ДУНЕЙМ ЩЫХЪЫБАРХЭР

ГъэшхэкIхэр щэным теухуа мардэщIэ

УФ-м гъэшхэкIхэр щэным теухуауэ щыIэ хабзэхэм зэхъуэкIыныгъэхэр ягъуэтащ бадзэуэгъуэм и 1-м къыщыщIэдзауэ. Абы теухуа унафэр Урысейм и Правительствэм къищтауэ щытащ мы гъэм щIышылэм и кIэм.

Шэм хэлъ тхъур зэрызэрахъуэкI нэгъуэщI дагъэхэкIхэр, псалъэм папщIэ, къэкIыгъэ зэхуэмыдэхэм къыщIахуахэр, зыхэлъ гъэшхэкIхэр щхьэхуэу фIэкIа ящэну хуиткъым иджы. Шэм къыхэщIыкIахэмрэ къэкIыгъэхэм къыщIахуа дагъэхэр шэм халъхьэу ягъэхьэзырахэмрэ зы дапхъэм тралъхьэнуи хуиткъым. ШэхэкI дыдэхэр щащэ дапхъэхэм тетхауэ щытын хуейщ: «Шэр щыщIахум къыхэкIа тхъур зыхэлъ ерыскъыхэкIхэр» жиIэу.
КъэкIыгъэ дагъэр зыхэлъ гъэшхэкIхэр нэхъ къэзыщтэхэри щыIэщ, ахэр Iэпкълъэпкъым нэхъ емыгуауэу къалъытэу. Ещхьыркъабзэу, гъэшхэкI къабзэм къыхэщIыкIа ерыскъыхэр къэзылъыхъуэхэр, апхуэдэ фIэкIа зышхыну хуэмейхэри нэхъ мащIэкъым. ХабзэщIэм иджы дэтхэнэ лъэныкъуэми Iэмал ярет зыхуейр къыхахыну - продукцэр щхьэхуэ-щхьэхуэу дапхъэхэм щытелъынукIэ, ахэр иджы зэхэзэрыхьынукъым, щхьэж фIэфIыр къищтэу абы и уасэр итын хуей къудейуэ аращ. Ауэ псори апхуэдэу тыншу щытамэ, гъэщIэгъуэнт?! Iэмал имыIэу къыкъуэкIынущ а хабзэм къыпэзыкIухьыну, абы езыхэм я фейдэ къыхэзыхыну хуеинухэр. Мис абыхэм якIэлъыплъыныр зи къалэнхэм лэжьыгъэшхуэ я пщэ къыдэхуэнущ, абыхэм япэмылъэщыххэнри Iуэхум хэлъу.
Махуэ къэс жыхуаIэм хуэдэу ирагъэкIуэкI къэпщытэныгъэхэм къагъэлъагъуэращ мыбдежым тегъэщIапIэ щыхъур. Дызэрыт илъэсым и япэ мазищым «Роспотребнадзор» IуэхущIапIэм иригъэкIуэкIа къэпщытэныгъэхэм къызэрагъэлъэгъуащи, шэрэ шэхэкIыу тонн мин 19-м щIигъу, партиеу минрэ ныкъуэм нэблагъэу, сату щIыпIэхэм къыщIрагъэшыжын хуей хъуащ, ахэр щыIэ хабзэхэм темыту зэрагъэхьэзырам къыхэкIыу. Ар къапщыта тыкуэнхэм къыщагъуэтауэ аращ. Къамыпщытахэм ящар сыт хуэдиз?
Хабзэм къару зэригъуэту, ар щагъэзащIэкIэ къэхъункIэ хъуну ныкъусаныгъэхэм тепсэлъыхьу хуежьащ. Куэдым шэч къытрахьэ а мардэхэм псори тэмэму тетыну.
ЩэхуакIуэхэм я зэгухьэныгъэм и унафэщI Шелищ Пётр зэрыжиIамкIэ, зэхъуэкIыныгъэщIэхэм уащыгуфIыкI хъунущ, дауи. «ИкъукIэ дызыхуей унафэщ. Иджы деплъынщ, япэрауэ, ар зэрагъэзащIэжым, етIуанэрауэ, ерыскъыхэкIхэр къыщIэзыгъэкIхэм хуагъэува пщалъэхэм зэрытетыфым, шхынхэр къызыхащIыкIахэр ахэр зыкIуэцIалъхьэхэм, зралъхьэхэм зэрытратхэ щIыкIэм», - жиIащ абы.
Хабзэм къару щигъуэта япэ махуэм ар зэрагъэзащIэр къыщапщытат Москва и тыкуэн зыбжанэми, гъэшхэкI къыщIэзыгъэкI IуэхущIапIэ псори ягъэува мардэщIэхэм тету къыщIэкIащ.
Экспертхэм гъэшхэкI ерыскъыхэу - шатэу, йогурту, тхъуцIынэу, шэуэ, шхууэ, кхъуейлъалъэу, кхъуейуэ упаковкэ 535-рэ къапщытати, щапхъэм къимытIасэу къагъуэтар зы процентщ - гъэшхэкIитху къудейщ. Ар мыIейуэ жыпIэ хъунущ.

