ЖыгыуIур къызыхэкIар

Зы къуажэ гуэрым зэлІ­зэфызу зы лІыжь цІыкІурэ зы фызыжь цІыкІурэ ­щып­­сэурт. ЯІэ мы дуней щІыІум темыт жыхуаІэм хуэдэу, тхьэ­мыщкІэ дыдэу псэухэрт.
Зы махуэ уэрым «Пхъэ тІэкІу  къэсшэнщ,  фызыжь» жеІэри, лІыжь цІыкІур мэз макІуэ. Мэзым пхъэ пиупщІу щІэтурэ, зы нэхъ жыг ­дахэ гуэрым бгъэдыхьэри, еуэну зыщытришащІэм:
- Тхьэм и нэфІыр зыщы­хуэн лІыжь цІыкІу, сэ сыпу­мы­упщІми, пыбупщІын бгъуэ­тынщ, сыкъэгъанэ: хэт ­ищІэ­рэ, зыгуэркІэ щхьэпэ сып­хуэхъужынкІи хъунщ! - же­Іэри жыгыр къолъэІу.
ЛІыжь цІыкІум ищІэр­тэ­къым, игъащІэм жаІэуи ­зэ­хихатэкъым жыг псалъэу. Апхуэдэу жыгыр цІыхубзэкІэ къызэрепсэлъэфар ­фІэ­те­лъыджэу игъэщІэ­гъуащ:
- Мыр сыт хьэлэмэт, жыгыр «сыпумыупщІ, щхьэпэ сып­хуэхъужынщ!» жиІэу къо­лъэІуу, - жиІэри.
ЛІыжь цІыкІур зыкъомрэ гуп­сысэщ, гупсысэри:
- Хьэуэ, зикІ хъунукъым упыз­мыупщІу, уэ упыз-мыуп­щІ­мэ, пызбгъэупщІынур сыт? Пхъэ сымышэу сыбгъэкІуэжыну ара уи гугъэр?! - жиІэри, аргуэру и фІэщ дыдэу пиупщІыну зы­щытришащІэм:
- КхъыІэ, лІыжь цІыкІу, Тхьэм и хьэтыркІэ сынолъэІу, пхуэзмыщІэн дунейм теткъым, сытми, сыпумыуп­щІу сыкъэгъанэ! - жиІэри аргуэру къелъэІуащ.
ЛІыжьыр апхуэдизкІэ тхьэ­мыщкІэти, и гъунэ­гъу­хэр зэрыпсэум хуэдэу псэун щхьэкІэ, имыщІэн мы  дуней щІэщІыІум теттэкъым. «ПхуэзмыщІэн щыІэкъым» щыжиІэкІэ, сеплъынщ сэ мыбы къыс­хуищІэфым; ­мы жыгым ­зыгуэр хузэфІэ­мы­кІыну­тэмэ, цІыхубзэкІэ псэ­лъэ­фын­тэкъым, жиІэри:
- Хъунщ атІэ, жыг, - жреІэ, - укъизмыупщІыкІыу укъы­зогъанэ, ауэ абы папщІэ къысхуэпщІэнуращ, сэ куэ­дІейкІэ сынолъэІунукъым: сэ­рэ си фызыжьымрэ нэхъ тхьэмыщкІэ ди къуажэ кІы­хьым дэскъым, уэ пхузэ­фІэ­кІыххэнуІамэ, адрей ди гъунэгъухэм демыхъуапсэу дыпсэун щІы!
- Хъунщ, кІуэ кІуэж, фыс­щІынщ, - жиІащ жыг псалъэм.
АфІэкІа нэгъуэщІ зы псалъэ къыжримыІэу лІыжь цІыкІур къокІуэж. МыдэкІэ и унэ къыздэкІуэжам, пэж дыдэу, я унагъуэр, адрей я гъунэгъухэм яхэгъуэщэн хуэдэу хъуауэ, кърохьэлІэж: яшхын куэду къахуэхутауэ, щыгъынри апхуэдэу, унэ зыщІэс дыдэри ефІэкІуауэ, я пщІантІэми зы жэмыжь-        рэ мэлыжь зытІущрэ дэту, лІыжьыр шэсынуи зы алащэжь яІэу псэу хъуахэщ.
- Ана-а, мыхэр дауэ хъуа, хэт къыпхуищІа апхуэдэ фІыгъуэхэр? - жеІэри фы­зыжь цІыкІур и лІым йоупщІ.
- КъысхуэзыщІаращ, мэз сыздэкІуам зы жыг гуэр пызупщІыну зыщытесшащІэм, къэпсалъэри ­«КхъыІэ, сыпумыупщІ, пхуэз­мы­щІэн щыІэкъым» жиІэу ­къы­щызэлъэІум, «Хъунщ, укъы­зогъанэ» жесІэри, из­мыуп­­щІыкІыу къэзгъэнати, къысхуищІауэ аращ, - пи­дзыжащ абы лІыжь цІыкІум.
Арати, яшхынрэ щатІэгъэнрэ ягъуэту, я гъунэ­гъу­хэм зыкІи емыхъуапсэу зыкъомрэ псэуащ ахэр. Иужьым фызыжьым къы­пеу­быд:
- А лІыжь цІыкІу мыгъуэ, сыт хуэдизи къыпхуищІэну укъы­щигъэгугъэм, нэхъы­фІыІуэкІэ ущІемылъэІуар сыт? - жеІэри. - Мы зыхуеб­гъэ­щІар мащІэщ, кІуэи елъэІу  ди  унэр чырбыш унэу, гъавэр ди куэду, мэл зытІощІырыпщІ диІэу, ди хадэм жыгхэр куэду иту ищІыну!
ЛІыжь цІыкІум и джыдэр къыздещтэри, аргуэру мэ­зым макІуэ. Жыгым бгъэдохьэри, еуэну зыщытри­шащІэм, жыгыр мэкІэзызри:
- КхъыІэ, укъызэмыуэу ­сы­къэ­гъанэ! - жи, къолъэІу. - УзыхуейІамэ, иджыри пхуэс­щІэнщ.
- АтІэ, сызыхуейращ: дэ диІэн хуейщ чырбыш унэш­хуэ, гъавэр изу илъу ду ­кІы­хьыфІ, мэл зы­тІо­щІы­рыпщІ, жыг хадэ, витІ, жэмитІ, - жиІэурэ къыхуебж.
- КІуэ, кІуэж, фиІэнщ а жы­хуэпІэ псори! - жыгым къыж­реІэри, лІыжь цІыкІур къеу­тІыпщыж.
ЛІыжь цІыкІур къосыжри, а зэрыжиІа дыдэм ещ­хьу псори хъуауэ кърохьэ­лІэж. Къуажэм дэс нэхъ къулей дыдэхэри къалъэ­щІыхьэ ­къудейуэ - апхуэдэу лІыжь цІыкІумрэ фызыжь цІы­кІумрэ илъэс зытІущкІэ ­зэдопсэу. Аргуэру фызыжь цІыкІум къыпеубыд:
- КІуэ, лІыжь цІыкІу, а жы­гым ущысхьрэ, иджыри къыт­хуищІэфынумкІэ ­елъэ­Іу, - жеІэри. - Мэлищэ диІэу, пхъэхьэ-псыхьэхэмрэ Іуэ­хутхьэбзащІэхэмрэ ди пщІан­тІэм дэту, ди унэр къэнжалыщхьэ унэу, жэм щэ ныкъуэ диІэу, шыуэ зы хакІуэпщІэ диІэу дигъэп­сэуну! - жриІэщ лІыжь ­цІы­кІуми, аргуэру мэзым игъэ­кІуащ.
