъэрым и совет тхыдэм теухуа очеркхэр», «Къэбэрдей лъэп­къым совет лъэхъэнэм игъуэ­та зыужьыныгъэмрэ щIэныгъэмрэ», «Къэбэрдеймрэ Балъкъэрымрэ я совет автономиер», нэгъуэщIхэри.
Бэрбэч ХьэтIутIэ хэтащ СССР-м ЩIэныгъэхэмкIэ и академием Социалистическэ, коммунистическэ ухуэныгъэмкIэ и щIэныгъэ советым, Кавказ Ищхъэрэм Гуманитар унэтIыныгъэхэмкIэ щIэныгъэ-къэхутэныгъэ лэжьыгъэхэр зэгъэуIунымкIэ щIэныгъэм и советым. ХьэтIутIэ мызэ-мытIэу хэтащ икIи доклад купщIафIэхэр щищIащ щIыналъэпсо, къэралпсо щIэныгъэ конференцхэм, симпозиумхэм, нэгъуэщI зэхуэсхэм. КъуэкIыпIэр зыджхэм я дунейпсо конгрессу    1965 гъэм Москва щекIуэкIам и делегату щытащ.
Къэралым, республикэм я жылагъуэ, политикэ гъащIэм жыджэру зэрыхэтам, Хэку зауэшхуэм и илъэсхэм фронтым и щIыбагъкIэ щызэфIиха Iуэху­гъуэхэм папщIэ Бэрбэч ХьэтIутIэ къыхуагъэфэщащ дамыгъэ зыбжанэ. Апхуэдэу абы мызэ-мытIэу къратащ КъБАССР-м и Совет Нэхъыщхьэм къыбгъэдэкI щIыхь, фIыщIэ тхылъхэр.