Хъыбарыжь
Дыгъэр къухьэрт, абы и бзий зэщIикъуэжхэр къуршыщхьэхэм щхьэдихьэхыжауэ. КъызэрагъэщIэрэщIэжрэ куэд мыщIа Тэтэртуп азэн джапIэм деж дыщытт, Тэрч аузымрэ Джылахъстэней бгы екIуэкIымрэ къызэпэтплъыхьу. Елъхъуэт къуажэм щыщу хьэщIагъэшхуэ къызэзыха си бысым Ардасенов Мысост сщIыгъути, абы Тэтэртупым теухуауэ мы хъыбарыжьыр къызжиIэжащ.
Куэд щIащ абы лъандэрэ. Тэтэртуп къалэжьым и лъагапIэ дыдэхэм ящыщ зы шордакъ гуэрым щыпсэурт Надихъан гуащэ дахэр. Абы уэсым хуэдэу къыу хужьу зызэрихъуэкIырти, хъущIэу ежэх Тэрчыжьым и псыпыхухэм махуэ къэс зыщигъэпскIырт.
Апхуэдэу Iуэхур зэрыщытыр къещIэ къэбэрдей щIалэ Анзор лIы цIыкIукIэ зэджэм.
Ар лIы кIэщI цIыкIут, ауэ щхьэмыгъазэт, лIы мышынэт, и гур аслъэныгут. Гуащэм псым зэрызыщигъэпскIыр къилъагъури, лIэн-къэнэну егуэкIуащ. Арати, абы фIэкI нэхъ хэмылъу, зыIэригъэхьэну мурад ищIащ.
Куэдрэ еплъэкIуащ, куэдрэ ещэкIуащ, ауэ сыт имыщIэми, къыхуэубыдыртэкъым. Лъатэрти, IэщIэкIыжырт къыу хужь дахэр. Щымыхъуххэм Iэмал хуекIуащ: тхыпхъэщIыпхъэкIэ гъэщIэрэщIауэ пхъуантэ дахэ ищIщ, абы зригъапщкIуэри, Тэрч здежэхымкIэ зригъэхьэхащ. Иджы ар дыдэм ирихьэлIэу, абы и псыпыхухэм зыхигъапскIэрт къыу гуащэ тхьэIухудым.
Псым ирихьэх пхъуантэм къыум гу лъитащ, ар фIэгъэщIэгъуэн хъуауэ гъунэгъу дыдэу къыщесылIэм, Анзор лIы цIыкIур гъуанэмкIэ къиIэбыкIри, зызыгъэпскIыу псым хэс къыур напIэзыпIэм къиубыдащ. Гъэр хъуа гуащэр гуIэу къэлъэIуащ:
- СутIыпщ, ер зи гущхьэм кърих жин фIыцIэ, сутIыпщ сэ къуалэбзу тхьэмыщкIэр, щхьэхуит сыщIыжи, си дамэхэм сегъэIэтыж. Сыт уэ бзаджагъэу уэзлэжьар? СутIыпщи, си гъуэм, чэщанэм сыгъэкIуэж.
Анзор гуащIэу зэуэ жэуап къитащ:
- Уей, - жи, - гуащэу дахэкIей, гуащэу щыIэм я лей, сыту Iейуэ ущыуа, сэ сыжин фIыцIэкъым, атIэ уэ хьэщыкъ пхуэхъуа, Къэбэрдейм щыщ фызкъэмышэ щIалэ Анзор лIы цIыкIу жыхуаIэр сэращ. Уэ, шэч хэмылъу, зэхэпхауэ къыщIэкIынщ тенджызитI зэхуакум хэIущIыIу щыхъуа Анзор лIы хахуэм и цIэр?
Гуащэм жэуап къетыж:
- Хьэуэ, зэхэсхакъым икIи усцIыхуркъым, сыгъэлъагъу уи лIыгъи, итIанэ ууей сыхъунщ: къумым кIуэи, брул защIэу шыбз гуартэ къэху, фIыцIафэ зыщIэлъадэ хакIуэ пцIэгъуэплъ хэтыжу. Апхуэдэ шыбз гуартэ зиIэр Мансур хъанырщ, мис абы къытепхрэ къэпхуфмэ, итIанэ сэ уэ срыуейщ.
- Хъунщ, дэгъуэщ, гуащэу щыIэм я лей, иджыпсту гъуэгуанэ сытохьэ, - жиIэри Анзор лIы цIыкIум къыур иутIыпщыжащ. Арыххэуи, а зы напIэзыпIэм къыур уафэпшэм хыхьэжащ, и чэщанэм зэрынэсыжуи, узримыгъэплъу цIыхубз дахэу зызэрихъуэкIыжащ.
ЛIыхъужь мэхъэшам и шы-уанэр зэтрилъхьэщ, и шыныбэпхыр щIикъузэри гъуэгуанэ техьащ, къумым хуэкIуэу.
Бэлыхь Iэджи телъауэ, гугъуехь Iэджи игъэвауэ, икIэм-икIэжым и мурадым и Iэр тригъэхуащ – и къэшэн дахэм насыпыфIэу дэпсэун папщIэ щIитыну уасэу шыбз гуартэр и пэм иту къеху. Мис Тэтэртупми къоблэгъэж. Шы гуартэр къыздихум, къыкIэлъыпхъэра хъаныдзэм лIыхъужьу яхозэухь. Сыт ямыщIами, къатрихауэ къафIеху.
Арати, зэуэ, уащхъуэдэмыщхъуэу Надихъан гуащэр шордакъым къоувэ. Анзор лIы цIыкIум ар къелъагъу. Абы и дахагъэм лIыхъужьым и нэр апхуэдизкIэ къыщипхъуати, теплъэкъукIри бийр гъунэгъу къызэрыхъур, къызэрыбгъэдыхьапэр илъагъужыркъым. Ар зэгупсысыр къыпэщылъ насып гуфIэгъуэрт. АрщхьэкIэ… псори зэуэ зэтещэхэжащ.
Абы къылъэщIыхьа шу гупым яхэт Даут-Хьэжы абрагъуэжьыр къыжьэхэуэри, Анзор шым иридзыхащ, сэшхуэмкIэ къеуэри и щхьэр къыфIихащ.
А напIэзыпIэм чэщанэм гыз макъ къыщIэIукIащ, къыу хужьыр къелъэтэхри яукIауэ щылъ лIыхъужьым и бгъэм къытетIысхьащ.
НапIэ дэхьеигъуэ нэхъ хэмылъу а дакъикъэ дыдэм Тэрч къиури хъаныдзэр итхьэлащ. Уэру ежэх псышхуэм и псыпыхухэм япхъуэтауэ Анзор и хьэдэр ирахьэхырт, абы и бгъэм тест къыур, цIыху фIэкIа умыщIэну и щауэр игъеижу.