Зы щIыпIэм уэ къыщох, адрейр псыдзэм ехь…

Дыкъэзыухъуреихь дунейм и щытыкIэм кIуэ пэтми зэрызихъуэжыр нэрылъагъущ. Гъэмахуэм уэс къыщес, щIымахуэм уафэр гъуагъуэу уэшх къыщешх, бжьыхьэм жыгхэр щыгъагъэ къохъу, нэгъуэщI зимычэзу теплъэгъуэхэм гу лъыдотэ. Апхуэдэ хъыбархэр, дауи, яфIэгъэщIэгъуэнщ цIыхухэм, ауэ дэтхэнэ зэманми езым и пIалъэ иIэщи, абыхэм екIужыр я плъыфэрщ. Ар щIыуэпсым и хабзэщ. А хабзэм текIыным къызэрымыкIуэ щытыкIэхэр кърикIуэ хабзэщ.

ЩIэныгъэлIхэм къызэралъытэмкIэ, къэхъукъащIэ шынагъуэхэр кърокIуэ цIыхум щIыуэпсым и хабзэхэр къызэрызэпиудым, къабзагъэм зэрыхуэмысакъым. Куэд мэхъу а щхьэусыгъуэхэр. Псалъэм папщIэ, заводышхуэхэм гъуэз куэдыIуэ хьэуам зэрыхаутIыпщхьэм и зэран йокI дунейм. Ар щIыуэпсым иIыгъын хуей хуабагъ-щIыIагъым зэреныкъуэкъум и закъуэкъым, хьэуам металл хьэлъэхэр хохьэри, ари пхуэмыгъэзэкIуэжын ныкъусаныгъэу къыщIедзыж.
Апхуэдэ зыгуэру къыщIэкIынщ Мексикэм иджыблагъэ къыщыхъуар къызыхэкIари. Зэи къэмыхъуауэ, бадзэуэгъуэм и 1-м уэшхуэ къыщехащ а къэралым щыщ Гвадалахарэ къалэм. Абы и Iувагъыр языныкъуэ щIыпIэхэм метрым щIигъуу щызэтрихьауэ къатащ хъыбарегъащIэ IуэхущIапIэхэм. Къалэр гъэкъэбзэныр зи къалэн IуэхущIапIэхэр апхуэдиз мылым пэлъэщынутэкъыми, ар зэтехынымкIэ, дэшынымкIэ абыхэм щIэгъэкъуэн яхуохъу дзэ частхэм къулыкъу щызыщIэхэр.
Халискэ штатым граждан зыхъумэжыныгъэмрэ мафIэс шынагъуэншагъэр къызэгъэпэщынымкIэ и управленэм и унафэщI Виктор Уго Рольдан зэрыжиIамкIэ, уэм и зэран зэкIа щыIэкъым. Апхуэдэм емыса цIыхухэм яфIэтелъыджэщ къэхъуар икIи абы иригузэващэу фэ ятеткъым.
Абыхэм хуэмыдэу, УФ-м и Иркутскэ областым щыщ жылэхэм къащIэуа псыдзэм цIыхухэр хуабжьу игъэгужьеящ. Уэлбанэшхуэхэм я зэранкIэ Китой, Белая, Ока, Ия, Иркут псыхэр къиуащ икIи къуажэ 80-м щIигъум ящIэуащ, псышхуэм гъуэгухэр трилъэсыкIащ. Абы къыхэкIыу «Сыбыр» федеральнэ гъуэгум щыщ Iыхьэр зэхуащIащ. Абы псыр метрищым щIигъу и кууагъыу къытехьат.
УФ-м и Президент Путин Владимир зыхъумэжыныгъэмкIэ министр Шойгу Сергей пщэрылъ зэрыщищIам ипкъ иткIэ псыдзэ зыщIэуа щIыналъэм ягъэкIуащ армэм и часть зыбжани. Къэралым и УнафэщIым а къэхъукъащIэ къызэрымыкIуэм теухуа зи чэзу зэIущIэр бадзэуэгъуэм и 3-м зэхуишэсыну траухуащ.
Бадзэуэгъуэм и 1-м ирихьэлIэу псыдзэр иджыри дэтт муниципальнэ щIыналъихым хиубыдэ жылэ 55-м. Псыр ялъэIэсащ унэ 6669-м, цIыху мини 10 нэблагъэ щыпсэум. Абы фэбжь хахауэ къалъытащ цIыху 744-м. 153-р (абыхэм сабийуэ 35-рэ яхэту) сымаджэщхэм яшэн хуей хъуащ. ЩIыпIэ амбулаторэхэм медицинэ дэIэпыкъуныгъэ щратащ цIыху 591-м. Нэхъ гуауэращи, псэдзыгъи къишащ псыкъиум - зэкIэ къызэратамкIэ, абы цIыхуибл хэкIуэдащ, иджыри цIыхуибгъу ягъуэтыжыркъым.

