Илъэс меларди 4,51-кIэ узэIэбэкIыжмэ

Кёльн къалэм (Германие) щыIэ Нэмыцэ аэрокосмос центрым уафэщIхэр щызыдж геофизикхэмрэ а хэкум и Мюнстер къалэм дэт университетым и къэхутакIуэхэмрэ математикэ щIэныгъэм и IэмалыщIэу щыгъуазэ зыхуэхъуам ипкъ иткIэ, ЩIы Хъурейм къыдэгъуэгурыкIуэ Мазэм и ныбжьыр алъандэрэ къызэралъытэу щытам нэхърэ илъэс мелуан 85-кIэ нэхъ мащIэу къыщIрагъэдзыжащ. Абы теухуа тхыгъи къытрырагъэдзащ Science Advances щIэныгъэ журналым.

АтIэми, зи гугъу тщIы IэщIагъэлIхэм мызэкIэ зэхъуэкIыныгъэ гуэри халъхьакъым иджырей щIэныгъэр Мазэм и къэунэхукIэ хъуам зэреплъым. Нэхъапэхэми хуэдэу, мы зэманми астрофизикхэр зэрегупсысыр аращи, ди планетэм ещхьу абы къыдэгъуэгурыкIуэ уафэщIри ткIуаткIуэ щытыкIэм икIыу жыпхъэ быдэм щиувар (щызэпцIар) илъэс меларди 4,51-кIэ узэIэбэкIыжмэщ. Къыщыунэхуари а лъэхъэнэ жыжьэхэм япэжкIэ, хуабжьагъэшхуэ иIэу хьэршым къыщызылъэтыхьа Тейя метеоритыр ЩIы Хъурейм гъунэгъу къыхуэхъуу, узижагъуэну къыжьэхэуа иужькIэщ.

КъэхъукъащIэ шынагъуэм зэридзылIа уафэщIхэм къагуигъэхуа къутахуэ абрагъуэхэм, ткIуаткIуэ щытыкIэм итрэ къыщызэщIэплъауэ (магмэ), уэгум зыщызэрашэлIэжри, нобэм къэсыхукIэ ЩIы Хъурейм къыдэгъуэгурыкIуэ Мазэр къагъэщIащ.

ХьэршырыкIуэ гъуэгуэгъум и ныбжьыр щIэрыщIэу къыщапщытэжым щIэныгъэлIхэм къахуэщхьэпащ магмэр ткIуаткIуэ щытыкIэм икIыу щызэпцIыжкIэ, и зыхъуэжыкIэмрэ и кугъуэм и зэблэхъукIэмрэ хуабжьагъэу зэрахьэр зыхуэдэр нэхъ гурыIуэгъуэ къащызыщI математикэ IэмалыщIэу компьютер технологиехэмкIэ къахутар.