Хэку зауэшхуэм и зы напэкIуэцI гууз1941 - 1945 гъэхэм екIуэкIа Хэку зауэшхуэм и мафIэ лыгъэм пхыкIа къэралхэм мэлыжьыхьым и 11-м ягъэлъапIэ фашист гъэрыпIэхэм къикIыжахэм я дунейпсо махуэр. Ар ООН-м иубзыхуащ 1945 гъэм мэлыжьыхьым и 11-м, Совет армэр гъунэгъу къызэрыхъур къащIэу, Бухенвальд концлагерым гъэру исахэм зыкъыщаIэта махуэм и фэеплъу. А махуэм ягу къагъэкIыж фашист гъэрыпIэхэм илIыхьахэр, абыхэм яхэтт балигъ мыхъуа куэди. Ар Хэку зауэшхуэм и напэкIуэцI гуузщ. Зэзауэ къэралхэм сабийхэм гущIэгъу хуащIын зэрыхуейм теухуауэ 1907 гъэм Гаагэ щызэраухылIа Конвенцэм ебэкъуащ нацистхэр. Гитлер и идеологие шынагъуэм текIуэдащ сабий псэ хейхэр. Абыхэм лэжьыгъэ хьэлъэхэр щрагъащIэрт гъэрыпIэхэм, дзэм хуэлажьэ заводхэм, мэкъумэш IуэхущIапIэхэм. Я узыншагъи я гъащIи абы текIуадэрт. Ди хэкуэгъу минищэхэр Европэ псом щикъухьа концлагерь, лъэхъуэщ мин 14-м щаIыгъащ. Гузэвэгъуэм и инагъым щыхьэт тохъуэ бжыгъэ шынагъуэхэр: Урысейм и закъуэ фашистхэм щаукIащ, щагъэсащ, газым щрагъэтхьэлащ, щыпалъащ цIыху мелуан 1,7-рэ. Абы щыщу мин 600-р сабийт. Фашист гъэрыпIэхэм совет цIыхуу мелуани 5-м нэблагъэ илIыхьащ. Концлагерхэм гъэру щаIыгъахэм ягъэва гузэвэгъуэр нэсу тхузыхэщIэнукъым. Абыхэм бэшэчагъ зыхалъхьэу псэзэпылъхьэпIэм къикIыфа къудейм къыщымынэу, гъащIэр я фIэщ ящIыжри, псэуни щIадзэжащ. Дуней псом зэхрагъэхыну, къыгурагъэIуэну хэтт апхуэдэ гузэвэгъуэм къытригъэзэж зэрымыхъунур. Зауэр зи нэгу щIэкIахэм зэрыжаIэжымкIэ, гъэрыпIэхэм исахэм ящыщ куэд хуит къыщыхъужат къухьэпIэ лъэныкъуэмкIэ. Американхэм абыхэм къыхуахьырт тхъуцIынэ, щIакхъуэ хужь икIи къелъэIухэрт къэнэну, куэдкIэ бей Америкэм, лэжьакIуэIэ хуэныкъуэм, Iэпхъуэнхэу. Ауэ, ахэр вагон зэхэкъутахэм къитIысхьэхэрти, Хэкум ухуэзышэ гъуэгум къытеувэжхэрт, къуажэ, къалэ ягъэсахэм я псэр къахьэсыжырти, щIыунэхэм щыпсэухэрт, бийхэм зэтракъутар яухуэжырт. Лагерхэм зэриса къудейр хуамыдэу, «Хэкум епцIыжа» цIэр фIащу НКВД-м и гъэрыпIэм ирадзахэри мащIэкъым. Абы щыгъуэми, абыхэм губжьыр зытрагъэкIуакъым. Нюрнберг щекIуэкIа дунейпсо хеящIапIэм зэригъэувымкIэ, цIыху мамырхэр гъэрыпIэхэм щыIыгъыныр, залымыгъэкIэ зыхуэгъэлэжьэныр Германием зэрихьа лей къудейкъым, ар цIыхуцIэ зиIэм яхуэгъэза щIэпхъаджагъэщ. Мы махуэм дэ иджыри зэ Iэмал къыдет блэкIам дерс къыхэтхыну, нацизмэм и щхьэр къемыгъэIэтыным теухуауэ дызэкъуэувэну, ЕтIуанэ дунейпсо зауэр мамырыгъэм и телъхьэхэм я текIуэныгъэкIэ иухыным ди цIыхухэм я къарууэ халъхьам дегупсысыну. Дунейм и къэрал куэдым нобэ ягу къыщагъэкIыж нэмыцэ зэрыпхъуакIуэхэм зэрахьа леймрэ а зауэм лажьэ ямыIэу хэкIуэда тхьэмыщкIэхэмрэ. Псом хуэмыдэу уигу хэзыгъэщIыр зыри къагурымыIуэу, гъащIэм и IэфIыр зыхэзыщIэну хунэмыса сабийхэм я щхьэ кърикIуарщ. Нэмыцэ концлагерхэм исауэ цIыху 84-м ди республикэм къагъэзэжащ. Ахэр лIыхъужьыгъэм, хахуагъэм и щапхъэ нэсу гъащIэм и гъэунэхупIэхэм кIуэцIрыкIыфащ. Сыт хуэдэ гугъуехь ямылъэгъуами, цIыхуу къызэтенэфащ ахэр, ар къызэрымыкIуэу гугъущ. Уи псэкIэ бгъэвын дэнэ къэна, тхылъым иту апхуэдэ гузэвэгъуэм укъеджэныр шынагъуэщ. Нобэ хуэдэ махуэр щыхьэт тохъуэ ц1ыхупсэм къытехьэ лейм. Дэтхэнэри пэщ1этын хуейщ апхуэдэ гузэвэгъуэ къэмыгъэхъуным.
Поделиться:
Читать также:
18.04.2024 - 09:58 →
Зэману дахэ, сумыгъэпIащIэ…
17.04.2024 - 18:00 →
Мошенники звонят от имени Центробанка. Как их вычислить?
17.04.2024 - 12:53 →
Урысеймрэ ислъам дунеймрэ
17.04.2024 - 12:48 →
Илъэс 90 гъуэгуанэ
17.04.2024 - 12:45 →
Жыджэру зызыужь IэнатIэ
|