Адыгэ щIалэхэр ехъулIэныгъэ яIэу топ щоджэгу Урысей Федерацэм и командэ зэмылIэужьыгъуэхэм. Абыхэм ящыщ зыщ Новороссийск и «Черноморец»-м нэгъабэ лъандэрэ зыкъыщызыгъэлъагъуэ Машэжь Ратмир.
Новороссийск хуабжьу фIыуэ къыщалъагъу ди лъэпкъэгъу футболистхэр. Абы и лъабжьэ быдэр зыгъэтIылъар ДыщэкI Хьэзрэтщ. А щIалэм и цIэр дыщэпскIэ иратхащ Новороссийск и футбол тхыдэм. Псори зэхэту Совет Союзымрэ Урысей Федерацэмрэ я чемпионатхэмрэ кубокхэмрэ зэIущIэ 460-рэ щригъэкIуэкIащ ДыщэкIым икIи абыхэм топи 148-рэ я хьэрхуэрэгъухэм щахудигъэкIащ. Новороссийскдэсхэм яхэту 137-рэ къыхэжаныкIащ икIи абыкIэ къылъэщIыхьэн а командэм зэи щыджэгуакъым. Джэгун щигъэта иужькIэ Хьэзрэт «Черноморец»-м и тренер нэхъыщхьэу мызэ-мытIэу лэжьащ икIи ар къэралым и гуп нэхъыщхьэм щыхигъэхьэфаи къэхъуащ. Дауи, а псом иужькIэ Новороссийск щыджэгу дэтхэнэ адыгэ щIалэми ДыщэкIым и фэр къраплъ икIи я лъахэгъу цIэрыIуэм ирагъапщэ. Абы хуэфэщэну зыкъигъэлъэгъуэну хущIокъу «Черноморец»-м зэрыхыхьэрэ куэд мыщIами, лъэ быдэкIэ зыщызыгъэбыда Машэжь Ратмир. Ар илъэс тIощIрэ тхурэ ипэкIэ Налшык къыщалъхуащ, мыращ топ джэгуным зыщыхуигъэсари, япэ лъэбакъуэхэр щыхичари. «Спартак-Налшыкым» щригъэкIуэкIа зэIущIэ 57-м къищынэмыщIауэ, Ратмир нэгъуэщI командэ зыбжанэми хэтащ икIи сыт щыгъуи нэхъыфIхэм хабжэу къокIуэкI. Иджыри аращ. Абы аргуэру зэ щыхьэт техъуэжащ мазэрэ ныкъуэрэ ипэкIэ Новороссийск и «Черноморец»-р ди къалащхьэм къыщыкIуам.
Урысей Федерацэм футболымкIэ и етIуанэ дивизионым и Япэ гупым 2020-2021 гъэхэм щекIуэкI зэхьэзэхуэм ипкъ иткIэ нэгъабэ Новороссийск щызэхэта зэIущIэм «Спартак-Налшыкым» хэгъэрейхэр 2:0-у щыхигъэщIат. Мы гъэм мэлыжьыхьым (апрелым) и 10-ми ди щIалэхэм ардыдэмкIэ дащыгугъ хъуну къыщIэкIынут. АрщхьэкIэ абы лъабжьэ быдэ иIэтэкъым: «Черноморец»-р иджыри ныкъуакъуэрт, зэхьэзэхуэм бжьыпэр щиубыду, япэ дивизионым кIуэну, налшыкдэсхэм зы къалэни илъэс зыбжанэ хъуауэ хуагъэувыртэкъым. Арати, гурыIуэгъуэт Новороссийск къикIахэр текIуэныгъэм нэхъ зэрыхуэныкъуэр икIи очкоищыр зыIэрагъэхьэн папщIэ я лъэкI къызэрамыгъэнэнур. Апхуэдэуи къэхъуащ.
Джэгур зэхаублэри, дакъикъэ зыбжанэ дэкIауэ арат «Черноморец»-р япэ щищам. Абы и гъуащхьауэ нэхъыфI Машэжь Ратмир иджыблагъэ зыхэта гупым и жагъуэ ищIащ, гъуащхьэхъумитIым я зэхуакум дэцIэфту бжыгъэр къыщызэIуихам. Ди лъахэгъур адэкIи зэIущIэм нэхъ щыжыджэрхэм ящыщащ икIи мызэ-мытIэу къыхэжаныкIыфынут. АрщхьэкIэ Ратмир хэмытуи хьэщIэхэм бжыгъэр ягъэбэгъуэфащ икIи, япэ къекIуэкIыгъуэм къызэрыхагъэщIам хуэдэ дыдэу, 2:0-у, «Спартак-Налшыкым» ефIэкIыфащ.
