ЗэфIэкI лъагэ зыбгъэдэлъ, нэмысышхуэрэ хабзэрэ зыхэлъ, лэжьыгъэм и къызэгъэпэщакIуэ хьэлэмэт, жылагъуэ Iуэхухэри жыджэру дэзыгъэкIыф цIыху гуащIафIэущ ди тхыгъэр зытеухуа бзылъхугъэр ди щIыналъэм къызэрыщацIыхур. Ар Щоджэн Риммэ Хьэсэн и пхъурщ. Аруан щIыналъэм, абы и къалащхьэ Нарткъалэ зыIэригъэхьэ ехъулIэныгъэхэм, шэч хэмылъу, и Iыхьэ ин хэлъщ абы. ЩIэблэр егъэджэнымрэ гъэсэнымрэ зи гуащIэ куэд хуэзыгъэпса, а IэнатIэр егъэфIэкIуэнымкIэ лэжьыгъэшхуэ зэфIэзыха Щоджэн Риммэ и ныбжьыр мы махуэхэм илъэс бжыгъэ дахэ ирокъу.
СССР-м, УФ-м, КъБР-м егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ я министерствэхэм я щIыхь тхылъхэр, Дунейпсо Адыгэ Хасэм, Урысей Федерацэм щыпсэу лъэпкъхэм я зэгухьэныгъэм, «Ди къэкIуэнур» цIэр зезыхьэ дунейпсо псапащIэ фондым, нэгъуэщI къэрал IуэхущIапIэхэми къабгъэдэкI дипломхэр, фIыщIэ тхылъхэр, «2002 гъэм Урысейм и цIыху пажэ», «КъБР-м цIыхубэм социальнэу защIэгъэкъуэнымкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ» цIэ лъагэхэр, медалхэр, нэгъуэщI къэрал дамыгъэ лъапIэхэр - а псори хуагъэфэщащ Щоджэн Риммэ. Псалъэ лей хэмылъу гурыIуэгъуэщ гъащIэм зригъэувэлIа дэтхэнэ IэнатIэми ар гурэ псэкIэ, жэуаплыныгъэ лъагэ зыхищIэрэ гудзакъэ иIэу зэрыпэрытар.
Лэскэн районым хыхьэ Урыху адыгэ жылэм 1952 гъэм и мазаем и 11-м къыщалъхуащ Щоджэныр. Школ нэужьым Рим-мэ еджэным щыпищащ КъБКъУ-м. 1975 гъэм абы ехъулIэныгъэкIэ къиухащ хамэ къэралыбзэхэмкIэ абы и къудамэр икIи «инджылызыбзэмкIэ егъэджакIуэ» IэщIагъэр игъуэтауэ лэжьэн щыщIидзащ щалъхуа Урыху къуажэм дэт курыт школым. ПсэкIэ къыхиха IэщIагъэм зэрырилажьэм гукъыдэжышхуэ къритырт Щоджэным. Егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэм хэлъ щэхухэм щIэх дыдэу щыгъуазэ хъуащ, зыхыхьа гупми фIыуэ яхэзэгъащ. Лэжьыгъэм жыджэру, жэуаплыныгъэр зыхищIэу пэрыува бзылъхугъэ цIыкIум къызэгъэпэщакIуэ зэфIэкI зэрыбгъэдэлъым гу лъамытэу къэнакъым. ЕджапIэм щызэхэт комсомол зэгухьэныгъэм, иужькIэ парт организацэм я секретарь хъуащ ар. А лъэхъэнэм апхуэдэ къалэнхэр зыхуагъэфащэр дзыхь зрагъэз, пщIэ зыхуащI цIыхухэрт. Апхуэдэ цIыхур сыт хуэдэ лъэныкъуэкIи щапхъэу щытын хуейт.
Зи цIэр фIыкIэ Iуа егъэджакIуэ гумызагъэр 1979 гъэм ирагъэблэгъащ Нарткъалэ дэт курыт школ №5-м. ЯпэщIыкIэ Риммэ еджапIэм и унафэ-щIым гъэсэныгъэ лэжьыгъэхэмкIэ и къуэдзэ къалэныр ирихьэкIащ, иужькIэ еджапIэм и директору ягъэуващ. А къалэныр пщэрылъ къыщыщащIам щыгъуэ Риммэ и ныбжьыр илъэс 30-м нэса къудейт. Ауэ зыми шэч къытрихьэртэкъым Щоджэнхэ Хьэсэнрэ Таунрэ япхъу, Хьэсанэ Хьэжмурид ущиякIуэу зиIа Риммэ дзыхь къыхуащIа IэнатIэр ныкъусаныгъэншэу зэрырихьэкIынум.
