ЩIэныгъэлI пажэ

  Ди республикэм щIэныгъэм зыщегъэужьыным хэлъхьэныгъэ ин хуэзыщIахэм ящыщщ КIэрэф Къамболэт Наурыз и къуэр. Абы и зэфIэкI, щIэныгъэ куэд ирихьэлIащ Хэку зауэшхуэм и ужь лъэхъэнэм мэкъумэш хозяйствэр зэфIэгъэувэжыным, абыхэм ехьэлIа къэхутэныгъэхэр егъэкIуэкIыным. КъэкIыгъэ лIэужьыгъуэщIэхэр къэгъэкIыным елэжь IэнатIи республикэм къыщызэригъэпэщауэ щытащ КIэрэфым. 
 Мыбдежым нэхъыщхьэр мэкъумэш лэжьыгъэхэр къызыхуэтыншэу зэтеублэжынырт. А къалэн гугъур 50 гъэхэм и пэм дзыхь къыхуащIауэ щытащ КIэрэфым, республикэм мэкъумэш хозяйствэмкIэ и министру ягъэуври. 
Ар я пашэу зэрагъэпэщыжауэ щытащ пхъэщхьэмыщхьэхэр, хадэхэкIхэр гъэкIыным елэжь щIэныгъэ IэнатIэхэр, псыщIэгъэлъадэм пыщIа станцэхэр. КIэрэфым къару куэд ирихьэлIащ ди щIыпIэм хъарзынэу къыщыхъуфыну щIыIэрысэ гуэдз лIэужьыгъуэхэр, узыфэхэм япэщIэтыф, гъавэ бэв къэзыт нартыху лъэпкъыгъуэхэр къэгъэкIыным. Абы къэхутэныгъэхэр щригъэкIуэкIырт къуажэхэм щызэхэт колхозхэм, совхозхэм я губгъуэхэм. Абыхэм я техникэ станцэхэри зэгъэпэщыжынми гулъытэ хэха хуищIырт КIэрэфым. Жэщ-махуэ имыIэу ар егугъурт къэкIыгъэ лIэужьыгъуэщIэхэм я зэфIэкIхэр къэхутэным, нэхъ псынщIэу ахэр хозяйствэ псоми къагъэсэбэпыф, апхуэдэуи гъавэ бэв къытрахыф хъуным. 
ЩIэныгъэ куу, акъыл шэщIа зыбгъэдэлъ КIэрэфыр мыгувэу ягъэуващ Къэбэрдей-Балъкъэр щIэныгъэ-къэхутакIуэ институтым и унафэщIу. Абы къыкIэлъыкIуэу ар и пашэ хъуащ Кавказ Ищхъэрэм щынэхъ ин дыдэу къалъытэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым. ЗэфIэкIышхуэ, гудзакъэ зиIэ щIэныгъэлI щыпкъэм мыбдежми зыкъигъэлъэгъуащ лэжьыгъэм и къызэгъэпэщакIуэ нэсу. КъызэIуахагъащIэ еджапIэ нэхъыщхьэр зыхуэныкъуэр IэщIагъэлIхэм я закъуэтэкъым, атIэ а иIэ егъэджакIуэ мащIэри зыхуей-зыхуэфI куэдым хущыщIэрт. Абы къыхэкIыуи егъэджэныгъэр, щIэныгъэ-къэхутэныгъэ лэжьыгъэр тэмэму зэтеубла хъуртэкъым. Iуэхур зыIутым фIыуэ щыгъуазэ зищIа нэужь, КIэрэфым мурад ищIащ зэман кIэщIым къриубыдэу университетыр мылъку-техникэ лъабжьэ быдэкIэ къызэригъэпэщыну икIи ар зригъэхъулIащ. Къамболэт и фIыгъэкIэ нэхъ псынщIэу зэфIэкIауэ щытащ университетым и химико-биологие, тхыдэ-филологие, физико-математикэ факультетхэм, механизацэм, зауэ Iуэхухэм щыхурагъаджэ къудамэхэр щылэжьэну унэхэр ухуэныр. Апхуэдэу студентхэм папщIэ яухуауэ щытащ спорт пэшышхуэр, общежитхэр, тIысыпIэ 300 зиIэ шхапIэ иныр, библиотекэр. 
КIэрэфыр КъБКъУ-м и ректору щыщыта илъэсхэм абы апхуэдэу къыщызэIуахауэ щытащ щIалэгъуалэр ухуэныгъэм, промышленностым, мэкъумэш IэнатIэм епха IэщIагъэхэм щыхурагъаджэ, медицинэ факультетхэр. Псори зэхэту а лъэхъэнэм университетым къыщIигъэкIыу щытащ цIыхубэ хозяйствэм и унэтIыныгъэ II-м щылэжьэф IэщIагъэлIхэр. Абыхэм я щIэныгъэм щыхагъэхъуэн, я къэхутэныгъэ лэжьыгъэхэм щыхэплъэн папщIэ абы щыгъуэ КъБКъУ-м къыщызэрагъэпэщауэ щытащ кандидат диссертацэхэмкIэ совет щхьэхуэ. ЩIыпIэ щIэныгъэлI ныбжьыщIэхэм я зэфIэкIым хэгъэхъуэнымкIэ ар IэмалыфI хъуауэ щытащ. 
Сыт хуэдэ IэнатIэ щыпэрыти, КIэрэфым зэи IэщIыб ищIакъым щIэныгъэ-къэхутэныгъэ лэжьыгъэхэр. Абы къигъэкIащ къэкIыгъэ лIэужьыгъуэхэу «Кабардинец» (зэнтхъ), «Кабардинка» (гуэдз), «Кабардинская белая зубовидная», «Юбилейная-50» (нартыху лъэпкъыгъуэхэр) зыфIищахэр цIэрыIуэ щыхъуар ди республикэм и закъуэкъым, атIэ ди къэралым и щIыпIэ куэдми, хамэ щIыналъэхэми щытхъушхуэ щыхужаIащ. КIэрэфым республикэм къыщызэригъэпэща щIэныгъэ-къэхутэныгъэ IэнатIэм и цIэр фIыкIэ дэнэкIи щыIуащ. Абы игъэхьэзыращ щIэныгъэхэм я кандидатрэ доктору 60-м щIигъу, и къалэмыпэм къыщIэкIащ щIэныгъэ лэжьыгъэу 400-м нэс. 
КIэрэфым зэфIиха Iуэхушхуэхэр гулъытэншэу къэнакъым. И лэжьыгъэфIым папщIэ абы къыхуагъэфэщауэ щытащ СССР-м и къэрал дамыгъэ зыбжанэ, къратауэ щытащ РСФСР-м, КъБАССР-м я Совет Нэхъыщхьэхэм къабгъэдэкI щIыхь тхылъхэр, ВДНХ-м, ВСНХ-м я дыщэ, дыжьын медалхэр. Апхуэдэу щIэныгъэлI, ЩIДАА-м щIыхь зиIэ и академик, КъБКъУ-м и профессор КIэрэф Къамболэт къыфIащауэ щытащ УФ-м, КъБР-м щIэныгъэхэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ, щIыхь зиIэ я агроном, КъБР-м щIыхь зиIэ и нартыхугъэкI цIэхэр. 
Республикэм щIэныгъэм зыщегъэужьыным хэлъхьэныгъэ ин хуэзыщIа КIэрэф Къамболэт къытхэмытыжми, дэ ди гъусэщ абы и псалъэхэр, и къэхутэныгъэхэр, и лэжьыгъэр. Абы ирихьэжьа Iуэхухэр ягъэкIуатэ щIэныгъэлIым и лъэужьым ирикIуэ и гъэсэнхэм. 

 

 

БЛИЙ Станислав, мэкъумэш щIэныгъэхэм я доктор, ЩIДАА-м и академик.
Поделиться: