ДУНЕЙМ ЩЫХЪЫБАРХЭР

Тхьэгъушым хуэдэу зу мывэхэр

УадэкIэ уеуэмэ зу мывэ телъыджэхэр щыIэщ дунейм и щIыпIэ зэмылIэужьыгъуэхэм. Апхуэдэ мывэшхуэхэм я нэхъ цIэрыIуэхэр щыIэщ Пенсильванием и ипщэ-къуэкIыпIэ лъэныкъуэм (Мывэ хадэ зыфIаща щIыпIэм), Франклин округым, КъухьэпIэ Австралием и Ипщэ къуршхэмрэ Урысейм и Магадан областым хыхьэ Кандалакшэ къалэм и Iэгъуэблагъэхэмрэ.

 Бгым уеуэмэ зэхэпхын хуейр макъ дэгу гуэрущ цIыхухэр зэсар. Аращ мывэр зэрывур цIыхухэм телъыджэ къащIыщыхъур. Пенсильванием и Къурш зухэм я паркым мывэ абрагъуэхэр илъщ, дэтхэнэ зыми уадэкIэ узэрытеуIуэу макъ телъыджэ къагъэIуу - абыхэм я кIуэцIхэр нэщIрэ гъущIым къыхэщIыкIа фIэкIа умыщIэу апхуэдэщ.

1700 гъэхэм индейцхэм япэу гу лъатащ а мывэхэм я телъыджагъэм икIи абы лъандэрэ щIэныгъэлIхэм къахуэщIэркъым абы и щэхур. Къэхутэныгъэу ирагъэкIуэкIам и бжыгъэр къэлъытэгъуейщ икIи IэщIагъэлIхэм я Iуэху еплъыкIэхэр щызэтехуэ куэдрэ къэхъуркъым. ЗэхагъэкIахэм ящыщщ мывэхэр вулканхэкIыу зэрыщытыр - диабаз жыхуаIэхэм зэрыхуэдэр. Абы бгъэщIэгъуэн хэмылъу жызыIэхэри щыIэщ - гъущIрэ нэгъуэщI пкъыгъуэ быдэ зэхэжыхьауэ аращ а мывэхэр.

Мывэ джейхэм ехьэлIа гъэщIэгъуэнхэм хабжэ абыхэм къуршыщхьэхэм фIэкIа нэгъуэщI щIыпIэ узэрыщримыхьэлIэр - бгы лъабжьэхэми бгы нэкIухэми щылъкъым. Дауи, бгы лъапэхэм дежи щылъщ мывэшхуэ дыдэхэр, ауэ ахэр зуркъым. А мывэхэр къуршыщхьэм зэрыкIуа щIыкIэри щIэныгъэлIхэм яхузэхэмыгъэкI щэхухэм ящыщщ. Апхуэдэу ахэр здэщылъ щIыпIэм щхъуантIагъэ куэд зэримытри, зы псэущхьи - я нэхъ цIыкIу дыдэ хъумпIэцIэджи - зэрыщымыпсэури гъэщIэгъуэнкIэ?! Псэ зыIут абыхэм япэгъунэгъуу зэримысыфми абыхэм я хъуреягъкIэ компасхэр зэрыщымылажьэми куэдым урегъэгупсыс.

Нобэ

♦Урысей Федерацэм и Хьэуа-Десантыдзэхэм я махуэщ. Ар Белоруссиеми Къэзахъстанми щагъэлъапIэ. 1930 гъэм Москва дзэ округым зыгъэсэныгъэхэр Воронеж къалэм пэмыжыжьэу щригъэкIуэкIыу япэ дыдэу хьэуа десант абдеж къыщетIысэхауэ щытащ. Аращ махуэм лъабжьэ хуэхъуар.

♦Беларусь Республикэм и десантникхэмрэ къалэн щхьэхуэхэр зыгъэзащIэ къарухэмрэ я махуэщ

♦Коми республикэмрэ Ненецкэ автономнэ округымрэ щагъэлъапIэ Щыхьым и махуэр

♦Азербайджаным и Лъэпкъ кином и махуэщ

♦Македоние республикэм и махуэщ

♦Сербием и Авиацэм и махуэщ

♦1790 гъэм США-м щыпсэу цIыхухэр дапщэ хъуми япэу къабжауэ щытащ.

♦1887 гъэм Ходж Роуэлл гъущI кIапсэ банэр къызэригупсысам щыхьэт техъуэ тхылъ иратащ.

♦1906 гъэм Португалием къыщызэрагъэпэщащ «Порту» футбол клубыр. Ар тIэунейрэ щытекIуащ Чемпионхэм я лигэм, УЕФА-м и кубокри къихьащ.

♦1916 гъэм Москва АМО заводыр щаутIыпщащ. 1933 гъэм абы Сталиным и цIэр фIащащ. Иджыпсту ар Лихачёвым и цIэр зезыхьэ ЗИЛ заводырщ.

♦1933 гъэм Беломор-Балтие кIэнауэр, Сталиным и цIэр зыфIащар, километр 227-рэ и кIыхьагъыу ятащ.

♦1940 гъэм Молдавскэ ССР-р къызэрагъэпэщащ.

♦1942 гъэм Налшык Дзэ Плъыжьым щхьэкIэ щагъэхьэзырат ткIуаткIуэ къауэу птулъкIэ мин 20.

♦1945 гъэм Потсдам щекIуэкIа конференцыр зэхуащIыжащ.

♦1990 гъэм Иракыр Кувейтым теуащ.

♦1995 гъэм «Русское Радио» радиостанцыр къызэрагъэпэщащ.

♦1926 гъэм къалъхуащ совет щIэныгъэлI, инженер цIэрыIуэ, «Рубин» ЦКБ-м и унафэщIу щыта, псыщIагъырыкIуэ аппарат 200-м щIигъум я конструктор нэхъыщхьэ, Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь Спасский Игорь.

♦1934 гъэм къалъхуащ кхъухьлъатэзехуэ-космонавт, Совет Союзым тIэунейрэ и ЛIыхъужь, СССР-м и Къэрал саугъэтыр зрата, нэгъуэщI къэрал куэдым я дамыгъэ лъапIэхэри зыхуагъэфэща Быковский Валерий.

♦1945 гъэм къалъхуащ совет композитор-уэрэдус, Урысейм и цIыхубэ артист Мовсесян Георгий.

Дунейм и щытыкIэнур

«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 29 - 30, жэщым градус 20 - 21-рэ щыхъунущ.

Лъэпкъ Iущыгъэ:

Бгъэтхъуэнумэ - тхъуэ лъэпкъ, бгъэжэнумэ - гъуэ лъэпкъ.