Школ унафэщIу зэрылэжьа илъэси 4-м къриубыдэу Щоджэным еджапIэр Аруан куейм щыпэрытхэм яхигъэхьэфащ, республикэм щынэхъыфIхэм яхригъэбжащ. Школым и гъэсэнхэр цIэрыIуэ зэрыхъуар ябгъэдэлъ щIэныгъэм и закъуэтэкъым, атIэ абыхэм спортми ехъулIэныгъэфIхэр къыщагъэлъагъуэрт, етхуанэ гуащIэдэкI четверткIэ зэджэу щыта гъэмахуэ губгъуэ лэжьыгъэхэми щыпэрытт. Сыт хуэдэ къалэнми пэлъэщыфырт ар зи пашэ гупыр. А лъэхъэнэм абы зэтриубла егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэ лэжьыгъэр лъабжьэ быдэ хуэхъуащ школым икIи нобэр къыздэсым Щоджэным иIа Iуэху зехьэкIэр, цIыху хэтыкIэр я щапхъэу къокIуэкI.
Нэмысышхуэрэ хабзэрэ зыхэлъу, лэжьыгъэм и къызэгъэпэщакIуэ хьэлэмэту, жылагъуэ Iуэхухэри жыджэру дэзыгъэкIыфу зыкъэзыгъэлъэгъуа бзылъхугъэ гуащIафIэр, партым и Аруан район комитетым и унафэкIэ, 1985 гъэм куейм и гъэзэщIакIуэ комитетым ягъэкIуащ. Абы и пщэ къралъхьащ исполкомым и тхьэмадэм и къуэдзэ къалэныр.
А IэнатIэм сыт щыгъуи гукъыдэжышхуэ хуиIэу бгъэдэтащ Риммэ. Абы и лэжьыгъэм къызэщIиубыдэ унэтIыныгъэхэм ящыщт егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэри, медицинэри, щэнхабзэри, спортри, жылагъуэ зэгухьэныгъэхэри, социальнэ дэIэпыкъуныгъэри, нэгъуэщIхэри.
Жэуаплыныгъэ лъагэ зыпылът абыхэм ящыщ дэтхэнэри икIи Риммэ хузэфIэкIащ ахэр куейм тэмэму щызэтригъэувэну. Щоджэным сыт щыгъуи игъэнэхъэпащ щIэблэм щIэныгъэ етынымрэ гъэсэныгъэ екIу яхэлъ-хьэнымрэ, щытыкIэ гугъу ихуа бынунагъуэхэм ядэIэпыкъунымрэ абыхэм щапI сабийхэм защIэгъэкъуэнымрэ. Лъэпощхьэпо куэд пыщIами, а Iуэхухэр цIыхухэм я сэбэп хэлъу, хабзэм тету къызэгъэпэщыным и нэIэ тетащ а лэжьакIуэ пэрытым.
Апхуэдэу Щоджэным и цIэр епхащ Нарткъалэ щыIэ «Нарт Хасэ» къэфакIуэ ансамблым и ехъулIэныгъэхэм, авиамодельнэ спорт лIэужьыгъуэм куейм зыщегъэужьыным. Ар жыджэру ядэлэжьащ хабзэхъумэ органхэм, жылагъуэ зэгухьэныгъэхэм.
Бгырыс бзылъхугъэ гуащIафIэр и Iэужь дахэхэмкIэ цIэрыIуэ щыхъуащ Аруан щIыналъэм и мызакъуэу, республикэми. Ар илъэс зыбжанэкIэ лэжьащ Къэбэрдей Адыгэ Хасэм и унафэщIым и къуэдзэу. А къалэныр игъэзащIэу, Риммэ жыджэру хэтащ республикэм щекIуэкI жылагъуэ гъащIэм.
Щоджэным зэфIиха апхуэдэ лэжьыгъэшхуэхэм къапэкIуащ къэрал, жылагъуэ гулъытэ ини. Абы къыхуагъэфэща цIэ лъагэхэри, щIыхь, фIыщIэ тхылъхэри, дамыгъэ лъапIэхэри я щыхьэтщ къалэн къыхуащI дэтхэнэ Iуэхуми ар и гуи и пси хилъхьэу, иригъэфIакIуэу зэрыпэрытам.
ЩыцIыкIум езыр зыщIапIыкIа лъэпкъ хабзэмрэ нэмысымрэ тетщ Риммэ и унагъуэри. Абы и къуэ закъуэ Заур и IэщIагъэкIэ дзэм еIэзэ дохутырщ, и нысэ Залинэ кардиологщ. Абыхэм къащIэхъуэ щIэблэм Риммэ и псэр ягъэгуфIэ, и гукъыдэжыр хагъахъуэ.
Егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэ, социальнэ, жылагъуэ Iуэхухэм дапщэщи жыджэру хэт, псэ къабзэ зиIэ цIыху гуащIафIэ Щоджэн Риммэ дохъуэхъу унагъуэ насып щымыщIэу, къыщIэхъуэ щIэблэмкIэ иIэ хъуэпсапIэхэр къехъулIэу дунейм тетыну.