Зэрынэрылъагъущи, Новороссийск къикIа хьэщIэхэр къыттезыгъэкIуа топыр къытхудэзыгъэкIар нэгъабэ и бадзэуэгъуэм (июлым) яхыхьэн ипэкIэ налшыкдэсхэм яхэта Машэжь Ратмирщ. ЗэIущIэ нэужьым дэ, дауи, а щIалэм зыхуэдгъэзащ икIи упщIэ зыбжанэм жэуап иредгъэтащ.
- Ратмир, гу лъумытэнкIэ Iэмал иIэкъым «Спартак-Налшыкым» зэгуэр хэтахэр къыщыддэджэгукIэ я зэфIэкI псори утыку кърахьэну яужь зэритымрэ топ куэд къызэрытхудагъэкIымрэ. Къапщтэмэ, Павловскэм и «Кубань-Холдинг»-р мазэ ипэкIэ къыщыкIуам абы и пашэ ДыщэкI Аслъэн ди гъуэр хигъащIэри, хьэщIэхэр къыттригъэкIуащ. Мис иджы уэри ардыдэр къыдэпщIащ. Сыт ар къызыхэкIыр?
- Фи фIэщ зэрыхъун дыкъыщыхъуа, топджэгум япэ лъэбакъуэхэр щыхэтча «Спартак-Налшыкым» и жагъуэ тщIыну зэи дыхэмыт. Уеблэмэ, топ щыхудэдгъэкIам и дежи ар зэи дымыгъэлъапIэ – дэ нобэкIэ дызыхэт гупым и пащхьэм щыдиIэ къалэнхэр хьэлэлу дгъэзащIэ къудейщ.
- Налшык и «Спартак» стадионым къекIуэлIахэми гу лъатащ топ къыщытхудэбгъэкIам узэрыщымыгуфIыкIыщар. Сыт щыгъуи уапхуэдэ?
- Хьэуэ. Ди хьэрхуэрэгъухэм топ яхудэзгъэкIа иужькIэ хуабжьу сыщогуфIыкI икIи ар згъэпщкIуркъым. Ауэ «Спартак-Налшыкыр» адрейхэм яхуэдэкъым. Сэ илъэс зыбжанэкIэ абы сыщыджэгуащ икIи командэм хэтхэри дэщIхэри фIыуэ солъагъури нэгъуэщI зыгуэрхэмкIэ зэи схуэхъуэжынукъым. Аращ топ щыхудэзгъэкIами сыщIыщымыгуфIыкIыщар: мыр сэ cи унэщ икIи гува-щIэхами къэзгъэзэжынущ. Топджэгур - спорт къудейуэ аращ.
- Илъэс ипэкIэ Хьэшыр Аланрэ Машэжь Ратмиррэ «Спартак-Налшыкым» и хьэрхуэрэгъухэр лъэныкъуитIымкIэ щызэкIэщIачу щытащ. Сыт къызыхэкIар «Черноморец»-м ухыхьэныр?
- КIэщIу жысIэнщи, «Спартак-Налшыкым» и унафэщIхэмрэ сэрэ дызэгурыIуэщакъым. Арати, сыхэкIын хуей щыхъум Новороссийск и «Черноморец»-м срагъэблэгъащ.
- Футболым, нэгъуэщI Iуэхугъуэхэми хуэдэу, езыхэр къыщыпщIэупщIэмэ, нэхъ укъалъытэ. ЗыщIыпIэ лей укъыщыхъуауэ ялъэгъуамэ, уи пщIэр йохуэх. Уи щхьэкIэ апхуэдэ урихьэлIакъэ?
- Топджэгум апхуэдэ щыIэкъым. Хуабжьу къолъэIуу узэхашами, джэгупIэ губгъуэм укъызэрихьэнур махуэ къэс къэблэжьыжын хуейщ, уегугъуу зыбгъасэрэ зэIущIэм фIыуэ зыкъыщыбгъэлъагъуэкIэрэ. Сэри абы сытетщ. Гупым сыхэту джэгум сыкъихьэныр си пщIэнтIэпскIэ къызолэжьыж.
- Иджыпсту узыхэт «Черноморец»-р иужь лъэхъэнэм нэхъ къакIэрыхуащ зэхьэзэхуэм пашэныгъэр щызэпэзыубыда Краснодар и «Кубань»-мрэ Павловскэм и «Кубань-Холдинг»-мрэ. Аращи, япэ дивизионым мы гъэм фызэрыхэмыхьэфынур наIуэ хуэдэщ.
- Зэпеуэм бжьыпэр щыдубыду нэхъ лъагэу зытIэтыну къалэн зэкIэ диIэкъым. Абы щыгъуэми дыхуейщ зэIущIэ къэс дыщытекIуэну икIи япэ увыпIэм дыщIэбэныну. Фэри зэрыфщIэщи, дызыхэт Япэ гупыр Урысей Федерацэм футболымкIэ и етIуанэ дивизионым щынэхъ лъэщ дыдэхэм ящыщ зыщ икIи дэтхэнэ зыми адрейр хигъэщIэфынущ. Аращи, зэпеуэм кърикIуэнур сыт щыгъуи хуэгъэфэщэгъуейщ.
- Зи гугъу тщIа командитIри фэри Краснодар крайм фыщыщщ. Абы и Iэтащхьэхэм унафэ къыфхуащIыфынукъэ мы гъэм хэт япэ игъэщыпхъэми теухуауэ?
- СызэригугъэмкIэ, апхуэдэ щыIэжкъым. Дэтхэнэ командэри и щхьэ хущытыжщ, мылъкушхуи халъхьэри адрейхэм зэрефIэкIыр къигъэлъэгъуэну хуейщ.
- Иджыпсту Новороссийск и «Черноморец»-м лъэ быдэкIэ адыгэ щIалитI фыхэтщ – гъуащхьэтет Щоджэн Азэмэтрэ уэрэ. Дауи, адрейхэм елъытауэ, ар уэ нэхъ ппэгъунэгъущ икIи нэхъ уи ныбжьэгъущ.
- Сызыхэхуэ дэтхэнэ зы гупми сызэрыхэзэгъэным, псоми гуапэу сазэрыщыхущытыным сыт щыгъуи сыхущIокъу. Ар ехьэлIащ къыздэджэгухэми, дызыгъасэхэми, дызыхуей псомкIи дыкъызэзыгъэпэщхэми, къыддэщIхэми. НэгъуэщI бгъэдыхьэкIэ уиIэу, зым адрейм дзыхь хуимыщIу, джэгупIэ губгъуэм ехъулIэныгъэхэр ущиIэнукъым. Апхуэдэу щыт пэтми, Азэмэт дэрэ зы адыгъэлъ тщIэтщи, дауи, нэхъ дызэролъытэ икIи дызэролъагъу. Абы щхьэкIэ зыми нэмыплъ къыдитыркъым, адрейхэми гуапэу дахущытщи.
- ЛъэныкъуэкIэ укъыщеплъмэ, «Черноморец»-м уи Iуэхухэр щыIейкъым: джэгугъуэ тIощым щIигъум ухэтащ икIи уахъуэжын хуэдэу тренерхэр арэзы умыщIауэ къыщыхъуа щIагъуэ щыIэкъым. КъищынэмыщIауэ, уи хьэрхуэрэгъухэм мыхьэнэшхуэ зиIэ топ зыбжанэ яхудэбгъэкIащ. Уэ езым уи щытыкIэр дауэ къыпщыхъужрэ?
- Псори тэмэму си гугъэщ. Сыхуейщ сызыхэт гупым адэкIи сыкъыхуэщхьэпэну, си джэгукIэмкIэ къыддэщIхэм дэрэжэгъуэ естыну.
- Ратмир, уэ уи ныбжькIэ уи къаруилъыгъуэщ. Узэрыт илъэс тIощIрэ тхум ирихьэлIэущ футболистхэм я нэхъыбэм я зэфIэкIыр нэхъ къыщызэкъуахыр. Уи Iуэхухэр дэзыгъэкI агентыр иужь ит япэ дивизионым, нэхъыфIыжращи, премьер-лигэм щыджэгу командэхэм уахуигъэлъэгъуэну? Хьэмэ иджыпсту уздэщыIэ етIуанэ дивизионми арэзы укъищIрэ?
- КъызэрыслъытэмкIэ, етIуанэ дивизионыр дэтхэнэ зы футболистым и дежкIи япэ лъэбакъуэу аращ. АбыкIэ арэзы ухъумэ, адэкIэ ущIэджэгун щыIэкъым. Урысей Федерацэм и футболым и лъащIэ дыдэм, етIуанэ дивизионым, дыхэткIэрэ дэ допсыхь, ди зэфIэкIхэр здынэсым доплъыж, тренерхэми ди джэгукIэр къалъытэ. НэхъыфIым, нэхъ лъэщым ухущIэмыкъунумэ, топджэгум зыщыщыпIэжьэ хъунукъым – текIуэтауэ адрейхэм гъуэгу етын хуейуэ аращ. Сыхуейщ сэри командэ лъэрызехьэхэм екIуу зыкъыщызгъэлъэгъуэну, сыкъызыхэкIа лъэпкъым и пщIэр абыкIэ сIэтыну.
Новороссийск и футболым и тхыдэм дыщэпскIэ иратха ДыщэкI Хьэзрэт.
ГупыщIэм Ратмир хохьэ.
«Черноморец»-м нобэкIэ и пашэ Машэжь Ратмир.
