Дунейм щыхъыбархэр

Фадэ, тутын ефэхэр нэхъ мащIэ мэхъу

УФ-м Узыншагъэр хъумэнымкIэ и министерствэм иджыблагъэ иригъэкIуэкIа къэпщытэныгъэхэм къызэрагъэлъэгъуамкIэ, фадэ, тутын ефэ щIалэгъуалэм я бжыгъэр иужьрей илъэсхэм нэхъ мащIэ хъуащ.

Ар нэхъыбэу зи фIыгъэу цIыхум и Iэпкълъэпкъым зэран хуэхъухэр зрамыхьэлIэу, я узыншагъэм хуэсакъыу псэу нэхъыжьхэм я дуней тетыкIэр ныбжьыщIэхэми щапхъэ зэрахуэхъур арауэ къелъытэ УФ-м узыншагъэр хъумэнымкIэ и министр Скворцовэ Вероникэ.
«Дэ дригушхуэу тхужыIэнущ курыт еджапIэхэм тутын зэрыщемыфэжыр, тутын ефэ сабийхэм я бжыгъэри куэдкIэ нэхъ мащIэ зэрыхъуар, - жиIащ абы. - Студентхэм ящыщуи а щхъухьым зыщызыдзейхэр нэхъыбэ хъуащ. Иужьрей илъэсийр къащтат къапщытэ пIалъэуи, ди къэралым тутыну щрафыр проценти 6-кIэ ехащ, тутынафэхэр цIыху мелуани 10-кIэ нэхъ мащIэ хъуащ».
Министрым жиIахэм я щыхьэту, «Рос­пот­ребнадзор»-м мыпхуэдэ бжыгъэхэр къихьащ. 2007 гъэм Урысейм тутын щефэу щытащ цIыхухъухэм я процент 65-р, цIыхубзхэм я процент 30-р. Узыншагъэр хъумэнымкIэ дунейпсо зэгухьэныгъэм 2015 гъэм иригъэкIуэкIа къэпщытэныгъэхэм наIуэ къащIащ цIыхухъухэм я процент 59-р, цIыхубзхэм - 22,8-р тутын ефэу зэрыщытар - нэгъуэщIу жыпIэмэ, илъэсийм къриубыдэу а бжыгъэхэр, цIыхухъухэм я деж проценти 6-кIэ, цIыхубзхэм - проценти 7,2-кIэ нэхъ мащIэ щыхъуащ.
УзыщыгуфIыкIыпхъэхэм ящыщу министрым къигъэлъэгъуащ фадэ ефэхэри хэпщIыкIыу нэхъ мащIэ зэрыхъуар.

Табичи Питер и текIуэныгъэ

2019 гъэм и егъэджакIуэ нэхъыфIу дуней псом къыщалъытащ Кением и Накуру къалэм щыщ Табичи Питер.

Курыт школым естественнэ щIэныгъэхэр ныбжьыщIэхэм щезыгъэдж щIалэм Хьэрып Эмират Зэгуэтхэм я къалэ нэхъ ин дыдэ Дубаи иджыблагъэ щратыжащ Global Teacher Prize зэпеуэм щытекIуэм зэрыхуэупсэ доллар мелуаныр.
Табичи щылажьэ школым зы компьютер закъуэ яIэу аращ, зы егъэджакIуэми сабий 58-рэ щыхуозэ. Апхуэдэу щыт пэтми, ар зыдэлажьэ сабийхэм текIуэныгъэхэр къыщахьащ щIыпIэ, дунейпсо зэхьэзэхуэ куэдым. Питер и фIыгъэкIэ сабий нэхъыбэ школхэм къешэлIа мэхъу, щIэблэм щIэныгъэ ягъэгъуэтын зэрыхуейм гулъытэ нэхъыби хуащI.
«Ар си закъуэ си текIуэныгъэкъым. Ар дэтхэнэ зыми ди текIуэныгъэщ. Ар еджакIуэ цIыкIухэм, Кением, Африкэм щыпсэу дэтхэнэми къыхуэщхьэпэну текIуэныгъэщ», - жиIащ езы Табичи.
И лэжьэгъухэм зэрыжаIамкIэ, абы и улахуэм и процент 80-р цIыхухэр зыхуей-зыхуэныкъуэхэр къахузэгъэпэщыным, еджэну зи нэ къикI ныбжьыщIэхэм ятрегъэкIуадэ.
Индием щыщ хьэрычэтыщIэ Варки Саннищ дунейм щынэхъ егъэджакIуэфIыр къыхэхыныр зи къалэн зэпеуэ егъэкIуэкIыным теухуа жэрдэмыр 2015 гъэм къыхэзылъхьар. КъуэкIыпIэ Гъунэгъум щынэхъ ин дыдэ, сабий садхэмрэ школхэмрэ зыгъэлажьэ зэгухьэныгъэшхуэ къызэIуихауи ари егъэлажьэ Варки. Зэпеуэм пашэныгъэр щызыубыдым ират доллар мелуанри Санни и мылъкум къыхех. Конкурсыр зэрекIуэкI щIыкIэр и нэIэм щIэтщ Эмиратхэм я вице-президент икIи я премьер-министр, Дубаи и унафэщI Мухьэмэд бен Рашид аль Мактумэ.
Зэпеуэм и мурад нэхъыщхьэр егъэджакIуэ IэщIагъэм дунейм и къэкIуэнумкIэ мыхьэнэшхуэ зэриIэр иджыри зэ хэIущIыIу щIынырщ икIи дэтхэнэ егъэджакIуэри и IэнатIэм жэуаплыныгъэшхуэ хэлъу бгъэдэтын зэрыхуейм къыхуеджэнырщ.

Нобэ

Радиацэ къэхъукъащIэхэм я зэранкIэ дунейм ехыжахэм я фэеплъ махуэщ
ЦIыху акъылым къилэжьа мылъкум и дунейпсо махуэщ
Тэтэр Республикэм и лъэпкъ гуфIэгъуэщ -  анэдэлъхубзэм и махуэщ
Марий Эл Республикэм щагъэлъапIэ лъэпкъ лIыхъужьым и махуэр
Армением и гъунапкъэхъумэм и махуэщ
1658 гъэм Урысейм и пащтыхь Романов Алексей и унафэкIэ Москва и Кремлым и чэщанэ нэхъыщхьэм и цIэр Спасскэ жиIэу зэрахъуэкIащ.
1828 гъэм Урысей империем Уэсмэн къэралыгъуэм зауэ ирищIылIащ.
1952 гъэм Мэлбахъуэ Тимборэ Къэбэрдей АССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым и УнафэщIу хахащ.
1954 гъэм СССР-м и Совет Нэхъыщхьэр арэзы техъуащ и Президиумым къищта унафэм, Кърым областыр РСФСР-м хэгъэкIауэ Украин ССР-м хэгъэхьэным теухуам, икIи Совет Союзым и Конституцэм зыхуэфащэ зэхъуэкIыныгъэхэр хилъхьащ.
1986 гъэм къэуащ Чернобыль дэт атом электростанцыр. И лъэщагъкIэ ар хуэдэ 500-кIэ нэхъ гуащIэт 1945 гъэм США-м Хиросимэ щридзыха бомбэм нэхърэ. Радиацэм СССР-м и щIыналъэм щыщу километр зэбгъузэнатIэ мини 155-рэ иуцIэпIат, абы щыпсэу цIыху мелуаниблым я гъащIэмрэ узыншагъэмрэ и зэран екIынкIэ шынагъуэу.
1991 гъэм РСФСР-м и Совет Нэхъыщхьэм и УнафэщI Ельцин Борис Iэ щIидзащ «Лей зытехьа лъэпкъхэр гъэзэхуэжыным и IуэхукIэ» Законым.
1918 гъэм къалъхуащ совет эстрадэм и артист, СССР-м и цIыхубэ артист Акопян Арутюн.
1942 гъэм къалъхуащ макъамэдж, литературэдж, критик цIэрыIуэу щыта, УФ-м и цIыхубэ артист Бэлза Святослав.
1954 гъэм къалъхуащ урысей тележурналист Киселёв Дмитрий.
1958 гъэм къалъхуащ Адыгэ Республикэм и политикэ лэжьакIуэ, театровед, журналист, УФ-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Щхьэлахъуэ Светланэ.
1976 гъэм къалъхуащ къэрал къулыкъущIэ, Тамбов областым и администрацэм и унафэщI Никитин Александр.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык уэфIу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 20 - 21-рэ, жэщым градуси 8 - 10 щыхъунущ.

Лъэпкъ Iущыгъэ:
Акъыл зиIэр акъылыншэми йочэнджэщ.

 

Зыгъэхьэзырар ЖЬЭКIЭМЫХЪУ Маринэщ.
Поделиться:

Читать также:

18.03.2024 - 10:55 НОБЭ
15.03.2024 - 11:29 НОБЭ
14.03.2024 - 09:00 НОБЭ
13.03.2024 - 15:50 НОБЭ
12.03.2024 - 07:10 НОБЭ