Апхуэдэ закон куэд къащтащ…
Жэпуэгъуэм и 1-м къыщыщIэдзауэ Урысейм къару щагъуэтащ закон зыбжанэм халъхьа зэхъуэкIыныгъэхэм. Псалъэм папщIэ, цIыхухэр шордакъым (балконым) тету тутын ефэу хуадэжынукъым, кинотеатрхэмрэ сымаджэщхэмрэ шынагъуэншагъэр къыщызэгъэпэщыным теухуа хабзэхэр нэхъ щIакъузэнущ, бюджет IэнатIэм и лэжьакIуэ гуп щхьэхуэхэм я улахуэм хухагъэхъуэнущ.
Иужьрейхэр цIыхухэм махуэ къэс зыIууэ Iуэхуу щыткъым, езыхэм емылъытауэ екIуэкIыну лэжьыгъэщи, абыхэм мыхьэнэшхуэ щратакъым жылагъуэм. Псалъэмакъ нэхъ зращIэкIар мафIэс къэмыгъэхъуным ехьэлIауэ МЧС-м къыхилъхьа зэхъуэкIыныгъэхэрщ. Абыхэм ящыщщ къат куэду зэтет унэхэм я шордакъхэм, дзасэкIэ лы щагъэжьэн папщIэ, мафIэ щащIу зэрыхуамыдэнур. А хабзэм цIыхухэр къигъэуIэбжьащ - балконхэм мафIэ щащIрэ лы щагъажьэу куэдрэ урихьэлIэрэ?! Апхуэдэ къыщыхъу къалэ гуэрхэр щыIэми, ар къэрал псом ехьэлIа хабзэу щыткъым икIи апхуэдэ дэщIыгъужыныгъэ законым хамылъхьами хъунут. Ар мардэ гуэркIэ щIэбгъэбыдэми зэфIэкIыну къыщIэкIынт. Аращ а Iуэхур куэдым къащIыфIэмыIуэхущар. Ягъэвур тутыным теухуа мардэхэрщ - балконхэм утету тутын уефэ мыхъуну зэрагъэувырщ. А хабзэм ебакъуэм сом минищым къыщыщIэдзауэ минитхум нэскIэ етхьэкъунущ. Тутын ныкъуэфым и зэранкIэ мафIэс къэхъумэ, ар зымыгъэункIыфIу хыфIэзыдзар уголовнэ жэуапым ирашэлIэнущ.
ХъыбарегъащIэ IэнатIэхэм къатхэм къызэрыхэщымкIэ, законыр мыгурыIуэгъуэу зэхэлъхьа хъуащи, абы зэгъунэгъухэр зэщигъэхьэжынкIэ хъунущ. Шордакъыр цIыхум налог щIит и мылъкум хабжэри, абы сыт щищIэнуми хуиту къалъытэ зыгуэрхэм, уеблэмэ мафIэ щищIынри абы хэту. Хэти жеIэ законым къыппиубыдыр шордакъхэм мафIэ щыщIынырауэ, абы тутын ефэным и Iуэху зэримыхуэу. А хьэл мыгъуэр IэщIыб зыхуэмыщIхэр езыхэм я фейдэ зэрыхэлъым хуэдэу йоплъ законым - тутыныр я фэтэрым щыпагъанэу шордакъым ихьэну хуиту ягъэув. Аращи, щхьэж езыр зыхуейр кърех законым, «Хабзэр здэпшэмкIэ макIуэ» жыхуаIэм тету.
Зэныкъуэкъухэм ущедаIуэкIэ уогупсыс: «Ярэби, цIыхухэм я жьэр ягъэузу абы темыпсэлъыхьами мыхъуну пIэрэт? Апхуэдэ закон куэд къащтащ нэхъапэми. Псалъэм папщIэ, рулым удэсу телефонкIэ упсалъэ мыхъуну, е къат куэду зэтет унэхэм я щIыхьэпIэхэми, жылагъуэ транспорт къэувыIэпIэхэми тутын ущефэ мыхъуну ягъэуватэкъэ? Дэтхэнэра ягъэзащIэр?! КъэувыIэпIэм утету тутын Iугъуэр къыбжьэхрагъахуэ, рулым дэсхэми щыхуей дыдэм деж я телефонхэр къагъэсэбэп. Аращи, мы мазэм щегъэжьауэ дызытетын хуей зэхъуэкIыныгъэхэми я къарур жыжьэ нэсыну фIэщщIыгъуейщ».
