Испанием и Торремолинос къалэм 1979 гъэм щекIуэкIащ ООН-м егъэщIылIа Дунейпсо турист зэгухьэныгъэм и зэIущIэ. Зи гугъу тщIы махуэр хэгъэунэхукIыным хуэгъэзауэ унафэ къыщащтауэ щытари аращ. ИкIи, 1980 гъэм къыщегъэжьауэ, фокIадэм и 27-р Туризмэм и дунейпсо махуэу ЩIы хъурейм тет къэралхэм я нэхъыбапIэм къыщалъытащ.
НэгъуэщI щIыналъэхэм кIуэныр, зыщыплъыхьыныр, щыпсэу цIыхухэм яхуэзэныр, абыхэм къадекIуэкI хабзэхэм, я тхыдэм щыгъуазэ захуэщIыныр ди зэхэщIыкIым хэзыгъахъуэ, ди нэгу зезыгъэужь Iэмал нэхъыфIхэм ящыщ зыщ. Ауэ щыхъукIи, гурыIуэгъуэщ зи гугъу тщIы унэтIыныгъэм телажьэ IэнатIэр фейдэ хэхыпIэу щIыщытри. Уеблэмэ щыIэщ хэхъуэу яIэм и нэхъыбапIэр туризмэм къапызых къэралхэри.
Къыхэдгъэщ зэрыхъунумкIи, мы махуэм дигу къегъэкIыж дыщыпсэу дунейм и дахагъэр тхъумэн икIи абы дыхуэсакъын зэрыхуейри. КъищынэмыщIауи, туризмэр къогъуэгурыкIуэ лъэпкъ куэдым я щэнхабзэ зэпыщIэныгъэхэр нэхъри зыгъэбыдэу. КъимыдэкIэрэ, нэгъуэщI щIыналъэхэр, абыхэм я нэхъ тпэIэщIхэри яхэту, зэгъэлъагъуныр, щыпсэу цIыхухэм я щыIэкIэ-псэукIэм щыгъуазэ захуэщIыныр пасэ зэман лъандэрэ къекIуэкI хабзэщ. Псалъэм папщIэ, ди эрэр къэунэхуным илъэс 400 хуэдиз иIэжу псэуа пасэрей алыджхэмрэ урымхэмрэ Мысырым (Египет) кIуэрейуэ щытащ, я нэгу зыщрагъэужьын, а хэкум и тхыдэм, и щэнхабзэм щыгъуазэ зыхуащIын, и щIыгум ит ухуэныгъэ абрагъуэхэр, адрейхэм яхуэмыдэ и щIыуэпсыр зрагъэлъэгъун мурадкIэ. Къыхэдгъэщынщи, «тхыдэм и адэ» алыдж еджагъэшхуэ Геродот щIыпIэ куэд къызэхикIухьат икIи абыхэм ехьэлIа и къэхутэныгъэхэр тхылъибгъум къыщигъэлъэгъуэжащ.
Дызэрыщыгъуазэщи, апхуэдэ зыплъыхьакIуэ-гъуэгурыкIуэ куэдым адыгэ-абазэ-убых лIакъуэхэм я щIыналъэри зэщIагъэхьауэ щытащ. Гу зэрылъытапхъэщи, лъэхъэнэ зэхуэмыдэхэм къриубыдэу, ди хэкум къихьа а цIыхухэм къызэранэкIа я гъуэгуанэ тхыгъэхэр ноби дэркIэ щхьэпэщ икIи ди тхыдэр, псэукIар зыхуэдэр дджынымкIэ щIэгъэкъуэныфIщ.
Дыщалъхуа, дыщыпсэу Къэбэрдей-Балъкъэрым и гугъу тщIымэ, и щIыналъэр и зэхэлъыкIэкIи и гъэпсыкIэкIи щIэщыгъуэщ, хуабжьу удэзыхьэхщ. Псоми зэрытщIэщи, ди лъахэм итщ Европэм и бгы нэхъ лъагэ дыдэ Iуащхьэмахуэ. Абы лъэныкъуитIымкIи щыIэ и Iэшэлъашэр мы зэманым хъуащ иджырей мардэхэм къитIасэу зызыужь зыгъэпсэхупIэ телъыджэ. Къатщтэмэ, Iуащхьэмахуэ и дыгъэмыхъуэ джабэщIхэмкIэ къыщыщIэж псы хущхъуэхэм (Таучэшхэ я псынащхьэхэм) Нартсанэ (Кисловодск) къикIыу екIуалIэ гъуэгущIэ зыкъизыхыр къызэрызэIуахам и фIыгъэкIэ, ди щIыналъэм къихьэ туристхэм я бжыгъэм хэпщIыкIыу хэхъуащ. ГурыIуэгъуэщ Къэбэрдей-Балъкъэрым туризмэм зэрызыщиужьыр и экономикэм дежкIи щIэгъэкъуэныфIу зэрыщытыр.
Зэрынэрылъагъущи, дуней псом щагъэлъапIэ Туризмэм и махуэр ди республикэми, фIэкIыпIэ имыIэу, къегъэщIылIащ.
