«Мэшыкъуэ-2019»
Псыхуабэ щызэхэт щIалэгъуалэ зэхыхьэм и етIуанэ Iыхьэм мы махуэхэм лэжьэн щIидзащ. Ар къыщызэIуахым хэтащ Лъэпкъ IуэхухэмкIэ федеральнэ агентствэм и унафэщIым и къуэдзэ Мишин Михаил, Ставрополь щIыналъэм и Правительствэм и унафэщIым и къуэдзэ Кувалдинэ Иринэ сымэ, нэгъуэщIхэри.
«Мэшыкъуэ-2019»-м щызэхуашэса щIалэгъуалэ миным программэ гъэщIэгъуэнхэр хузэхалъхьащ. Грант щатыну зэпеуэхэми жыджэру хэтынущ ахэр.
Мы гъэм форумым и етIуанэ Iыхьэм «Про активное общество», «Про наследие», «Про добро», «Про города» унэтIыныгъэхэр яIэщ. Абы ирагъэблэгъащ журналистхэр, блогерхэр, медиа IуэхущIапIэхэм щыIэ студентхэр, щэнхабзэ центрхэм я лэжьакIуэхэр, культурологхэр, тхыдэджхэр, нэгъуэщIхэри.
А махуэ дыдэм Мэшыкъуэ щызэхуэсахэм яхуэзащ зи Iэпкълъэпкъым сэкъат иIэхэм я деж армрестлингымкIэ 14-рэ дунейм и чемпион щыхъуа Бунинэ Ольгэ. А цIыхубзым и щапхъэмкIэ къигъэлъэгъуащ цIыхур хуей къудеймэ, сыти зэрыхузэфIэкIынур.
ГъэщIэгъуэнщ абы и гъащIэ гъуэгуанэр. Челябинск щIыналъэм къыщалъхуащ ар, иужькIэ и унагъуэм я гъусэу Южноуральск Iэпхъуауэ абы ноби щопсэу.
2003 гъэм ар зыхэхуа машинэзэжьэхэуэм и щхьэгъусэр хэкIуэдащ, езым игъуэта фэбжьхэм я ягъэкIэ и лъакъуитIыр къыщIэувэжакъым, ауэ гъэщIэгъуэнракъэ, сабий зэриIэнури къыщищIар а махуэрщ.
- Сабийм и хьэтырщ, абы гъащIэ тэмэм естыну си къалэн нэхъыщхьэу зэрыщытым и фIыгъэщ си гур мыкIуэду сыкъезыгъэлар, - ядэгуэшащ Бунинэр къызэхуэсахэм.
И псалъэр игъэпэжащ абы, а лъэхъэнэращ ар спортым щыдихьэхар икIи а илъэс дыдэм зи Iэпкълъэпкъым сэкъат иIэхэм я спартакиадэм хыхьэри къихьащ. Ар и япэ текIуэныгъэт. Апхуэдэ щIыкIэкIэ Ольгэ спортым дихьэхри, и унэтIыныгъэ куэдым зрипщытащ. Зэгуэрым, абы текIуэныгъэ къихьауэ щытащ - киллограм 16 зи хьэлъагъ гырэр 32-рэ къиIэтащ, етIуанэ увыпIэр зыубыда цIыхухъум 17-рэт ар къызэрыхуэIэтар. Абдежым бзылъхугъэ къарууфIэм гу къылъатэри, армрестлингымкIэ иунэтIыну къыхуагъэлъэгъуащ. 2009 гъэм ар йофIэкI Урысейм бгъуэнейрэ и чемпион Турчинская Иринэ.
Мы зэманкIэ Бунинэм армрестлингымкIэ къытекIуэ дунейм теткъым. СпортымкIэ дунейпсо класс зиIэ мастерщ, атлетикэ псынщIэмкIэ спортым и мастерщ, хьэлъэ дзынымкIэ Урысейм и чемпионщ, нэгъуэщI цIэ лъапIэ куэди къыфIащащ абы. Езым я къалэдэс сабий ныкъуэдыкъуэхэр спортым хуегъасэ. СабииплI епIри, абы щыщу щыр къихьауэ аращ.
ЗэIущIэм и кIэухым бзылъхугъэ къарууфIэм и хъуэпсапIэхэмкIэ къызэхуэсахэм ядэгуэшащ.
- Атлетикэ псынщIэмкIэ Паралимп джэгухэм чемпион сыщыхъуну сыхуейщ. Абы къыхэкIыу иджыпстукIэ си бгыр щIэскъузауэ си зэфIэкIхэр изогъэфIакIуэ. Апхуэдэуи, сэ сыхуейщ зи Iэпкълъэпкъым сэкъат иIэ сабийхэм щадэлажьэ реабилитацэ IуэхущIапIэ къызэIусхыну,- жиIащ абы и псалъэхэм я кIэухыу.
НыбжьыщIэхэм быдэу я фIэщ мэхъу спортсменкэм и хъуэпсапIэр зэрызригъэхъулIэфынур - абы къызэринэкIа гъащIэ гъуэгуанэм шэч къытрыуигъэхьэркъым.
Мэшыкъуэ мы гъэм щIэуэ хагъэхьахэм ящыщщ инджылызыбзэкIэ фIэкIа щызэмыпсалъэ утыку зэрыщыхухахар. Дерсхэр иригъэкIуэкIыну абы кърагъэблэгъащ Америкэм и Штат Зэгуэтхэм къикIа, «EnglishFirst» еджапIэм щылажьэ Витовски Сарэ.
