Мэзымрэ гъэм и зэманхэмрэ

Хуабаеу екIуэкIа бадзэуэгъуэмрэ шыщхьэуIумрэ мыбэлэрыгъыу зи къалэныр къезыхьэлIа мэзым телажьэ я IуэхущIапIэхэм бжьыхьэ-щIымахуэ лъэхъэнэм зыхуагъэхьэзыр.

Гъэ уэгъур Iэужьынши хъуркъым. Ар къызыгурыIуэ мэзхъумэхэмрэ щIыуэпс щытыкIэм кIэлъыплъ инспекторхэмрэ зы жэщ-махуэм къриубыдэу тIэуней-щэнейрэ щIыпIэхэр къызэхакIухь. Хуабэр икIыху абыхэм я нэIэм щIэтынущ Тэрч, Май, Прохладнэ тафэтес щIыналъэхэм я мэз хозяйствэхэр, 
- МэзхэмкIэ нэхъ шынагъуэр гъатхэмрэ бжьыхьэмрэщ. Гъатхэм къэлэр къизычхэм ди нэIэ ятемыту хъуркъым, жыгхэм зэран яхуэмыхъун, мафIэс къамыгъэхъун папщIэ. Абы къежьапIэ хуэхъункIэ мэхъу цIыхухэм мэзым щыхыфIадзэ зы тутын ныкъуэсри дыгъэ бзий гуащIэм «линзэ» мардэм тришэ зы абдж къутахуэри. Бжьыхьэм и Iуэхур щхьэхуэщ: мэкъумэшыщIэхэм гъавэр къызытрахыжа щIым хьэуазэ, къэрэкъурэ кIэрыхубжьэрыхухэр трагъасхьэ. Апхуэдэхэм деж къэдгъэсэбэп Iэмалхэм ящыщщ «минерализованнэ сатырхэр» - щIы щхьэфэ удзыпцIэм къыщыщIэдзауэ минерал лъащIэм нэсыху иратIых», - жиIащ КъБР-м и ЩIыуэпс хъугъуэфIыгъуэмрэ экологиемкIэ и министерствэм мэзхэр хъумэнымрэ къэгъэщIэрэщIэжынымкIэ и къудамэм и унафэщI КъардэнгъущI Мурат.
Мэзыр зэрызэхэт жыг лIэужьыгъуэхэмрэ щIыпIэм и зэхэлъыкIэмрэ елъытауэ мэзым телажьэхэм я IуэхущIапIэхэм къагъэсэбэп Iэмалхэми захъуэж. Къапщтэмэ, уэздыгъеймрэ псеймрэ щыкуэд щIыпIэхэм мафIэ кIапэ нэбгъэсынкIэ Iэмал иIэкъым. Эфир дагъэмкIэ къулей жыгхэр напIэзыпIэм дрелыпщIей, къэптIыхьынущи - мывалъэщ. Аращ апхуэдэ щIыпIэхэр кIэлъыплъакIуэхэм я нэIэм щIыщIамыгъэкIыр.
Мэз къэс езым и къулеягъ иIэжщ. ЗыщIыпIэ и деж ар зыIыгъ къуэпсыр (экосистемэр) щызэпычмэ, зэфIэбгъэувэжыну гугъущ. Псалъэм папщIэ, хуэму къэкI псейр зы илъэсым хуэзэу зэрыхэхъуэр сантиметритI къудейщ. Ауэ щыхъукIэ и лъабжьэр цIыкIущ, жьы борэным щыпэщIэтыфыр зэзэмызэххэу. Iуащхьэмахуэ, Шэрэдж щIыналъэхэм псей мэзхэр щынэхъыбэщ. Аруан, Лэскэн, Май щIыналъэхэм, бжей, тхуей, кIей жыгхэм къадэкIуэу, мей Iэрысэхэми уащрохьэлIэ. Къуажэдэс лIыжьхэм къызэраIуэтэжымкIэ, зауэ нэужь лъэхъэнэхэм цIыхухэм хабзэфI къадекIуэкIыу, щытащ: пхъэ къыщIашыну мэзым кIуэхэм мыIэрысей къудамэ цIыкIухэр здашэрти мей жыгхэм дадзырт, гъае къэхъумэ, мэзым цIыхухэр зэрыкъуэмылIыкIынум тещIыхьауэ. Ар щапхъэ зыхуэхъуа щIэблэри щIыуэпсыр зэрихъумэным хэтт. Ди гуапэ зэрыхъунщи, IэщIыб ящIа апхуэдэ Iуэху щхьэпэм гулъытэ игъуэтыжу хуежьащ.
УФ-м и «Рослесхоз», «Авиалесохранэ» IуэхущIапIэхэм, МЧС-м, мэзыр фIыуэ зылъагъу цIыху щхьэхуэхэм зэгъусэу къыхалъхьа «Greenpeace» проектым хэту иджыблагъэ къыдагъэкIащ сабийхэр дихьэхыу зэплъ «Смешарики», «Фиксики» мультфильмхэм я сериещIэхэр. Абыхэм цIыкIухэр щагъэгъуэзэнущ экологием и къулеягъым, мэзхэм я мыхьэнэмрэ абыхэм уазэрыхуэсакъынумрэ.
 

Лъостэн Музэ.
Поделиться: