Анэшхуэм теухуа псалъэ гуапэ

 КъБР- м фIыуэ щацIыху усакIуэ Куэшбей Жамболэт и анэшхуэ Аулъэ Сариет теухуа гукъэкIыжхэр щызэхуихьэсыжауэ щытащ илъэс блэкIам «Эльбрус» тхылъ тедзапIэм къыщыдигъэкIа «Аулъэ Сариет. Лэжьыгъэ къыхэхахэр» тхылъым. Жамболэтрэ Сариет къыдэлэжьа Кучмезовэ Мариерэ я гукъэкIыжхэр ди щIэджыкIакIуэхэми яфIэгъэщIэгъуэныну дыщогугъ. 
 

Сэ си гукъэкIыжхэр

(Куэшбей Жамболэт, Сариет и пхъурылъху, «Эльбрус» тхылъ тедзапIэм и урысыбзэ къудамэм и редакторым, игу къегъэкIыж)

Япэу си нэгу къыщIэхьэж теплъэгъуэхэр Мейкъуапэ епхащ. Абыхэм къыхоувэ Аулъэ Сариет - зэи хущIэмыхьэ бзылъхугъэ щIалэ лъагъугъуафIэ. СщIэркъым къызыхихар инджылызыбзэ сригъэджэн хуейуэ. Сурэт хужь-фIыцIэхэр зэрыт тхылъ Iувышхуэ си нэгу къыщIоувэж. Япэ дыдэу инджылызыбзэкIэ «анэшхуэ» щыжысIам зэрыгуфIари си нэгу щIэтщ. Ауэ зызэрысщIэжрэ «мамэщ» сызэреджар, си анэ Мирэ и цIэмкIэ седжэрт. 

1939 - 1954

 Сариетрэ абы и шыпхъу ФатIимэрэ «цIыхубэм я бийм и бын» жыхуаIэ цIыху гупышхуэм хэхуат. Нобэ уи нэгу къыпхущIэгъэхьэнукым абыхэм яшэчар зыхуэдизыр. Я анэ КъутIас «цIыхубэм я бийм» зэрищхьэгъусэм къыхэкIыу хэхыныгъэ хуитыныгъэри, унэри, хьэпшыпхэри трахри, и гуащэм деж Iэпхъуэжын хуей хъуат. «ХъыбарегъащIэхэм» замыгъэпсэхужу хабзэхъумэхэм тхыгъэщIэхэр хурагъэхьырт. Абы нэхърэ нэхъ гъэщIэгъуэныжщ «цIыхубэм я бийхэм я бынхэм» ящыщ куэдым итIанэми хэкур фIыуэ ялъагъуу къызэрынар. Абыхэм ящыщт Сариети. 
1939 гъэм Сариет Аулъэ Мэлыч (1917-2001) дэкIуащ. Тхыдэ щIэныгъэхэм я доктор, Хэку зауэшхуэм и лIыхъужь Аулъэ Мэлыч гъащIэ гугъу къэзыгъэщIа цIыху зэчиифIэт. Абы и цIэ-унэцIэ дыдэр Къакъупщ Абдулт. Аулъэхэ япхъу и анэр абазэт, абэзэхэ лъэпкъым щыщ Къакъупщ Айса дэкIуауи, щхьэусыгъуэ гуэркIэ и дыщым, Хьэкурынэхьэблэ, къигъэзэжауэ дэст. ЩIалэ цIыкIуми цIэщIэ фIащри, и анэм и дыщ унэцIэкIэ ирагъэтхат, и адэцIэри мащIэу яхъуэжат…
 «Iуэхур здынэсаращи, - хуетх зэгуэр Аулъэ Мэлыч КПСС-м и ЦК-м и лэжьакIуэ Маленков Георгий, - аргуэру уи нэгум къыпхущIэмыгъэхьэн IуэхукIэ сагъэкъуаншэ, 1918 гъэм дунейм ехыжа си адэр 1938 гъэм хэкум ирашауэ жаIэри». Шынагъуэт Сталиным и зэманыр. КIэ имыIэу бзэгу яхьырт, ущагъэтIысынумрэ ущыдашынумрэ къыпхуэмыщIэу, уаукIынкIи тIэу еплъынутэкъым. Сталиныр дунейм ехыжа нэужь, гъащIэр куэдкIэ нэхъ тынш хъуат, ауэ Мэлычи Сариети «тетхыхьыныр» щагъэтыртэкъым. А лъэхъэнэм и гугъу щищIкIэ, Сариет жиIэрт: «СызэплъэкIыжурэ сошынэ, дауэ сигу техуа а къомыр» жызоIэжри». 

