Хэгъэзыхь хэлъ хъунукъым
COVID-р цIыхум къыпкърымыхьэным хуэщхьэпэ мастэхэр ди къэралым щыпсэухэм халъхьэ щыхъунур езыхэр абыкIэ арэзымэщ, узыфэм щыхъума хъунымкIэ ар хэкIыпIэфIу зэрыщытыр хьэкъыу япхыкIамэщ.
«Сэ иджыри зэ къэзгъэлъэгъуэну сыхуейщ коронавирусым зэрыпэщIэт мастэр цIыхухэм яхэлъхьэным теухуа Iуэхум сызэреплъыр. ФIэкIыпIэ имыIэу ар цIыхухэм яхэлъхьэн хуейуэ бгъэувыныр тэмэмкъым, уеблэмэ абыкIэ хэбгъэзыхь хъунукъым. ЦIыхухэм езыхэм къагурыIуэн хуейщ хущхъуэм и сэбэпынагъыр зыхуэдизыр, ар зыхрамыгъэIумэ, зыIууэнкIэ хъуну гугъуехьхэр, узыфэр зэрышынагъуэр, мастэр зыхрамыгъалъхьэу ар къапкърыхьэмэ, къемылынкIэ зэрыхъунур зыхащIапхъэщ», - щыжиIащ УФ-м и Президент Путин Владимир экономикэ Iуэхухэм щытепсэлъыхьа зэIущIэу Сочэ къалэм иджыблагъэ щригъэкIуэкIам.
Урысейм тэмэму щызэтеублащ вакцинэр цIыхухэм ехьэлIэным теухуа Iуэхур, икIи мастэхэм уащIыщышынэн щымыIэу тэмэму зэхэлъхьащ, къыхигъэщащ къэралым и Президентым. Гъэмахуэ зыгъэпсэхугъуэм зэрыщIидзэр, цIыхухэр нэгузегъэужьакIуэ, зыплъыхьакIуэ зэрызэбгрыкIынур къэлъытауэ, мастэр зыхрагъалъхьэмэ зэрынэхъ тэмэмри щIигъужащ. «Сэ иджыри зэ тезгъэчыныхьу ди къэралым щыпсэу псоми захуэзгъэзэну сыхуейщ. Iуэхум нэхъ тэмэму фегупсыс. Урысей вакцинэр цIыху мелуанхэм ирахьэлIакIэщ и зэфIэкIри къигъэлъэгъуащ – ар дуней псом щызэхалъхьахэм я нэхъ лъэщщ икIи нэхъ шынагъуэншэщ», - жиIащ Путин Владимир.
Псалъэмакъышхуэ къикIауэ щытащ цIыхухэм мастэр егъэзыгъэкIэ яхэлъхьэным теухуа унафэ Якутием къызэрыщащтам. Республикэм и Правительствэм къигъэувырт мастэр цIыхухэм Iэмалыншэу яхэIун хуейуэ, зи лэжьакIуэхэм ар яхезымыгъэлъхьэфа унафэщIхэм сом мин 200-кIэ етхьэкъуну. Вакцинэр зыхезымыгъэлъхьахэр ямыгъэлэжьэнуи къагъэуват.
Я хуитыныгъэхэр къызэпауду жаIэу цIыхухэр къызэрыIэта нэужь, щIыналъэм и Iэтащхьэхэр икIуэтыжащ икIи «Iэмалыншэу» псалъэр я унафэм хагъэкIыжащ. Якутием и Iэтащхьэ Николаев Айсен накъыгъэм и 26-м цIыхухэм захуигъэзащ, залымыгъэкIэ мастэр зэрыхамылъхьэнур къыхигъэщу. «НаIуэу зэрыщытщи, республикэм и цIыхухэм мастэр зыхрагъэлъхьэну пIащIэркъым. Абы кърикIуэращи, коронавирусым игъэсымаджэхэми илIыкIхэми я бжыгъэр мащIэкъым», - жиIащ Николаевым икIи цIыхухэр къыхуриджащ узыфэм зэрызыщахъумэным яужь итыну.
Къум лъабжьэм щыIэ тенджыз
Китайм и щIэныгъэлIхэм къызэралъытэмкIэ, пшахъуэщIхэм я лъабжьэм псы щыIэщ. Абы и щыхьэтхэм ящыщ зыуэ къалъытэ я къэралым щыщ Такла-Макан къумым и лъабжьэм къыщагъуэта тенджызыр.
А щIыпIэм и хьэуар щIэныгъэлIхэм къыщапщытэм къигъэуIэбжьащ ар зэрыкъабзабзэм. Такла-Макан къэкIыгъэ зыри иткъым икIи щIэныгъэлIхэм жэуап иратын хуейуэ къахудэкIащ мыпхуэдэ упщIэм: «Сыт атIэ зыщIэзышэр углекислэ газыр?» ЩIэныгъэлIхэм нэгъуэщI пшахъуэщIхэм я хьэуар къыщахутэм наIуэ къэхъуауэ щытахэм ирагъэпщащ Такла-Макан и хьэуам и щытыкIэр. Япэрейхэм я хьэуам углекислэ газу куэд дыдэ хэтт.
