Адыгэ къамылым и щIэнгъуазэ

Адыгэ Республикэм щIыхь зиIэ и сурэтыщI, Художест­вэхэмкIэ Урысей академием и дипломат ГъукIэ Замудин и «Адыгэ къамыл» тхылъы­ш­хуэм лъэтеувэ щращIэкIащ Сэралъп Мадинэ и арт-центру Налшык дэтым. Тхылъыр ­къаIэрыхьэну хуейуэ дунейм къытехьэн ипэ и уасэр хэзылъхьахэм щIэныгъэлIыр щаIущIэ пшыхь гуапэт ар. ­Фигу къэдгъэкIыжынщи, мы тхылъым ипэ Замудин и Iэдакъэ къыщIэкIащ адыгэхэм я лъэпкъ гъуазджэр лъабжьэ зыхуэхъуа лэжьыгъэ зыбжанэ: «Искусство адыгской циновки» (1991), «Учимся играть на шичепшине» (2014), «Атлас черкесского (адыгского) шичепшине» (2016).

Къамылым (бжьамийм) теу­хуа лэжьыгъэрэ сурэту нэхъыбэ дыдэ къызэщIэзыубыдэ щIэнгъуазэ-къыдэкIыгъуэщ Замудин иджырей и Iэдакъэ­щIэкIыр. Абы итщ ижь-ижьыж лъандэрэ щыIэ къамылыр дунейм зэрытетам, щIэныгъэлI­хэр зэрелэжьам, къамылапщэ-джэгуакIуэхэм, къамыл епщэ­кIэм, нобэрей гъащIэм ар ­къы­зэрыхэувэжам, нэгъуэщI куэд­ми ехьэлIа тхыгъэхэмрэ ахэр наIуэ пщызыщI сурэтхэмрэ. БзищкIэ (адыгэбзэкIэ, урысыбзэкIэ, инджылызыбзэкIэ) къыдэкIа тхылъым къы­зэщIикъуащ ГъукIэм и гуащIэу илъэс 30-м къриубыдэр. Абы редак­тору елэжьащ филологие щIэ­ныгъэхэм я докторхэу Гъут Iэдэмрэ Унэрокъуэ Раерэ, зэ­дзэкIакIуэхэу Теувэж ФатIимэрэ Беренковэ Виалетэрэ, чэнджэ­щэгъуу Увыж Анзор, лэжьыгъэм и теплъэр, макетыр зы­щIар, ит сурэтхэм елэжьар Щоджэн Жаннэщ.
«Адыгэ къамыл» тхылъыр къызэIуех Гъуазджэхэм я тхыдэмкIэ Урысей институтым (Санкт-Петербург) макъамэ IэмэпсымэхэмкIэ и секторым и щIэныгъэрылажьэ нэхъыжь, искусствоведенэмкIэ кандидат Болэт Динарэ и пэублэ псалъэм. Зи IэщIагъэмкIэ щIэныгъэшхуэ зыбгъэдэлъ бзылъхугъэм гупсэхуу и гугъу ищIащ ди лъэпкъым къыдэгъуэгурыкIуэ къамылым, бжьамийм и зэ­хэлъыкIэм, зэманкIэрэ абы иIа мыхьэнэм, нэгъуэщIхэми.
Тхылъым итщ сурэт 373-рэ.Абыхэм ящыщу 72-р къамыл зэ­мы­лIэужьыгъуэхэм (удзым, жы­гым, гъущIым, пластикым, н. къ. къыхэщIыкIахэм) я теп­лъэщ. Къамылапщэу 101-м, ахэр зыхэта гупу 50-м ехьэлIа тхыгъэхэри къыщыбгъуэтынущ.
Лэжьыгъэм и гуэдзэну къокIуэ XIX - XX лIэщIыгъуэхэм псэ­уа композиторхэмрэ макъамэрылажьэхэмрэ, этнограф­хэмрэ зыплъыхьакIуэхэмрэ ­къа­мылкIэ ягъэзащIэ макъамэ­хэм хуатха нотэу 87-рэ, ижь-ижьыж лъандэрэ къэгъуэгурыкIуэ Iэмэпсымэм ехьэлIауэ сурэтыщIхэм ящIахэр езы Гъу­кIэ Замудин 1988 гъэм щегъэжьауэ лIыжьхэм яхуэзэурэ зэхуихьэсыжахэр, итхыжахэр. Псори зэхэту тхылъыр напэкIуэцI 478-рэ мэхъу.
Апхуэдэуи щIыгъущ «Антология черкесских (адыгских) на­игрышей на камыле, 1949 - 2021» зи фIэщыгъэ CD-аль­бомыр. Абы тетщ къамылапщэ 32-м ягъэзащIэ макъамэу 207-рэ.
Сэралъп Мадинэ и арт-цент­рым мы тхылъым етIуанэу пшыхь щращIэкI. Япэм Замудин къеблагъэри, гъуазджэмрэ щэнхабзэмрэ я лэжьакIуэхэм, республикэм и къулыкъущIэхэм захуигъэзат тхылъым Iэ щIа­дзыну. «Ар къызыхэкIар лэжьыгъэр зэрыиным, уасэшхуэ зэ­рытехьэм къыхэкIыу си за­- ­къуэу сызэрыпэмылъэщынурат, - ­же­Iэ Замудин. - Си гуапэ зэры­хъунщи, къыкъуэкIащ си мурадыр къыздэзыIыгъахэр, щIы­пIэ Iэджэм щыIэ IуэхущIапIэхэм, библиотекэхэм, цIыху щхьэхуэ­хэм щIатхыкIащ. Къэ­бэрдей-Балъкъэрым щыщу цIыху 50-м Iэ щIадзат тхылъми, ахэр ­къаIэрызгъэхьэжащ». Къыхэбгъэщмэ, мы къыдэкIыгъуэр нэсащ Кембридж, Берлин, Баварием, Японием, нэ­гъуэщI щIы­пIэхэми.
Тхылъхэр зейхэм щаIэщIы­хьэжа зэIущIэр я псалъэкIэ, ма­къамэкIэ нэгузыужь ящIащ щIэ­ныгъэлIхэм, гъуазджэм и лэ­жьакIуэхэм, хьэрычэты­щIэ­хэм, къамылапщэхэм. ГъукIэ Замудин абы зыкърезыгъэ­хьэлIахэми и гуащIэр къэзы­лъытэхэми фIыщIэ яхуищIащ.  
ГъукIэм и гуапэ хъуауэ къыхигъэщащ мылъкукIэ зыкъы­щIэзыгъэкъуахэр. Апхуэдэхэщ, псалъэм папщIэ, хэхэс адыгэхэу Бажэ Нурсрэт, Нэгъуей Яшар, Едыдж Мэмэт сымэ, Ерджэнокъуэ (ХьэхъупащIэ) Ксеня, Адыгейм и Правительствэр, нэ­гъуэщIхэри.
Тхылъыр зыIэрыхьахэм де­хъуэпсэн фIэкIа къытхуэнэжIакъым. Апхуэдиз къызэщIэзы­къуэ лэжьыгъэ зэман благъэм дунейм къызэрытемыхьэнур хьэкъщи, абы и уасэр хуагъэза сом мини 2,5-ракъым, атIэ уасэн­шэщ. Ар зи IэдакъэщIэкI ГъукIэ Замудин къызыхэкIа лъэпкъым иджыри илъэс куэдкIэ хуэу­зын­шэну, хуэлэжьэну ди гуапэщ.