2011 гъэм, Адыгэхэм я фэеплъ махуэм ирихьэлIэу, дуней псом и бгы нэхъ лъагэ дыдэ Эверестым (метр 8848-рэ) дэкIри, абы и щыгум ди лъэпкъ нып щхъуантIэр япэ дыдэу щиIэтащ Мэз Каринэ.
Дунейм и бгы нэхъ лъагэ дыдэм тету спутник телефонкIэ къэпсалъэри а хъыбар телъыджэр къытхуиIуэтат езы Каринэ. Хуабжьу гуапэ тщыхъуат Эверест (Джомолунгмэ) дэкIыныр Мэзым зэрытриухуар Адыгэхэм я фэеплъ махуэмрэ Дунейпсо Адыгэ Хасэр (ДАХ) къызэрызэрагъэпэщрэ илъэс 20 зэрырикъумрэ. АбыкIэ щIэгъэкъуэн къыхуэхъуат Iуэхум текIуэдэну мылъкур хухэзыхахэу «Бум-Банк» (унафэщIыр Ажахъуэ Къанщобийщ), «Алика-К» (Къуэжьокъуэ Артур), «Борэн-текстиль» (Шыкъ Борэн) акционер обществэхэр.
Мэз Каринэ зыхэт гупым пасэу зыхуэгъэхьэзырын щIидзащ дуней псом и бгы нэхъ лъагэ дыдэм зэрыдэкIынум. ТекIуэныгъэ Иным ирихьэлIэу ахэр Эверест и ищхъэрэ щыгум - Чанцзе (метр 7500-рэ и лъагагъщ) - дэкIащ. Абы иужькIэ зыщагъэпсэху базэм къагъэзэжри, махуэ зыбжанэкIэ метр 6400-рэ зи лъагагъ хэщIапIэм щыIащ.
Дунейр уэфI зэрыхъуу, накъыгъэм и 18-м, Каринэ Эверестым ебгъэрыкIуэн щIидзащ. Япэ махуэм ар метр 7000-м нэсащ. КъыкIэлъыкIуэм аргуэру километр ныкъуэ хигъэщIащ.
Накъыгъэм и 20-м и пщэдджыжьым Мэз Каринэ Iэпхъуащ метр 8300-рэ и лъагагъыу щыIэ лагерым. Абы кIэух гъуэгуанэм зыщигъэхьэзыру щIидзащ. Мыбдежым хуабжьу сэбэп къыщыхуэхъуащ и тренер Хъуп Рудольф зыхуигъэса Iэмалхэр.
Арати, Непалым и щIыпIэ зэманымкIэ накъыгъэм и 21-м жэщыр сыхьэти 3-рэ дакъикъэ 30-м (мэзкуумкIэ - накъыгъэм и 20-м сыхьэт 22-рэ дакъикъэ 30-м) зыхэта гупым ящыщу япэ дыдэу Эверестым и щыгум нэсащ адыгэ бзылъхугъэ Мэз Каринэрэ Ирландием щыщ Ханн Ноэлрэ. Дунейм и бгы нэхъ лъагэ дыдэм и щыгум дэкIуейхэм жьапщэ инымрэ щIыIэ уаемрэ къапэуват. АрщхьэкIэ дэтхэнэ зы альпинистми и хъуэпсапIэр - Эверестым и щхьэм къыщыхутэныр - зэрагъэхъулIэн папщIэ абыхэм зыри къапэлъэщыжынутэкъым. А хъуэпсапIэ иныр Мэз Карини къехъулIащ! Ар адыгэ тхыдэм хыхьа Iуэхугъуэ дахэщ.
Дунейм и Iуащхьэ нэхъ лъагэ дыдэм къыщыщыхутэм, Тхьэм нэхъ пэгъунэгъу хъуауэ Каринэ къилъытащ икIи елъэIуащ: «Я Алыхь, си лъэпкъыр къэгъэщIэрэщIэж!»
Лъэпкъ лIыхъужьым хуэдэу Мэз Каринэ Къэбэрдей-Балъкъэрым къыщрагъэблэгъэжащ. Кхъухьлъатэ тедзапIэм абы къыщыпэплъэрт цIыхуищэхэр. Адыгэ ныпыр къызыщхьэщыт автомашинэ куэдым я пашэм ирагъэтIысхьэри, Налшык къашэжащ. Абы Абхъазым и утыкум цIыху минхэр къыщежьэрт. Хъуэхъу, щытхъу, псалъэ гуапэ куэд щыхужаIащ лъэпкъ бэракъыр дуней псом и Iуащхьэ нэхъ лъагэ дыдэм и щыгум щызыIэта адыгэ бзылъхугъэм. Республикэм и артист нэхъыфIхэми къызэхуэсахэм я нэгу зрагъэужьащ. «ФIэхъус апщIий, си адэжь Хэку, сэ уэ хуабжьу сыпхуэзэшат, - жиIащ абы щыгъуэм Мэз Каринэ. - СыщогуфIыкI сыкъызыхэкIа лъэпкъым зыгуэркIэ сызэрыхуэщхьэпам».
Псалъэм къыдэкIуэу къыхэдгъэщыну дыхуейт илъэсиплI ипэкIэ, 2007 гъэм, Мэзыр Эверестым дэкIыну пэгъунэгъу хъуауэ зэрыщытар. Къэбэрдейр Урысейм зэрыхыхьэрэ илъэс 450-рэ щрикъум ирихьэлIэу здытеува гъуэгуанэ гугъум щыщу дунейм и бгы нэхъ лъагэ дыдэм метр мини 8-кIэ дэкIуеяуэ къигъэзэжащ, зи узыншагъэр къызэIыхьауэ щIылъэм къэгъэсыжын хуей хъуа нэгъуэщI къэрал икIа альпинистыр къришэхыжри. АбыкIэ адыгэ бзылъхугъэм къигъэлъэгъуащ гущIэгъулыуэ зэрыщытыр икIи цIыхум дэIэпыкъуныр сыт хуэдэ Iуэхугъуэми япэ зэрыригъэщыр.
Илъэсибл ипэкIэ здэщыIа дуней псом и бгы нэхъ лъагэ дыдэм и щыгум Мэз Каринэ нэгъабэ аргуэру тригъэзэжащ. Абы щыгъуэм къалэну зыхуигъиувыжащ ди республикэм щыпсэу лъэпкъхэм я зэхущытыкIэфIыр игъэбыдэну. Балъкъэр щIалэ Ольмезов Абдул-Хьэлим зыхэт альпинист гупым я гъусэу Эверест дэкIащ.
Къагъэзэжа иужькIэ зэрыжаIамкIэ, иджы дунейм и бгы нэхъ лъагэ дыдэм дэкIыныр хуаунэтIат репрессие зращIылIа я хэкуэгъухэм я фэеплъым икIи къалмыкъхэм, шэшэнхэм, ингушхэм, къэрэшейхэм, балъкъэрхэм я лъэпкъ ныпхэр дуней псом и щыгу нэхъ лъагэ дыдэм щаIэтащ.
Ольмезовым и дежкIи Эверестым дэкIыныр етIуанэт. НэхъапэIуэкIэ Абдул-Хьэлим абы и щыгум щыхитIат щыпсэу Къэбэрдей-Балъкъэрымрэ щылажьэ Урысей Федерацэм и МЧС-мрэ я ныпхэр. Дуней псом и бгы нэхъ лъагэ дыдэм здыдрихьея республикэм и бэракъыр, экспедицэм къикIыжа иужькIэ, абы КъБР-м и Президент Къанокъуэ Арсен тыгъэ хуищIауэ щытащ.
Мэз Каринэ Ольмезовым нэхърэ хуэдитIкIэ нэхъ мащIэ къигъэщIами, зэрыгушхуэн и куэдщ. УФ-м ски-альпинизмэмкIэ Домбай щекIуэкIа къэралым и чемпионатым эстафетэм щытекIуащ, щхьэзакъуэ командэ зэпеуэхэм дыжьын медалищ къыщихьащ. КъищынэмыщIауэ, Red Fox Elbrus фестивалым ипкъ иткIэ, 2010 гъэм накъыгъэм и 9-м щыIа гуп зэхьэзэхуэм пашэныгъэр къыщихьри, Iуащхьэмахуэ лъапэ и кубокымрэ ТекIуэныгъэм и кубокымрэ зыIэригъэхьащ.
Гу лъывэдгъэтэнут: дуней псом щынэхъ лъагэ дыдэ Эверестым и щыгум къыщыхутэну Урысей Федерацэм щыщу иджыри къэс къызэхъулIар цIыхуитху къудейщ. Абыхэм яхэтщ Мэз Карини. И хъуэпсапIэ нэхъыщхьэр адыгэ бзылъхугъэм къехъулIащ - куэдым я плъапIэ Эверестым ар дэкIащ, къызыхэкIа и лъэпкъым и пщIэр лъагэу иIэту, абы и фэеплъыр имыгъэгъуащэу. Тхьэм и насыпыр ин ищI!