Дыщэ тонн 13-рэ ныкъуэрэ зиIэ цIыху флъэгъуа?!
Дызэплъу щыта «Али-Бабарэ хъунщIакIуэ плIыщIымрэ» таурыхъ цIэрыIуэм хэт бзаджащIэхэм хъунщIэтеуэкIэрэ къаугъуея хъугъуэфIыгъуэ Iуащхьэхэр уигу къагъэкIыж иджыблагъэ Китайм къыщыхъуам. Хайкоу къалэм щыщ Чжан Ци и щIыунэм къыщагъуэтащ банкхэр зэхъуэпсэн мылъку - абы дыщэ тонн 13-рэ ныкъуэрэ къыщIахащ.
Абы и унэм апхуэдэуи щIэлът юань мелард 268-рэ, США-м и долларуи, еврэуи куэд дыдэ. КъимыдэкIэ, мывэ лъапIэхэр, сурэт лъапсейхэр - зэ еплъыгъуэкIэ къыпхуэмылъытэн мылъку щихъумэрт абы и унэм. Чжан ахъшэмрэ дыщэмрэ я закъуэкъым игъэтIылъар - метр зэбгъузэнатIэ миным щIигъу зыубыд уардэунэхэри иIэу къыщIэкIащ абы. А псори дзэ хьэлъэзешэ машинэ зыбжанэкIэ яхуIушауэ аращ.
Илъэс 57-рэ зи ныбжь цIыхухъум апхуэдиз мылъку зэрызэригъэпэщыфа щIыкIэр къагурыIуэркъым хабзэхъумэхэм. Езыми абы теухуа упщIэм жэуап тэмэм къритыфакъым. IэщIагъэлIхэм къызэралъытамкIэ, а унэм къыщагъуэта мылъкур ирикъунут Алыджым хуэдэ къэралитI экономикэ кризисым къегъэлыным.
Къата хъыбархэм къызэрыхэщымкIэ, Чжан Ци «къулыкъу пкIэлъейм» псынщIэ дыдэурэ дэкIуейуэрэ къекIуэкIащ. Партым и щIыпIэ комитетым и унафэщIым и къуэдзэ, къалэ Iэтащхьэм и къуэдзэ, туризмэмкIэ бюром и унафэщI къулыкъухэр зэблихъуащ абы, иужькIэ Чжанчжоу къалэм и унафэщIу лэжьащ. ЗэрыгурыIуэгъуэщи, а къулыкъухэм апхуэдиз мылъку къыщилэжьыфынкIэ Iэмал иIакъым.
Китайм икъукIэ щыткIийщ Iулъхьэ зэIэпыхыным теухуа хабзэхэр. 2013 гъэм и гъатхэпэм и 14-м Цзиньпинь Си КНР-м и унафэщIу ягъэува нэужьи къэрал хабзэхэр нэхъри щIигъэткIиящ. Iулъхьэм бэнэныгъэ гуащIэ ещIэкIыным теухуа унафэхэр къищтащ абы икIи ахэр зэрагъэзащIэм набдзэгубдзаплъэу кIэлъоплъ. Iулъхьэ Iуэхухэм хэпщIауэ къалъытэри, къэрал къулыкъущIэ 254-рэ я IэнатIэхэм IуагъэкIащ абы лъандэрэ.
И гъащIэ псокIэ зэхуихьэса фIыгъуэ псори къэралым къызэритхьэкъуамкIэ зэфIэкIынукъым Чжан и Iуэхури - и мылъкур коррупцэм и IэмалхэмкIэ зэригъэпэщауэ къыщIагъэщмэ, абы и судыр укIкIэ ящIэнкIэ хъунущ. Иужьрей илъэс 15-м Iулъхьэ къыIахауэ ягъэкъуаншэ цIыху минипщIым и хьэкумыр апхуэдэу ящIащ.