А утыкум мы махуэхэм щыхьэщIащ инджылызыбзэр егъэджынымкIэ дуней псом щынэхъ ин IуэхущIапIэхэм я зым и унафэщI Балдаков Эдуард.
Абы и къэпсэлъэныгъэр хъыбар гъэщIэгъуэнхэмкIэ щIидзащ. Дуней псом инджылызыбзэр зэрыщащIэмкIэ иужьрей илъэсипщIым Урысейр 42-нрэ увыпIэм къыдэкIуеящ. Ди къэралым и щIалэгъуалэм Европэм щыпсэухэм ехьэехуэу инджылызыбзэр яIурылъщ.
- Дунейм кIуэ пэтми зыужьыныгъэ инхэр егъуэт. Абы къыхэкIыу дунейпсо утыку фихьэну, фи гупсысэр нэхъыбэм зэхевгъэхыну фыхуеймэ, инджылызыбзэр щIэгъэкъуэнышхуэ къыфхуэхъунущ, - захуигъэзащ абы щIалэгъуалэм. - Псоми гъуэгу зырыз яIэжщ, нэгъуэщIхэм зебгъапщэкIэ, зебгъэщхькIэ зыри къикIынукъым. ФIырэ Iейрэ зыхэмылъ щыIэкъыми, нэхъ къохъулIэу къэплъытэмкIэ уи зэфIэкIхэр къэбгъэсэбэпурэ зэрызыбужьынум яужь уитыпхъэщ. Iуэху узыпэрыхьар къызэрохъулIэнур уи фIэщ хъууэ щытын хуейщ.
ЗэIущIэм хэт щIалэгъуалэм яфIэгъэщIэгъуэнт инджылызыбзэр зэрырагъэдж IэмалыщIэхэр, лингвистикэм зегъэужьынымкIэ иджырей компьютер Iэмалхэм ягъэзащIэ къалэнхэр, нэгъуэщI куэди. УпщIэ нэхъыфI зытар саугъэткIэ ягъэфIащ.
ЗэIущIэм и кIэухым хьэщIэм ныбжьыщIэхэм фIыщIэ яхуищIри, жиIащ абыхэм ящыщ дэтхэнэри Кавказ Ищхъэрэм и цIыху пэрыт хъуну хуэфащэу къызэрилъытэр.
КъыкIэлъыкIуэу ныбжьыщIэхэр IуагъэщIащ Урысейм щIыхь зиIэ и тренер, Дагъыстэн Республикэм самбэмкIэ и командэ къыхэхам и тренер нэхъыщхьэ Нурмагомедов Абдулманап. Зэрыхуагъэфэщам хуэдэуи, абы упщIэу иратам и нэхъыбэр и къуэ Хьэбиб къикIуа спорт гъуэгуанэм теухуат.
- Сэ сыт щыгъуи текIуэныгъэрат зызыхуэзгъэхьэзырыр. Ар ехъулIэныгъэм и япэ щэхущ, - жиIащ абы.
Нурмагомедовым къызэхуэсахэм яжриIэжащ Хьэбиб иджыри сабий дыдэу зэуэным хуэгъэса мыщэ шырым иригъэбэнауэ зэрыщытар.
«Уи къару къихьыну къыпщыхъурэ?» - жысIэу сыщеупщIым. «Мыщэ шырыр дзакъэркъэ?» - жиIэри къызэупщIати, «Уэри едзэкъэж, ауэ зытумыгъакIуэ», - естыжат жэуап. Сэ спортсменхэр щызгъасэ пэш иным илъэс куэдкIэ «Гъэсэныгъэ, егъэджэныгъэ, спорт» - къыхуеджэныгъэ псалъэхэр ину тетащ. Апхуэдэ зэкIэлъыкIуэкIэрщ ехъулIэныгъэм и щэхуу къэслъытэри. Спортсменым и зэфIэкI псори илъэс 32-рэ хъухукIэ къызыкъуихын хуейщ. Ауэ спорт ехъулIэныгъэхэм егъэджэныгъэ щIымыгъумэ, лъэныкъуабэ мэхъу. Си щIалэр авар, урыс, тырку, инджылыз, къалмыкъ бзэхэмкIэ хуиту мэпсалъэ.
Нурмагомедовхэ яхэтщ Дагъыстэным щаухуэ спорт базэхэр езыгъэщIхэм. Апхуэдэу цIыху минибл щIэхуэу Мэхъэчкъалэ деж «Хабиб Арена» къыщызэIуахыну я мурадщ.
ЗэIущIэм и кIэухым Нурмагомедовым жиIащ Урысейм и дэтхэнэ цIыхури, зыщыпсэу щIыналъэм емылъытауэ, къэралым и ефIэкIуэныгъэм хуэлэжьэн хуейуэ къызэрилъытэр.
- Кавказ Ищхъэрэм и щIыналъиблым фрилIыкIуэщ, ауэ КИФЩI-р ди къэралышхуэм и зы Iыхьэ цIыкIущ. ФыкъызыхэкIам фринапэщ, ар зыщывмыгъэгъупщэу IуэхуфIхэмкIэ къэралым и щIыхьыр зэрыфIэтыным фыхущIэкъу, - захуигъэзащ Нурмагомедовым къызэхуэсахэм.