Нобэ

ГИБДД-м (ГАИ-м) и лэжьакIуэхэм я махуэщ. ЦIыхубэ комиссархэм я советым ищIа унафэм ипкъ иткIэ 1936 гъэм къызэрагъэпэщащ ГАИ-р.
Алтай республикэр къыщызэрагъэпэща махуэщ
Къэрэшей-Шэрджэс Республикэм щыпсэу лъэпкъхэм я зэкъуэтыныгъэм и махуэщ
Хакасия Республикэм и махуэщ
Беларусь Республикэм и щхьэхуитыныгъэм и махуэщ
1700 гъэм Константинополь щызэращIылIа мамырыгъэ зэгурыIуэныгъэм ипкъ иткIэ, Iузэв (Азов), и Iэгъуэблагъэхэри (Таганрог, Павловск, Миус) щIыгъуу, Урысейм и щIыналъэ хъуащ.
1841 гъэм инджылыз астроном Адамс Джон хэIущIыIу ищIащ Нептун планетэр къызэригъуэтар.
1885 гъэм Бенц Карл къигупсыса автомобилыр игъэунэхуащ, абы и зэфIэкIыр зыхуэдэри цIыхухэм яригъэлъэгъуащ. Иджы ар дуней псом щыцIэрыIуэ Мерседес-Бенц автомобиль лъэщырщ.
1916 гъэм Лондон щызэхэтащ «Титаник» кхъухьыр щIыщIилъэфам и щхьэусыгъуэр щызэхагъэкI судыр. Абы наIуэ зэрыщащIамкIэ, кхъухьыр кIуэрт иIыгъын хуей хуабжьагъым фIыуэ щIригъэгъуауэ. Мыл джей абрагъуэр къыщалъэгъуам абы жьэхимыхьэн щхьэкIэ сыт хуэдэ Iэмалри къагъэсэбэпами, ахэр зыкIи къахуэщхьэпакъым икIи игъуэта сэкъатхэм я зэранкIэ хым щIилъэфащ.
1928 гъэм дунейм щыяпэу США-м ящэу щыщIадзащ япэ телевизорхэр. Зым доллар 75-рэ и уасэт.
1941 гъэм Сталин Иосиф совет цIыхубэм радиокIэ захуигъэзащ, Хэкур хъумэжыным къыхузэщIэтэджэнхэу къыхуриджэу.
1944 гъэм Белоруссием и къалащхьэ Минск нэмыцэ-фашист зэрыпхъуакIуэхэм къыIэщIагъэкIыжащ.
1957 гъэм СССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым и УказкIэ Къэбэрдей-Балъкъэрым Ленин орденыр етIуанэу къыхуагъэфэщащ.
1991 гъэм РСФСР-м и Совет Нэхъыщхьэм унафэ къищтащ Адыгей, Къэрэшей-Шэрджэс, Горно-Алтай, Хакассие автономнэ областхэр Адыгэ Республикэ, Къэрэшей-Шэрджэс Республикэ, Алтай Республикэ, Хакасие Республикэ жиIэу зэхъуэкIыным теухуауэ.
1996 гъэм Ельцин Борис УФ-м и Президент къулыкъум етIуанэ пIалъэми тетыну хахыжащ.
1925 гъэм къалъхуащ совет режиссёр, Урысей Федерацэм гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Эфрос Анатолий.
1962 гъэм къалъхуащ США-м щыщ актёр, режиссёр, продюсер икIи сценарист Круз Том.
1964 гъэм къалъхуащ актёр, УФ-м и цIыхубэ артист Серебряков Алексей.

Дунейм и щытыкIэнур

«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык уэфIу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 30 - 32-рэ, жэщым градус 19 - 20 щыхъунущ.

Лъэпкъ Iущыгъэ:

Джэдум и шырыр ишхыжын хъумэ, «дзыгъуэм ещхьщ» жеIэ.

Зыгъэхьэзырар ЖЬЭКIЭМЫХЪУ Маринэщ.
Поделиться:

Читать также:

27.03.2024 - 15:00 НОБЭ
26.03.2024 - 08:01 НОБЭ
25.03.2024 - 12:07 НОБЭ
22.03.2024 - 15:54 Псым и махуэ