ДУНЕЙМ ЩЫХЪЫБАРХЭР

Нобэ

♦ЦIыхухэр зэхуэмыгъэдэным пэщIэтыным и дунейпсо махуэщ

♦Тутын емыфэным и дунейпсо махуэщ

♦ЛъакъуэрыгъажэкIэ къызэдэжэн спорт лIэужьыгъуэм и дунейпсо махуэщ. I868 гъэм Париж и Iэгъуэблагъэм дунейм щыяпэу щекIуэкIащ лъакъуэрыгъажэкIэ къызэдэжэнымкIэ зэхьэзэхуэ.

♦Урысей адвокатурэм и махуэщ

♦Урысейм и МВД-м балигъ мыхъуахэм я IуэхухэмкIэ и къудамэхэм я махуэщ

♦Тыркумэным щагъэлъапIэ я алэрыбгъум и махуэр

♦Къэзахъстаным ягу къыщагъэкIыж политикэ залымыгъэхэмрэ мэжэщIалIагъэмрэ яхьахэр

♦1223 гъэм урысхэмрэ тэтэр-монголыдзэмрэ Калкэ псым деж япэу щызэзэуащ. Урысыдзэхэр хагъэщIащ икIи икIуэтын хуей хъуащ. Урысейр зэзыпхъуа тэтэрхэм я бжьым лIэщIыгъуитIрэ ныкъуэм нэблагъэкIэ щIэтащ.

♦1708 гъэм Царское село жылэм (иджы Пушкин къалэм) и лъабжьэр ягъэтIылъащ.

♦1710 гъэм урыс азбукэщIэр, Пётр Езанэр зыхэлэжьыхьыжар, IуэхущIапIэ псоми къыщагъэсэбэпын хуейуэ унафэ къащтащ.

♦1879 гъэм дунейм щыяпэу Берлин къыщызэIуахащ электрокъарукIэ лажьэ мафIэгухэр зрикIуэну гъущI гъуэгур, Вернер фон Сименс зэпкърилъхьа апхуэдэ япэ мафIэгум и лэжьэкIэри а махуэ дыдэм ягъэлъэгъуауэ щытащ.

♦1891 гъэм Владивосток къыщрагъэжьащ Транссыбыр гъущI гъуэгур ухуэныр.

♦1911 гъэм «Титаник» кхъухь абрагъуэр япэу псым техьащ. А зэманым дунейм щынэхъ ин дыдэу къалъыта кхъухьыр зэраутIыпщым яфIэтелъыджэу кIэлъыплъат цIыху мини I00-м щIигъу. Зы илъэс нэхъ дэмыкIыу, I9I2 гъэм мэлыжьыхьым и I5-м, и япэ рейсыр щигъэзащIэм мыл абрагъуэм жьэхэуэри, Атлантикэ хым щыщIилъэфауэ щытащ ар.

♦1918 гъэм Совет Урысейм ЦIыхубэм щIэныгъэ етынымкIэ и комиссариатым унафэ къищтащ щIалэ цIыкIухэмрэ хъыджэбз цIыкIухэмрэ зэгъусэу егъэджэным теухуауэ.

♦1942 гъэм дыхьэпIи дэкIыпIи имыIэу бийм къиухъуреихьа Ленинград къалэм футбол щызэдэджэгуащ «Динамо», «ЛМЗ» (Ленинград гъущIхэкIхэр къыщыщIагъэкIыу дэт завод) командэхэр.

♦1946 гъэм Лондон и Хитроу аэропортыр къызэIуахащ.

♦1961 гъэм хэIущIыIу ящIащ Инджылызым къыхэкIыу Африкэ Ипщэ Республикэ щхьэхуит къызэрыунэхуам теухуа хъыбарыр.

♦1990 гъэм къызэрагъэпэщащ Урысейпсо жылагъуэ зэгухьэныгъэр – «Урысейм и ЩIалэгъуалэм я зэгухьэныгъэр».

♦2002 гъэм Япониемрэ Корее Ипщэмрэ къыщызэIуахащ дунейм футболымкIэ и I7-нэ чемпионатыр. Ар а къэралхэм я стадионхэм щекIуэкIащ накъыгъэм и 3I – мэкъуауэгъуэм и 30-хэм.

♦1899 гъэм къалъхуащ совет тхакIуэ цIэрыIуэ, РСФСР-м гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, Лениным, Сталиным, СССР-м я Къэрал саугъэтхэр зыхуагъэфэща, Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь Леонов Леонид.

♦1929 гъэм къалъхуащ совет дзэ къулыкъущIэ, контр-адмирал Тхьэгъапсэ Мэжид.

♦1930 гъэм къалъхуащ США-м щыщ актёр, режиссёр цIэрыIуэ, «Оскар» саугъэтыр плIэнейрэ зыхуагъэфэща Иствуд Клинт.

♦1933 гъэм къалъхуащ актёр, кинорежиссёр, РСФСР-м щIыхь зиIэ и артист Бурков Георгий.

♦1948 гъэм къалъхуащ философие щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъУ-м и профессор, КъБР-м щIэныгъэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Шэвлокъуэ Вячеслав.

♦1950 гъэм къалъхуащ къэрал, жылагъуэ лэжьакIуэ, экономикэ щIэныгъэхэм я доктор, КъБР-м щIыхь зиIэ и экономист, КъБР-м и Парламентым, Жылагъуэ палатэм я УнафэщIу щыта Чеченов Ануар.

♦1955 гъэм къалъхуащ уэрэджыIакIуэ, композитор, УФ-м и цIыхубэ артист Кузьмин Владимир.

♦1960 гъэм къалъхуащ къэрал лэжьакIуэ, КъБР-м щIыхь зиIэ и дохутыр Къарэнашэ Iэминат.

♦1970 гъэм къалъхуащ Шэрджэс Адыгэ Хасэм и тхьэмадэ Аслъэн Алий.

♦1973 гъэм къалъхуащ урысей уэрэджыIакIуэ цIэрыIуэ, УФ-м щIыхь зиIэ и артисткэ Королёвэ Наташэ (и цIэ-унэцIэ дыдэр Порывай Натальещ).

Дунейм и щытыкIэнур

«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 27 - 29-рэ, жэщым градус 18 - 20 щыхъунущ.

Лъэпкъ Iущыгъэ:

Дзей хуэщIэ фIыщIэ хэлъкъым.