Пасэрей Урымым (Римым) щIалэ цIыкIухэр зэрырагъаджэу щытам теухуа пычыгъуэ Интернетым дыщрихьэлIэм, адыгэхэм я бынхэр зэрагъасэу щыта хабзэхэм едгъэпщэн щIэддзащ.
Псом хуэмыдэу дигу къэкIыжащ тхыдэр щыхьэт зытехъуэ къан хабзэр адыгэхэм къазэрыдекIуэкIыу щытар. А хабзэр XIX лIэщIыгъуэм нэс къэсат, нэхъ зезыхьари лIакъуэлIэшхэрт. Пщым и къуэр атэлыкъым иримыгъэпIмэ, ар цIыхум яфIэемыкIут, апхуэдэпщым пщIэ имыIэу ялъытэрт. Щыгъуазэхэм зэратхыжамкIэ, пщым и бын и унэ къринэртэкъым: ар дунейм къызэрытехьэххэу и уэркъхэм ящыщ зым иритырти, балигъ хъуху иригъэпIырт. Балигъ хъуа нэужьт ар унэм къыщрашэжыр. Абы щыхьэт тохъуэ Нэгумэ Шори, Хъан-Джэрии, нэгъуэщI щIэныгъэлIхэри. Нэхъыбэм зэратхымкIэ, быныр атэлыкъым (арат къан зыпIым зэреджэр) щратыр ар сабий ныбжьым щитым дежт, уеблэмэ сабий быдзафэу. Дунейм къытехьа сабийр, къану ятын и пэ, къэзылъхуам и унэм илъэситI-щыкIэ щапIынкIи хъурт - зекIуэху, псэлъэху. Сыт хуэдэ ныбжьми ирырет, пщым къуэ къыхуалъхуамэ, атэлыкъым иригъэпIын хуейт - ар лIакъуэлIэшхэр зытемыкI хабзэт.
Урымхэм я деж, унагъуэм къахэхъуа щIалэ цIыкIум и ныбжьыр илъэсибл хъуа нэужь, и адэм и нэIэм щIэту, щIэныгъэ зэмылIэужьыгъуэхэм зыхигъэгъуэзэн щIидзэрт. ЩIалэ цIыкIухэр хуагъасэрт Iэщэ къэгъэсэбэпыкIэм, шым шэсыным, апхуэдэуи удыныр яхуэхьу къэхъуным. Унагъуэ хуэщIахэм щыщ урымхэм я щIэблэр щIэныгъэми хурагъаджэрт. Хъыджэбз цIыкIухэр я анэхэм я нэIэ щIэтт.
Адыгэ хабзэмкIи атэлыкъым и къаныр, псом япэрауэ, ар шууейрэ Iэщэр игъэIэрыхуэу, гугъуехьыр ишэчыфрэ дзыхэ жыхуаIэр имыщIэу къэгъэтэджыным, цIыхум яхыхьамэ, и нэмысрэ и щэныфIагъкIэ къахэщу, нэхъыжьым пщIэ хуищIыфрэ екIу-емыкIу жыхуаIэр къыгурыIуэу, и щауэгъухэм лIыгъэрэ цIыхугъэкIэ ефIэкIыу къэгъэхъуным егугъухэрт.
Апхуэдэуи къаныр игъэшэсурэ, атэлыкъыр гъуэгуанэ щIэх-щIэхыурэ техьэрт икIи зэ нэхъ мыхъуми псэзэпылъхьэпIэ иримыгъэхуауэ къришэлIэжыртэкъым. Сыт хуэдэ гугъуехьми хуэщIауэ къаныр къэтэджын хуейт.
Урымхэм я щIалэ цIыкIухэм, ахэр ныбжь пыухыкIам нэса нэужь, я цIыхухъу фащэу щыта, къызэрашыхьэкI щэкI хужьыр IэщIалъхьэрти, ар къэрал къулыкъущIэм иригъэджэну иратырт. Пасэрей Урымым апхуэдэ егъэджэкIэм пэщIэдзэ школкIэ щеджэрт. ИужькIэ щауэхэм дзэ хуэIухуэщIэхэм щыхуагъасэрт «Марсово поле» фIэщыгъэр иIэу Тибр псыежэхым и сэмэгурабгъумкIэ щыIэ щIыпIэм. Унагъуэ хэIэтыкIахэм елъытауэ, я пщIэнтIэпскIэ къалэжьым ирипсэу урымхэм я бынхэм заужьыну яIэ Iэмалхэр нэхъ мащIэт. Абыхэм щIэныгъэ щагъуэтыр пэщIэдзэ классхэрт - илъэсибл ныбжьым щитым къыщыщIэдзауэ илъэситху пIалъэм тещIыхьауэ. КъызэрыхагъэщымкIэ, Урымым я егъэджэныгъэ Iуэхухэм и зы Iыхьэт, еджакIуэхэм удын яхьыфу ягъэсэныр. Гъэмахуэ зыгъэпсэхугъуэхэр кIыхьт, къалэм ар мазиплIым щынэблагъэрт, къуажэм - илъэс ныкъуэм.
Адыгэхэм атэлыкъыр и къаным езым и быным нэхърэ нэхъ егугъурт, ауэ щигъэкIынутэкъым икIи игъэсэхъунутэкъым, пщым я пщыжьым къилъхуами.
Балигъ хъуху ипIт, игъасэрти, атэлыкъым и къаныр зейм яхуишэжырт. И къаныр зей адэ-анэм щахуишэжкIэ, атэлыкъым и къалэнт абы шырэ Iэщэ- фащэрэ иритыну. Я къуэр къашэжа нэужь, ар зейм махуиблкIэ джэгу ящIырт, щIалэр яхуэзыпIар, яхуэзыгъэсар (атэлыкъыр) ягъафIэрт, щрагъэжьэжкIэ тыгъэ лъапIэхэр хуащIырт: шы, Iэщэ-фащэ, нэгъуэщI куэди. Атэлыкъымрэ къаным и адэ-анэмрэ игъащIэкIэ зэблагъэ хъурт, къанымрэ атэлыкъымрэ зэадэзэкъуэ пэлъытэ зэрызэхуэхъури гурыIуэгъуэт.
