Шынагъуэ нэхъыбэ къызыпкърыкIыр
ФРГ-м щыпсэухэм ящыщу цIыху 1249-м яхэупщIыхьат иджыблагъи, дуней псом и дежкIэ шынагъуэ нэхъыбэ къызыпкърыкIыу нэмыцэхэм къалъытар Америкэрщ.
ЦIыхухэм я Iуэху еплъыкIэхэр зыхуэдэр зэгъэщIэнымкIэ институтымрэ стратегиемкIэ центрымрэ жылагъуэм зыхуагъэзащ: «Сыт хуэдэ къэралыра шынагъуэ нэхъыбэ къызыпкърыкIыр?» упщIэмкIэ. Абы ирата жэуапхэр зэпалъытыжа нэужь наIуэ къызэрыхъуамкIэ, Америкэм и Штат Зэгуэтхэрщ дунейм къэралу тетым я дежкIэ нэхъ шынагъуэр. ЗэупщIахэм я процент 56-м апхуэдэу къалъытэ. Абы кIэлъокIуэ КНДР-р (45%), Тыркур (42). Урысейм нэхъ зыщыхъумэн хуейуэ къэзылъытэхэр процент 41-рэ мэхъу.
Бжьыныхур шхын щIыхуейр
ЦIыхубэ медицинэм и телъхьэхэм трагъэчыныхь бжьыныхур нэхъ щIэх-щIэхыурэ шхыным.
IэщIагъэлI куэди абыхэм арэзы ядохъу. Абыхэми жаIэ бжьыныхум лъыр нэхъыфIу зэрызэригъакIуэр, абы микроб дызыхуэмейхэр зэриукIыр, С витамин куэду зэрыхэлъыр, а псом къыхэкIыуи пыхусыхур щыятэ зэманым бжьыныхур пшхыныр зэрынэхъыфIыр.
Дохутырхэм къызэралъытэмкIэ, бжьыныхум лъыр, лъынтхуэхэм кIэрищIэ щэ цIыкIухэр егъэкъабзэ, абы и фIыгъэкIи гу узыфэхэр нэхъ мащIэ ещI. Апхуэдэуи, дохутырхэм зэрыжаIэмкIэ, а къэкIыгъэм хэлъщ В гупым и витаминхэр, щхьэцымрэ щIыфэмрэ я узыншагъэм дежкIэ мыхьэнэшхуэ зиIэхэр. Уеблэмэ, бжьыныхур лышх узыфэм и лIэужьыгъуэ гуэрхэм япэщIэтыфуи къахутащ.
Аращи, ар цIыхум ишхын зэрыхуейм нэхъ трагъащIэ, дэтхэнэми и фIэфIыныгъэмрэ и узыншагъэм зэрезэгъымрэ езыхэм унафэ тращIыхьыжыну хуитми.
Нобэ
♦ЦIыхухэр зэхуэгъэдэным и дунейпсо махуэщ
♦1705 гъэм Пётр Езанэм Iэ щIидзащ Урысеидзэм къулыкъу щызыщIэнухэр (рекрутхэр) къызэрыхахынум теухуа унафэм. Илъэс 20 - 35-рэ ныбжьхэм къриубыдэхэрт дзэ къулыкъум ираджэр. ЦIыху бжыгъэр къуажэ къэс хуагъэувырти, абы ягъэкIуэнухэр езыхэр зэгурыIуэурэ къыхахырт. Дзэм хагъэхьам а къулыкъур псэуху ирихьэкIыну и къалэнт.
♦1819 гъэм Санкт-Петербург къэрал университетыр къызэрагъэпэщащ.
♦1975 гъэм хьэуам зыщыхъумэжынымкIэ дзэхэм я махуэр ягъэуващ.
♦1940 гъэм Налшык къалэм IэфIыкIэ щащI фабрикэ къыщызэIуахащ.
♦1897 гъэм къалъхуащ адыгей драматург, усакIуэ Кубэ Билъостэн.
♦1931 гъэм къалъхуащ адыгей тхакIуэ Теувэж Хьэбиб.
♦1935 гъэм къалъхуащ медицинэ щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъУ-м и профессор Гъащтэ Абдул.
♦1942 гъэм къалъхуащ композитор, УФ-м гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, КъБР-м и цIыхубэ артист, Къэбэрдей-Балъкъэрым и Къэрал саугъэтым и лауреат, жылагъуэ лэжьакIуэ ХьэIупэ ДжэбрэIил.
♦1952 гъэм къалъхуащ Адыгэ Республикэм, КъБР-м щIыхь зиIэ я артисткэ БжэIумых Барисэт (Бэллэ).
♦1951 гъэм къалъхуащ генерал-лейтенант, экономикэ щIэныгъэхэм я кандидат, УФ-м и Къэзыбж палатэм и къэпщытакIуэу щыта, Москва щылажьэ Адыгэ Хасэм и тхьэмадэ, «Адыгейм и щIыхь» медалыр зрата Дзыбэ Мусэ.
♦1962 гъэм къалъхуащ дохутыр-реаниматологыу, жылагъуэ лэжьакIуэ цIэрыIуэу щыта Глинкэ Елизаветэ. «Дохутыр Лизэ» - апхуэдэут абы цIыхухэр зэреджэр.
♦1979 гъэм къалъхуащ «Iуащхьэмахуэ» журналым жэуап зыхь и секретарь, КъБР-м и Правительствэм и ЩIыхь тхылъыр зыхуагъэфэща Истэпан Залинэ.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Махуэм хуабэр градуси 4 - 6, жэщым щIыIэр градуси 4 - 3 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Дыщэр дыщэпс хуэныкъуэкъым.