Нобэ
♦Залымыгъэ мылэжьыным и дунейпсо махуэщ. ООН-м и Ассамблее Нэхъыщхьэм 2007 гъэм къищта унафэмкIэ ягъэуващ, Индием и лъэпкъ-щхьэхуитщIыжакIуэ зэщIэхъееныгъэм и пашэу щыта Ганди Махатмэ къыщалъхуа махуэм трагъахуэри.
♦СНГ-м хыхьэ къэралхэм щагъэлъапIэ цIыхухэм профтехщIэныгъэ егъэгъуэтыным и махуэр
♦1552 гъэм Иван Грознэм и дзэм Къэзан къалэр къащтащ икIи Къэзан хъаныгъуэр Урысейм къыгуагъэхьащ.
♦1870 гъэм Рим къалэр Италие зэгуагъэхьэжам и щыхьэр хъуащ.
♦1936 гъэм зи судыр ящIам нэхъыбэ дыдэу тралъхьэ илъэс бжыгъэр хъуэжыным теухуа унафэ къыщащтащ СССР-м. ЩIэпхъаджагъэ хьэлъэ зылэжьам илъэси 10-м и пIэкIэ илъэс 25-рэ тутнакъэщым щигъэкIуэну ягъэуващ.
♦1942 гъэм Краснодон къалэм къыщызэрагъэпэщащ «ЩIэблэщIэ гвардие» щэхурылажьэ комсомол зэгухьэныгъэр.
♦1945 гъэм Къэбэрдей пединститутым школ-интернат къыщызэIуахащ.
♦1987 гъэм япэу телевиденэм игъэлъэгъуащ «Взгляд» нэтыныр. Ар къызэрагъэпэщащ икIи илъэс куэдкIэ ирагъэкIуэкIащ Малкин Анатолий, Лысенкэ Анатолий, Любимов Александр, Листьев Владислав, Политковский Александр, Эрнст Константин, Демидов Иван, Хангэ Еленэ, хьэрычэтыщIэ Довгань Владимир сымэ, нэгъуэщIхэми. А нэтынырщ япэу утыку къыщихьар иужькIэ цIэрыIуэ дыдэ хъуауэ щыта Цой Виктор и «Кино» гупыр, нэгъуэщI куэди.
♦1452 гъэм къалъхуащ Инджылызым и пащтыхьу щыта Ричард Ещанэр.
♦1869 гъэм къалъхуащ Индием и лъэпкъ-щхьэхуищIыжакIуэ зэщIэхъееныгъэм и пашэхэм ящыщ зыуэ щыта Ганди Махатмэ.
♦1882 гъэм къалъхуащ совет дзэ къулыкъущIэ, Совет Союзым и Маршал Шапошников Борис.
♦1904 гъэм къалъхуащ союзпсо радиом и диктор, СССР-м и цIыхубэ артист, Хэку зауэшхуэм и зэманым «Совинформбюро»-м и хъыбарыщIэхэм къеджэу щыта Левитан Юрий. Аращ Берлин къызэращтамрэ Хэку зауэшхуэр СССР-м и текIуэныгъэкIэ зэриухамкIэ совет цIыхубэм хъыбар яригъэщIэну пщIэ зыхуащIауэ щытари.
♦1951 гъэм къалъхуащ уэрэджыIакIуэ цIэрыIуэ, Урысей Федерацэм, КъБР-м, АР-м, КъШР-м я цIыхубэ артист Тут Заур.
♦1954 гъэм къалъхуащ сурэтыщI-живописец Ерчэн Исуф.
♦1966 гъэм къалъхуащ урысей актрисэ, теленэтынхэр езыгъэкIуэкI, Урысейм щIыхь зиIэ и артисткэ Вележевэ Лидие.
♦1970 гъэм къалъхуащ пауэрлифтинг спорт лIэужьыгъуэмкIэ плIэнейрэ (1996 - 1999 гъэхэм) дунейм и чемпион хъуа Хъуажь Юрий.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 22 – 24-рэ, жэщым градус 12 - 13 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Жэм пыджэрей къуагуэ мэхъу.