Ухуэзэныр насыпышхуэт 

(Сариет дэлэжьа, тхыдэ щIэныгъэхэм я кандидат

Кучмезовэ Марие игу къегъэкIыж, 2018 гъэ)

 Сарэ хуэдэ цIыху сыхуэзэну къызэрысхуихуар насыпышхуэу къызолъытэ. Дызэрызэдэлэжьам срогушхуэ. Сигу къоуэ а илъэсхэр зэрыблэкIар. Сигу къыщызгъэкIыж дакъикъэхэращ сфIэфIыр. 
 ЦIыху зэпIэзэрыту щыт Сарэ дакъикъэ хуит къызэрыхуихуэу зыхищIэхэр наIуэ къищIыпэрт. Къалэм дыдэкI хъумэ, дунейм и дахагъэм зыщигъэнщIыртэкъым. СурэтыщIым ещхьу, ди хъуреягъкIэ щилъагъу дахагъэ псоми гу лъитэрт. 
 Сыт къэхъуми, Сарэ гуапэу, узэхэзыщIыкI цIыху Iущу къыббгъэдэтт. Зэкъым, тIэукъым абы щыхьэт сызэрыхуэхъуар. ЗэкIэлъыпыту гузэвэгъуэ зыбжанэ сыIууат. Зыр зым иужь иту илъэс ныкъуэм и кIуэцIкIэ си дэлъхуищым щыщу тIур дунейм ехыжат. Къысхуэгузэва нэужь, Сарэ чэнджэщ къызитащ фIыцIэ зэфэзэщкIэ зызмыхуэпэну. А зэманым сэ институтым и щIэныгъэ секретару сылажьэрт. Лэжьэгъухэр къыщIыхьэмэ, фIыцIэ защIэкIэ хуэпа бзылъхугъэ ялъагъуну къатехьэлъэнущ жиIэрт. Сэри арэзы сыхъуащ. Езыр фIыуэ дэрти, къыздэIэпыкъуауэ щытащ. Нэм зыкъыщIимыдзэу бостей екIу схуидат. ГуфIэгъуэр къыбдэзыгуэшыр пщогъупщэж, гугъуехьым къыбдыхэтыр гум ихуркъым. 
 Игу къыщыпщIэгъум деж, псалъэ хуэзэ къигъуэтыфырт Сарэ. Езым егъэлеяуэ куууэ зыхищIэ гуауэ хьэлъэ игъэвырт – пасэу ипхъу фIэкIуэдат. ГъащIэм и удынхэм Сарэ и узыншагъэм хагъэщIами, и псэуныгум егуауэфатэкъым, зэрылэжьэныгуу къызэтенат. 
И унэ сыщеблэгъам, ар хьэщIэ зыфIэфI цIыхубз IэкIуэлъакIуэу зэрыщытыр згъэунэхуащ. И пщафIапIэ тыншым шей дыщефэрт. Сарэ и пхъурылъхур плъагъурт хьэщIэщым щIэлъ тхылъхэм яхэсу тхылъ еджэу е джэгуу. Ар ин хъуащ, тхакIуэ, усакIуэ цIэрыIуэ, ЦIыху къыхэкIащ! Куэшбей Жамболэт и хьэлым, си гугъэмкIэ, Сарэ щыщ куэд хэлъщ. 
ЦIыху нэгъэсауэ, зэпIэзэрыту, щIэныгъэшхуэ зыбгъэдэлъ, кавказ гъэсэныгъэр къызыпкърыщ цIыхубзу щыт Сариет бзылъхугъэхэми хъулъхугъэхэми фэрыщIыгъэншэу пщIэшхуэ къыхуащIырт. ЛэжьакIуэ гупым абы Iулыдж щиIэр лъагэт. 
Аулъэ Сариет си нэгум цIыху дахэу,  цIыху  щIэщыгъуэу, бгырыс бзылъхугъэм и щапхъэ  наIуэу, щIэныгъэ Iуэхум  хуэIэижь лэжьакIуэу къыщIэнащ.