Китайм щIэныгъэхэмкIэ и академием и профессор Ли Янь зи пашэ щIэныгъэлI гуп илъэсипщIым и кIуэцIкIэ кIэлъыплъащ а щIыпIэм, къумым и парник газыр здэкIуэр къахутэну я мураду. Такла-Макан щагъэува Iэмэпсымэхэм зэпымыууэ къагъэлъагъуэр зыт - пшахъуэщIым щхьэщыт хьэуар зэрыкъабзэ дыдэрт. ИкIэм-икIэжым щIэныгъэлIхэм я щхьэр хуэкIуащ къумым и пшахъуэр зыхуэдэри къапщытэну. Абыхэм углекислэ газыр зыщIэзышэ пкъыгъуэ къагъуэтащ.
ИужькIэ щIэныгъэлIхэм экспедицэ зыбжанэ къызэрагъэпэщурэ Такла-Макан нэхъ куууэ хэIэбэурэ пшахъуэр зыхуэдэр яджащ икIи къэпщытэныгъэ псоми къагъэлъэгъуащ пшахъуэм псы зэрыхэтыр. ЩIэныгъэлIхэм къызэралъытэмкIэ, Такла-Макан къумым и лъабжьэм тенджызышхуэ щIэтщ, аращ углекислэ газыр зыщIэзышэр, хьэуари апхуэдизу зыгъэкъабзэр.
КъэхутакIуэхэм я лэжьыгъэм пащэ, сыту жыпIэмэ адэкIэ кIуэтэху упщIэхэр нэхъыбэ мэхъу. Сыт хуэдиз а тенджызым и инагъыр? СыткIэ къэбгъэсэбэп хъуну ар? Зэхуэхьэса хъуа апхуэдиз углекислэ газыр, зэман дэкIмэ, цIыхум зэран къыхуэмыхъужыну пIэрэ? А псори зэхагъэкIыну къапэщытщ абыхэм.
Нобэ
♦Къэжыхьыным и дунейпсо махуэщ
♦ШхынкIэ емыгъэлеинымрэ къэуат зыщIэлъ ерыскъымрэ я махуэщ
♦Италием егъэлъапIэ Республикэ щыхъуа махуэр. 1946 гъэм а хэкум щрагъэкIуэкIа референдумым унафэ къыщащтащ къэрал гъэпсыкIэр зэхъуэкIыным, пащтыхьыгъуэр щымыгъэIэжыным теухуауэ.
♦Азербайджаным и граждан авиацэм и лэжьакIуэхэм я махуэщ
♦1905 гъэм США-м и президент Рузвельт Франклин арэзы хъуащ Урыс-Япон зауэр ягъэувыIэнымкIэ дэлэл хъуну.
♦1920 гъэм РСФСР-мрэ Тыркумрэ дипломатие зэхущытыкIэ зэхуаIэ хъуащ.
♦1924 гъэм США-м щыпсэу индейцхэр а къэралым и цIыхуу къызэралъытэ унафэм Iэ щIадзащ.
♦1928 гъэм Налшык тхылъ тедзапIэ къыщызэIуахащ.
♦1931 гъэм Лондон (Инджылыз) щызэхэтащ Газым елэжьхэм я дунейпсо зэгухьэныгъэ къызэгъэпэщыным теухуа унафэ къыщащта конференцэ.
♦1953 гъэм Елизаветэ ЕтIуанэр Инджылызым и пащтыхь гуащэ хъуащ, а къулыкъум зэрыпэрыувэм теухуа гуфIэгъуэ дауэдапщэхэр зэхэтащ.
♦1955 гъэм Байконур космодромыр ухуэн щIадзащ.
♦1962 гъэм Новочеркасск щызэтраукIат уасэхэр зэрыдрагъэуеямкIэ зэрымыарэзыр жаIэну уэрамым къыдыхьа цIыху мамырхэр. Абы щыгъуэ цIыху 24-рэ хэкIуэдат, 39-рэ уIэгъэ хъуат. Къэралым къыпэувауэ ягъэкъуаншэри, суд унафэкIэ цIыхуибл яукIат, 114-рэ ягъэтIысат.
♦1976 гъэм СССР-мрэ Филиппины Республикэмрэ яку дипломатие зэхущытыкIэхэр дэлъ хъуащ.
♦1876 гъэм къалъхуащ совет тхакIуэ, драматург цIэрыIуэ, Сталиным и цIэр зезыхьэ саугъэтыр зыхуагъэфэща Тренёв Константин.
♦1937 гъэм къалъхуащ адыгей сурэтыщI ЛъапцIэрыщэ Нурбий.
♦1950 гъэм къалъхуащ усакIуэ, журналист Хьэту Пётр.
♦1961 гъэм къалъхуащ урысей актрисэ, УФ-м и цIыхубэ артисткэ Яковлевэ Алёнэ (Еленэ).
♦1981 гъэм къалъхуащ теннисист цIэрыIуэ, УФ-м спортымкIэ щIыхь зиIэ и мастер, Дэвис и Кубокыр къэзыхьа Давыденкэ Николай.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ, пIалъэ-пIалъэкIэрэ уэшх къыщешхынущ. Хуабэр махуэм градус 20 – 21-рэ, жэщым градус 13 - 13 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
ТIум зэдащIэр щэхущи,
щым зэдащIэр нахуэщ.
