ЩIэныгъэлI гъуэзэджэт

Физико-математикэ щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъУ-м и профессор ЩIДАА-м и вице-президенту щыта, Естественнэ ЩIэныгъэхэмкIэ Урысей академием, ЩIэныгъэмрэ ­гъуазджэхэмкIэ Петровскэ академием, Технологие щIэ­ныгъэхэмкIэ Урысей акаде­мием хэта, РАН-м и КБНЦ-м физикэмрэ астрономиемкIэ и щIэныгъэ советым и уна­фэ­щIу лэжьа Темрокъуэ Анатолэ къызэралъхурэ илъэс 80 мы махуэхэм ирикъунущ.

Темрокъуэр и лэжьыгъэфI­хэмкIэ къыщацIыху ди республикэми, Урысейми, нэ­гъуэщI къэрал куэдми. Абы иригъэ­кIуэкIа къэхутэныгъэ лэ­жьыгъэхэр щIэныгъэм пы­щIа­хэм ноби къагъэсэбэп. ФIыкIэ цIыху­хэм я гум къагъэкIыж.
Темрокъуэ Анатолэ 1942 гъэм щIышылэм и 17-м Тэрч щIыналъэм хыхьэ Болэтей къуажэм къыщалъхуащ. Зэман гугъум и сабиигъуэр хиубыдами, ехъу­лIэныгъэфIхэр зыIэригъэхьэу ар курыт школми еджапlэ нэхъыщхьэми щеджащ. Къэралым къулыкъу хуищIэу къигъэзэжа нэужь, 1966 - 1969 ­гъэ­хэм Къэбэрдей-Балъкъэр къэ­рал университетым теоре­тическэ физикэмкIэ иIэ кафедрэм и аспирантурэр къиух­ри, 1973 гъэм кандидат, 1983 гъэм доктор лэжьыгъэхэр пхигъэкIащ.
КъБКъУ-м теоретическэ физикэмкIэ иIэ кафедрэм и ас­систенту къыщIидзэри, профессор хъуащ. Университетым  физикэмрэ математикэмрэ зэ­ры­щрагъэджыр егъэфIэ­кIуэ­ным и гуащIэ куэд хилъхьащ абы.
1975 гъэм ар КъБКъУ-м тео­ретическэ физикэмкIэ и кафедрэм и унафэщIу ягъэуври, 2001 гъэ хъухукIэ абы щылэ­жьащ. Еджагъэшхуэм и жэрдэмкIэ 1970 - 1990 гъэхэм ди уни­верситетым къэралым и щIэ­ныгъэлI нэхъыфIхэр лекцэ къыщеджэу зэтраублауэ щытащ. 
Зэчиишхуэ зыбгъэдэлъ егъэджакIуэт Темрокъуэр. Студентхэм ябгъэдилъхьэ щIэныгъэр фIэмащIэрэ нэхъыбэ зэраж­ри­Iэным, зэраригъэлъагъуным хущIэкъуу, зэманыр сыт щы­гъуи къемэщIэкIыу, езы еджа­кIуэхэми фIы дыдэу къалъа­гъуу, чэнджэщкIэ зыкъыхуа­гъазэу апхуэдэт.
Университетым зэры­щылэ­жьам къыщымынэу, Анатолэ нэгъуэщI Iуэху щхьэпэхэри зэ­рихьащ. Ар хэтащ УФ-м и Правительствэм и нэIэм щIэту лажьэ, фундаментальнэ къэху­тэныгъэхэмкIэ фондым и со­ветым. 1996 гъэм Темрокъуэр ЩIэ­ныгъэхэмкIэ Дунейпсо Адыгэ Академием и вице-президент хъуащ. ИужькIэ техно­логие щIэныгъэхэмкIэ Урысейм и академиеми хагъэхьауэ щытащ.
Зи гур зэIухауэ лэжьыгъэм бгъэдэта Темрокъуэм и къалэмыпэм къыпыкIащ къэхутэ­ныгъэ лэжьыгъэу 100-м нэс. ЕхъулIэныгъэ иIэу иригъэкIуэкI щIэныгъэ-къэхутэныгъэ лэ­жьыгъэ купщIафIэм къыдэ­кIуэу, Анатолэ гудзакъэ иIэу пэрытащ егъэджэныгъэ-гъэ­сэныгъэ Iуэхуми. Абы и куэдщ и Iуэхум къыпызыща гъэсэнхэри. Апхуэдэу ар аспирант куэдым я кандидат лэжьыгъэр пхагъэкIынымкIэ дэIэпы­къуэгъу­ яхуэхъуащ, и еджа­кIуэхэм ящыщу тIур физико-­математикэ щIэныгъэхэм я доктор хъуащ.
КъыдэкIуэтей щIэблэм Ана­толэ псэ хьэлэлу зэрадэлэжьар гулъытэншэ хъуакъым. Абы и щыхьэтщ щIэныгъэлIым щIыхь, фIыщIэ тхылъхэр мызэ-мытIэу къызэрыхуагъэфэщар. И ныбжьэгъухэм, и Iыхьлыхэм къы­зэраIуэтэжымкIэ, езыр хуабжьу цIыху щабэу, укIытэхыу, зэ­пIэ­зэрыту щытащ. Къэзыухъу­реихь псоми игури и псэри яхузэIухауэ, дэтхэнэми зыщIигъэкъуэну, дэIэпыкъуну хьэзы­ру апхуэдэт. Физикэмрэ математикэмрэ я закъуэтэкъым ар зыхуэIэижьыр, атIэ ар дахэ дыдэуи фортепианэ еуэрт, сурэтыщI Iэзэт, усэ итхырт, спортми дихьэхырт.
ЛIы щэджащэр ноби зэращымыгъупщэм и щыхьэтщ абы псалъэ гуапэу хужаIэр, и IуэхущIафэхэр зэрыуахътыншэр.

 

Уэркъ Жыраслъэн.
Поделиться: