БАГЪ Марьям

Гукъыдэж

Пщэдджыжь нэхущым тхьэрыкъуэ зэрыбыным я зэрызехьэ макъым сыкъигъэушащ. Ди пырхъуэм и щхьэм абгъуэ зыщIаитIым дунейр яхуримыкъуу зызэкIэракухь, зыр адрейм йоубзэ, зэщогуфIыкI. Апхуэдэу жьыуэ ахэр къыщытэджакIэ, дыгъэпс махуэ хъунущ, жысIэурэ зызогъэхьэзыр. А пщэху цIыкIухэм къаIэта си гукъыдэжым сызэрихьэу, сотIысхьэ япэу сызрихьэлIа таксим. Нэхущ Чэрим и макъ дахащэм седаIуэурэ цIыхухэр щызэбграш увыIэпIэм абы сынешэс. Аргуэру нэгъуэщI зы псынщIагъуэм ситIысхьэн хуей щыхъукIэ, уэркъ къафэм къыпещэ.
Нобэ сыту махуэ телъыджэ, адыгэ уэрэдхэмрэ къафэхэмрэ я щIэжьыуэ гуакIуэм сыхэсу, си гур лъатэу къэувыIэпIэм дытрешэ. ФIыщIэ ин хузощI гухум, ари къыпыгуфIыкIыурэ къызоплъ. Къыпызощэ си зекIуэм лъэсу. ТетIысхьэпIэм IэфIу дэлэныр зышхыу тес пщащэ цIыкIуитIым сащыблэкlым, сыгуфIэурэ «Фи хьэлэлщ! яжызоIэ, къыщолъэтхэри «Упсэу!» жэуап гуапэу къызатыж. Махуэ къэс сызыхуэзэ, жыг жьауэ зыдз цIыкIум деж я чэзум ежьэу щызэхэт таксихэм деж сыщынэсым, зыкъысхуагъазэри сэлам гуапэу къызах, ди «Джэгурэшым» къыщыпищэнуми къыщIоупщIэ. Зэи дамыгъэхуу, ди джэгум кIэлъыплъ мы дадэ щхьэхужьхэм фIыщIэ яхузощIри саблокI. ЛэжьапIэм сыщыдыхьэм, зи щхьэгъубжэ абджхэр егъэжэхауэ щыт хамэ къэрал щащIа автомашинэм къиIукI адыгэ псалъэмакъым сыкъызэрегъэплъэкI. ПащIэ дахэшхуэ зытет лIыр, адыгэ радиом зэредаIуэр къыщызгурыIуэм, зызогъэзыхри: «Упсэу!» – жызоIэ. ФIэгъэщIэгъуэну къызэплъа цIыхухъу нэфIэгуфIэм жиIэнум сыпэмыплъэу, лэжьапIэм сыдохьэ, бжэр Iузохри : «Уи махуэ фIыуэ!» – сабий зэхэтхэм къызжаIэ.
Мис, нобэрей си махуэр къызэхъулIащ! Аракъэ, Адыгэм и махуэкIэ узэджэнур! Сэр-сэру сыкъыпыгуфIыкIыжурэ, сыдокIуей етIуанэ къатым.         
Дэтхэнэ зы дакъикъэми, дызэрыгуфIэн къыхэтхыфу дыпсэумэ, ди махуэр хуабэ, дахэ хъунущ, арауи къыщIэкIынщ насыпкIэ зэджэжыр.

Дерс

«Ди лъэпкъым и блэкlaмрэ и къэкlyэнумрэ» фlэщыгъэцlэр иlэу  ебланэ классым  адыгэбзэмкlэ  дерс щезгъэкlyэкlaт.  Адыгэбзэ зымыщlэ ди лъэпкъэгъу сабийхэр зыщlэс гупт. Дахэ защlэщ. Губзыгъэ шырхэщ. Укlыти яхэлъщ. Цlыхуфlхэщ. Ауэ  анэбзэр ящlэркъым.
Сыпсалъэурэ, ауэрэ си пащхьэм ис хъыджэбз цlыкlyp къыщиудри гъащ. Ар зылъэгъуа адрей пщащэхэри къэгъащ. Щlaлэ цlыкlyхэм я щхьэр стloлым тралъхьэри щысащ.
Сэри, си нэпсыр къежэхми, си псалъэр зэпызгъэуакъым, икlэм нэс згъэхьэзырам сахутепсэлъыхьащ.
Дерсыр иуха нэужь lэплlэ къысхуащlyрэ хъыджэбз цlыкlyхэр къызэшэкlayэ къызбгъэдэтащ. Зыри упщlэ хэтакъым. Псоми зэхащlэт дызыlыгъыр...
Зыкъэсщlэжакъым куэдрэ абы иужькlэ. Ярэби, хэт зытетлъхьэнур мы ди сабий лажьэ зимыlэхэм я анэбзэм иримыуэршэрыжыфу, иримыбзэрэбзэфу, иримыгуфlэфу, иримыпсэлъэфу, иримыгушыlэфу къызэрыхъухэр?
Анэбыдзышэм и гъусэу кlэрыча хъуа анэбзэм зэрыхуэныкъуэнури, я лыр къызэреузынури къызыгурымыlyэ цlыхухэм, анэ-адэхэм дауэ я псэм нэдгъэса хъуну щыхупlэ иным  дызэрынэсар? Сыт ди хэкlыпlэ?