Къуршхэм я нэхъыфIыр, узыIэпызышэр нэхъапэм уздэщымыIаращ. Ар дэтхэнэ альпинистми къыбжиIэфынущ. Каринэ куэд щIауэ щIэхъуэпсырт Гималайхэм щыIэ Манаслу Iуащхьэм и щыгум нэсыну. Ар узыдэкIуеину нэхъ гугъу дыдэхэм ящыщ зыщ. Абы и лъагагъыр метр 8156-м нос.
«7 вершин» клубым и экспедицэм хэту Мэзыр Гималайм хыхьэ Iуащхьэм и щыгум 2017 гъэм фокIадэм (сентябрым) и 28-м и пщэдджыжьым нэсащ икIи Къэбэрдей-Балъкъэрым и ныпыр абы щыхитIащ.
Иджы и чэзу хъуауэ къыщIэкIынщ Мэз Каринэ нэхъ гъунэгъуу къывэдгъэцIыхуну. Ар 1982 гъэм Налшык къалэм къыщалъхуащ. Зэрысабийрэ бгы туризмэм дехьэх. И адэ Юрэ и щIалэгъуэм инструктору альпинистхэр игъасэу щытати, и пхъур а Iуэхугъуэм итхьэкъупащ. КъБКъУ-м щыщIэтIысхьа илъэсым япэу дэкIащ Европэм и бгы нэхъ лъагэ дыдэ Iуащхьэмахуэ. Гъуэгу техьэн и пэ къихуэу и адэм къыжриIащ: «Гугъуехь Iэджи къыппэщылъщ, ауэ укъимыкIуэт, си напэр тумых». Каринэ и адэм и псалъэхэр и гъуазэу Iуащхьэмахуэ дэкIуеящ, щIыIэм зэщIищтарэ и нэхэр щIисыкIыу. Гъуэгуанэ хьэлъэр къызэринэкIауэ къыщызэплъэкIыжам, зыхэта гупым щыщу абы и закъуэт щыгум нэсар.
АдэкIэ къиутIыпщакъым къуршхэм яхуищIа лъагъуныгъэм. Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и экономикэ факультетыр диплом плъыжькIэ къиуха иужькIэ, бгы туризмэмкIэ инструктор, КъБР-м и МЧС-м и къегъэлакIуэ IэщIагъэхэри зэригъэгъуэтащ. Къэбэрдей-Балъкъэрым АльпинизмэмкIэ, спорт туризмэмрэ бгым дэкIынымкIэ и федерацэм и правленэм хэтщ, Налшык къалэм и альпинистхэм я клубым и къызэгъэпэщакIуэщ. КъищынэмыщIауэ, жыджэру холэжьыхь КъБР-м и Жылагъуэ палатэм кърихьэжьэ Iуэхухэм, абы и комиссэхэм ящыщ зым и пашэу щыткIэрэ.
«Нальп» альпинист клубым и унафэщIу щыткIэрэ, Мэз Каринэ ныбжьыщIэхэр хуегъасэ бгым зэрыдэкI Iэмалхэм, дыкъэзыухъурехь дунейм и дахагъым дрегъэхьэх. Ахэр щIэх-щIэхыурэ хигъэтщ Кавказ Ищхъэрэ щIыналъэмрэ къэралымрэ къыщызэрагъэпэщ зэхьэзэхуэ зэмылIэужьыгъуэхэм, мастер-классхэм.
Мэз Каринэ 150-м щIигъурэ Iуащхьэмахуэ дэкIащ. Эверестрэ Манаслурэ къищынэмыщIауэ, къызэринэкIащ дунейм щынэхъ дахэ дыдэхэм ящыщу зи лъагагъыр метр 7100-м нэс Тянь-Шаным и Хъан-Тенгри Iуащхьэри. Африкэм и Калиманджарэ бгыми, метр 5895-рэ зи лъагагъым, адыгэ ныпыр щыхитIащ. Апхуэдэ щIыкIэкIэ Мэзым къехъулIащ Европэми, Азиеми, Африкэми я Iуащхьэ нэхъ лъагэ дыдэхэм я щыгум къыщыхутэну. Ар зыхузэфIэкIа нэгъуэщI цIыхубз Кавказым искъым. ЩIэх апхуэдэ щыIэнуи фIэщщIыгъуейщ.