ЛІыжь цІыкІум и джыдэр еІэтри, жыгым еуэну зыт­решащІэ. Жыгыр мэгузавэри:
- КхъыІэ, лІыжь цІыкІу, укъы­зэмыуэ! - жери къолъэІу. - Сэ сыпумыупщІми, пыбупщІын бгъуэтынщ. Укъы­зэрызэлъэІуа псори пхуэсщІащ, иджыри узы­хуейр жыІи пхуэсщІэнщ.
- АтІэ, сызыхуейращи, ­ар къысхуумыщІэми упызуп­щІынущ: ди адыгэщІым    дэр нэхърэ нэхъ къулей имысу, мэлымрэ Іэщыш­хуэмрэ мин бжыгъэкІэ ди­Іэу, ди унэри,  ди  щІапІэхэри мывэху защІэу гъэжауэ, ­фы­зыжь цІыкІури гуащэрэ, и ижьрабгъумкІэ зыри ­ямы­гъэтІысу нэмысышхуэ къы­хуащІу щымыту ддэ­нукъым, - жриІащ.
- Хъунщ, кІуэ кІуэж, а узэ­рыхуей дыдэм хуэдэуи ­хъунщ, - жеІэри къеутІып­щыж.
Апхуэдэурэ псэууэрэ илъэс зытІущ докІ. ИкІэм-икІэжым, фызыжь цІыкІур къонэпсейри, делэ дыдэ ­мэхъу.
- А лІыжь делэ цІыкІу ­мы­гъуэ, - жи, - мыхэр мащІэщ, пащтыхьыгъуэр ­къыт­­лъы­мысмэ, мы псо-       рикІ ­сы­тым щыщ?! КІуэи, уэ пащтыхь ухъуну, сэри  сы­пащтыхь гуащэу хэ­­гъэ­гушхуэр ди ІэмыщІэ илъу дыпсэуну пэубыд а жыгым. Ар къыпхуимыщІэмэ, еуи хьэмэ къилъхуар пыупщІ ущымысхьу!
ЛІыжь цІыкІур апхуэдизрэ жыгым деж лъэІуакІуэ зэ­рыкІуэр фІэмыфІурэ ежьащ. Носри, еуэну зыт­решащІэ.
- Сыт узыхуейр, узы­щІэ­лъэІуа псори пхуэсщІакъэ! Аргуэру сыт мы сызыхэбдзэ гумэщІыгъуэр зищІы­сыр? Сыт узыхуейр? - жеІэ жыгым, лІыжь-фызыжьым я лъэІуэ­кІэр фІэтелъыджэу.
- Пащтыхь дымыхъуну Іэмал иІэкъым, нэгъуэщІу зэ­рыдмыдэнур, ар къытхуу­мыщІэмэ, узэризупщІы- кІын хуейр бгурызгъэІуэ­ну жиІэри фызыжьым сыкъихуащ, - жиІащ лІыжь цІыкІум.
- АтІэ, ари хъарзынэщ, ауэ пащтыхь фыхъун щхьэкІэ, зэлІзэфызыр фыкъа­кІуэу си щІыфэм фыкъебзеин ­хуейщ! - жи жыг псалъэм. - ИтІанэщ пащтыхь фыщы­хъунур.
ЛІыжь цІыкІур къэсыжри, жыг телъыджэм къыжриІар и фызым щыхуиІуэтэжкІэ:
- АтІэ, ар гугъу! - жеІэри фы­зыжь цІыкІур лІыжьым и гъусэу мэзым макІуэ.
Нэсхэри, я бзэгур жыгым и щІыфэм зэреІусэу тІури жыгыуІу мэхъури, жы­гыщхьэм долъэтеиж. Абы лъандэрэ лІыжь цІыкІумрэ фызыжь цІыкІумрэ жы-гыуІу хъуауэ, жыг хьэпІацІэм фІэкІа шхыныгъуэ ямыІэу мэпсэу, я мылъку ­къомыр жылэм зыхагуэ­шыжауэ.