Лъагъуэхэр

Нэгъуэщl къэрал сыкlyэу гъуэгу сытету, Истамбыл деж сыкъыщыувыlэн хуей хъуащ. СыкъыкIэрыхури жэщым кхъухьлъатэ т1ысыпlэм сыкъытенат. Си закъуэт. Cыхьэтыр зым нэсат.Сыкlэрэхъуащ. Си гум щыщlам ущlэмыупщlэ. Фейсбукыр сигу къэкlaщ занщlэу. Телефоным соплъри, тlысыпэным нэсат. ПсынщIэу къызэIусхри къистхащ: «Си дэлъху-шыпхъухэу, Истамбылдэсхэ, гу къыслъыфтэ, си закъуэу мыпхуэдэм деж сыкъытенащ, къалэм сыкъыдэнащ!»
Дакъикъэ бжыгъэкlэ зэкlэлъхьэужьу щlaлэ зыбжанэм къатх:
– Уздэщытым ylyмыкl, дынокlyэ!
Япэ сыкъэзылъэгъуам и къуэшыр къэсати, хъыбар къистхар ислъэщlыкlыжащ.  А унагъуэр – ЛIыгъурхэт.  Унагъуэ дахэщ, цIыхугъэ ин зыбгъэдэлъщ: зэкъуэшхэри, зэшыпхъухэри, абыхэм я анэ  Дурдани яхэту.
Сыпсэуху сщыгъупщэнукъым абыхэм адыгагъэу къыскlэлъызэрахьар. Зы махуэ закъуэкlэ уадыгэну сыт и уасэ! Сыт щыlэ ди лъэпкъым нэхъ хабзэ дахэ зиlэ! КъекIуэкI дунейм лъэпкъыр зэбгридзами, сыт къэхъуами, дэнэ щlыпlэ щыпсэуми, адыгэр адыгэу къонэж икIи къэнэжынущ.

Ди Хэку къисхауэ щIы IэмыщIэ

Сыздеблэгъа унагъуэм я дадэм сыбгъэдэст. Дадэ дахэ дыдэ. Ар илъэс пщIейм фIыуэ щхьэдэхауэ зэрыщытыр плъагъурт. И тхьэкIумэхэми дахэ-дахэу зэхахыжыртэкъым, ауэ и нитIыр жан дыдэу гуапэу къоплъырт...
– Ди лъэпкъым зэкъуэшитI яIэт. Зыр Хэкужьым къыщынат, адрейр зауэ мыгъуэжьым и зэранкIэ мы щIыпIэм къэкIуахэм яхэту къикIат. Сытым дежи игъэзэжыну хэтащ. Ауэ, дауэ ищIами, къыдэIэпыкъун игъуэтакъым. Игъэзэжын гурылъыр зэи IэщIыб имыщIу псэуащ. Адыгэ пщащэ цIыкIуи къигъуэтри къишащ. Дэ аращ дыкъызытепщIыкIыжар…
Адэжь хэкум дыкIуэну дыхуиту гъуэгухэр къыщызэIуахам, сэ занщIэу сежьащ си къуэшхэр къэслъыхъуэжыну. Анзорей къуажэм нэс сыкIуащ…
Къэзгъуэтыжащ си къуэшхэр… дымыувыIэжыфу куэдрэ дыгъащ, – дадэм и нэпс къекIуахэр игъэпщкIуртэкъым. Плъыжь хъуа и напIэхэр къыхуэмыIэту зыбжанэрэ щыму щыса нэужь и псалъэхэм къыпищащ:
– Зэман дапщи дэкIа, иджы, ахэри псэужкъым, нэхъ щIалэхэри мащIэщ къызэрытлъыгъуазэр, сэри жьы сыхъуащи, гъуэгу сытехьэжыфыркъым.
СыщIэгуфIэр зыщ: иужь дыдэу сыщыкIуам щIы IэмыщIэ къыздэсхьащ. Си адэ-анэм я кхъащхьэм иныкъуэр тескIутащ, адрей къэнар си щхьэм хуэзгъэтIылъащ…
– Хьэтх Гъуазэм и уэрэдыр бжесIэн? – зэуэ къызэплъащ дадэр, жысIэнуми пэмыплъэу къыхидзащ. «Хьэтх Гъуазэм и къуэкIэ, ооо, Мыхьэмэтмэ… «макъ щабэ лъахъшэр пшыхь кIыфIым хэкIуадэрт. Уэрэду жиIэми, ар гъыбзэт, зэгуэр Iэмалыншэу зэрыкIа, пкъыкIэ дэнэ щымыIэхэми, я нэ къызыхуикIыу, я псэхэм фIэкIа здемыкIуэлIэжыф, адыгэпсэ псори щызэхуэсыж адэжь щIыналъэм хуэгъэпса, гупсэм зыдигъазэy гущlэлъабжьэм къиlyкI гъыбзэт.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Поделиться: