КъалэкIыхьыр (Прохладнэ) лъагапIэм щхьэпрылъынымкIэ спортсмен Iэзэхэр гъэхьэзырыным и кIыщ хъуа хуэдэщ. А гугъэфIхэр дигъэщIащ иджыблагъэ Катарым и къалащхьэ Дохэ щекIуэкIа атлетикэ псынщIэмкIэ дунейпсо чемпионатым. Зэхьэзэхуэм и дыщэ медалыр нэхъапэIуэкIэ зыIэрызыгъэхьа Ласицкене (Кучинэ) Марие къыкIэлъыкIуэу цIыхухъухэр лъагапIэм щхьэпрылъынымкIэ зэпеуэм етIуанэ увыпIэр щиубыдащ а къалэ дыдэм щыщ Акименкэ Михаил. Ар зэи къэмыхъуа телъыджэщ.
Акименкэ Михаил и ныбжьыр илъэс тIощIрэ щырэ хъууэ аращ икIи иджыри къэс зыхэтар ныбжьыщIэхэмрэ щIалэгъуалэмрэ я зэпеуэхэращ. Мы гъэращ балигъхэм щыхагъэхьар икIи щIымахуэм пэшхэм щекIуэкIа зэхьэзэхуэм къэралым къыщыпэлъэщын къыхэкIакъым. Гъэмахуэми ар щытекIуащ Жуковскэм щыIа «Подмосковьем и кубок» зэпеуэ иным. Абы щыгъуэм зэ бгъэдыхьэгъуэм къызэринэкIащ метри 2-рэ сантиметр 31-рэ хъу лъагагъыр. ЗэфIэкI ин зэрыбгъэдэлъыр наIуэу зыгъэлъэгъуа Акименкэ балигъхэм яхэту хамэ щIыпIэ утыку иджы япэу ирагъэхьауэ аращ икIи занщIэу хэхуащ атлетикэ псынщIэмкIэ дунейпсо чемпионатым. Ди щIалэщIэр Катарым кIуат адрейхэм еплъыну, езыми зыкъигъэлъэгъуэну. Ар апхуэдизу фIыуэ къехъулIащи, дунейпсо зэпеуэм вице-чемпиону къикIыжащ, нэхъапэм къищта лъагапIэр сантиметриплIкIэ иригъэфIэкIуарэ дыжьын медалыр IэщIэлъу.
Дэ тщIэрт Акименкэ Михаил 1995 гъэм дыгъэгъазэм и 6-м Прохладнэ къалэм къызэрыщалъхуар икIи спортым япэ лъэбакъуэхэр абы зэрыщыхуичар. Дыщыгъуазэт лъагапIэм щхьэпрылъынымкIэ цIыхухъухэм я деж Урысей Федерацэм щынэхъ лъэщ дыдэу иджыпсту зэрыщытым. КъищынэмыщIауэ, 2014 гъэм щIалэгъуалэм я дунейпсо чемпионатым щытекIуат, абы ипэжкIэ Европэм жэз медалыр а ныбжьым къыщихьат. Арат «спортым и мастер» цIэр къыщIыфIащари. НобэкIэ Мэзкуу щопсэу икIи Олимп резервхэр гъэхьэзырынымкIэ «Юность Москвы» сабий-ныбжьыщIэ спорт школым и цIэкIэ утыку къохьэ.
ДыщыгуфIыкIат иджыблагъэ Акименкэ Михаил теухуауэ къытIэрыхьа хъыбарыфIми. Ар яхэхуат дунейпсо зэхьэзэхуэхэм хэтыну Атлетикэ псынщIэмкIэ федерацэхэм я зэгухьэныгъэм (IAAF) зи цIэ къраIуа Урысей Федерацэм и спортсмен пщыкIузым. Ди къэралыр илъэс зыбжанэ хъуауэ бэлыхь хэзыгъэт допингыр къигъэсэбэпу шэч зыхуамыщIхэм ящыщт ар. Абы мыхьэнэшхуэ зэриIэр къыбгурегъаIуэ Урысейм и нэгъуэщI спортсмен цIэрыIуэ пщыкIуий, ар я щхьэусыгъуэу, а унафэ дыдэмкIэ лъэныкъуэ зэрырагъэзар къэплъытэмэ.
Кърата Iэмалыр Акименкэ фIы дыдэу къигъэсэбэпащ. Иджы ар дуней псом щыцIэрыIуэщ. АрщхьэкIэ абы хуэзыша лъагъуэр тыншу икIи бгъуфIэу щытауэ пхужыIэнукъым. Дигу къэдвгъэгъэкIыжыт 2019 гъэм жэпуэгъуэм и 4-м и пщыхьэщхьэр.
Атлетикэ псынщIэмкIэ дунейпсо чемпионатыр щекIуэкI Дохэ и «Хьэлифэ» стадион дахащэм IэпэдэIупIэ имыIэу цIыхур изщ. Уеблэмэ, хуей псори ирагъэхуэн папщIэ, тIысыпIэ щхьэхуэхэр пIэщIэгъуэкIэ зэфIагъэуващ. Аращ зэхьэзэхуэ нэхъыщхьэхэр щекIуэкIыр. Апхуэдиз цIыху абы иджы япэу къекIуэлIауэ арат икIи щхьэусыгъуэр я хэкуэгъу, лъагапIэм щхьэпрылъынымкIэ дунейпсо чемпион Баршим Мутаз Эссэ трагъэгушхуэу аргуэру ЩIы хъурейм щынэхъ лъэщ ягъэхъунырт. Уеблэмэ, зышыIэныгъэрэ щэныфIагъкIэ псоми къацIыху хьэрып муслъымэн цIыхубзхэм, я зэпIэзэрытыныгъэр лъэныкъуэ ирагъэзауэ, къыщыщылъэт, щызэрыгъэкIий куэдрэ къэхъурт. ЯщIэрт Баршим текIуэ закъуэмэ, ахэр зыми емыкIу къызэримыщIынур. И хьэрхуэрэгъу цIэрыIуэм къыхуаIэ апхуэдэ цIыхубэ фIылъагъуныгъэмрэ абы бгъэдэлъ Iэзагъымрэ Акименкэ Михаил и щIалагъэр пэмылъэщынкIэ дышынэрт. Сыти жыIи, ар япэу апхуэдэ зэхьэзэхуэ инхэм хэту арат.
КъыдэщIхэм дамэ къытрагъэкIам хуэдэу Баршим Мутаз Эссэ, къыфIэмыIуэху хуэдэурэ, метри 2-рэ сантиметр 33-м щригъажьэри, лъагапIэхэр къищтэу хуежьащ. Къызэхуэсахэм ягу къигъэкIыж хуэдэт абы и дежкIэ ахэр зэрымыхьэнэншэр икIи дунейпсо рекордыр зэрыIэщIэлъыр, метри 2-рэ сантиметр 43-р къызэринэкIауэ. Арат езыгъэфIэкIуар илъэс тIощIрэ хырэ ипэкIэ Кубэм щыщ Сотомайор Хавьер къиIэтауэ зыри зыпэмылъэщыну куэдым къалъытэ лъагапIэр.
Гушхуэныгъэ ин зыгъуэта Баршим а пщыхьэщхьэм къэзыгъэувыIэфын щыIэтэкъым. Фэбжь иIар зэригъэхъужрэ куэд мыщIами, ар тыншу щхьэпрылъащ метри 2-рэ сантиметр 37-м. Хуеямэ, адэкIи зиIэтыфыну фэ тетт.
Иджыри къэс метри 2-рэ сантиметр 31-м фIэмыкIа Акименкэ Михаил «Катарым и вагъуэм» зэкIэ зэрыпэмылъэщыфынур наIуэт. Абы щыгъуэми и щхьэзакъуэ рекордыр Дохэ тIэунейрэ щригъэфIэкIуащ. Ар къыщыувыIа метри 2-рэ сантиметр 35-р хурикъуащ, дуней псом и вице-чемпион хъун папщIэ. ИужькIэ дыщэри къызэрыпэплъэм шэч къытетхьэркъым. Зэманри зыхуэлажьэр къалэкIыхь щIалэращ, Баршим нэхърэ илъэситхукIэ зэрынэхъыщIэр къэплъытэмэ.
- Баршим метри 2-рэ сантиметр 37-м елъа иужькIэ, сэ зыхэсщIащ си гъэсакIуэм къызэрызжиIам хуэдэу псори тэмэму сщIэмэ, абыи сызэрыпэлъэщынур. АрщхьэкIэ сыщыуащ. Пэжщ, сэ нэхъ лъагэжми селъэфынут, - жиIащ зэпеуэ нэужьым Акименкэ Михаил, - ауэ абы щхьэкIэ тренерым и чэнджэщхэм сыхуейт. Нобэ сэ хуабжьу сыхуэныкъуащ си гъэсакIуэм. Бетэмал, ар си гъусатэмэ, куэдым сыпэлъэщынут.
Метри 2-рэ сантиметр 37-рэ зи лъагагъыр япэ бгъэдыхьэгъуэкIэ къищтами, Акименкэ Михаил дунейпсо чемпион хъунутэкъым. Сыт щхьэкIэ жыпIэмэ Баршим Мутаз Эссэ абы занщIэу пэлъэщат икIи зэныкъуэкъуныгъэм адэкIи пащэн къудейуэ арат. ФIэщщIыгъуейт ди щIалэм и щхьэзакъуэ рекордыр зэуэ сантиметри 7-8-кIэ иригъэфIэкIуэфыну. Абы щыгъуэми и хьэрхуэрэгъу нэхъыщхьэр нэхъапэм зыпэлъэщам нэсыным апхуэдиз иIэжт.
Акименкэ Михаил дунейпсо чемпионатым кIуэн папщIэ ишэча бэлыхь къомыр хэплъхьэжмэ, и дыжьын медалыр сыт хуэдэ текIуэныгъэ инми пэхъунущ. Зэхьэзэхуэм щIидзэным мазэ иIэжущ Дохэ кIуэну хуит къызэращIар къыщищIар. Абы щыгъуэми зэса и тренерыр, массаж зыщIыр, дохутырыр кIэщIачауэ.
Фигу къэдгъэкIыжынщи, Урысей Федерацэм щыщ спортсменхэр атлетикэ псынщIэмкIэ дунейпсо зэхьэзэхуэхэм зэрыхагъэтыр я щхьэ хущытыжущ. Ахэр хуиткъым къыздикIа къэралым и дамыгъэхэр ягъэлъэгъуэну, абы и цIэкIэ утыку ихьэну. Аращ къызыхэкIар дыжьын медалыр къратыжа иужькIэ и джанэр щихыу зэриIэтар.
Дамыгъэ лъапIэр къыщыхуагъэфэща зэIущIэри ягъэIэпхъуэн хуей хъуащ – я жьэр мыувыIэу зи хэкуэгъур тезыгъэгушхуа хьэрыпхэм, Баршим зэрытекIуам къарита дэрэжэгъуэр я унагъуэхэм нахьэсыну епIэщIэкIыу, псынщIэу стадион абрагъуэр ябгынащ. ЦIыху минхэм ямылъагъуу, Iэгуауэр хуамыIэту дамыгъэхэр иратыжынт? Псом хуэмыдэу текIуар хэгъэрейхэм ящыщмэ?! Арати, пэплъэн хуей хъуащ къыкIэлъыкIуэ махуэм.
- Абы и зэранкIэ дызэрыкIуэжыну билетхэр тхъуэжыну къытхукъуэкIащ, - пыгуфIыкIыурэ мащIэу тхьэусыхэрт Михаил. – Дэри псынщIэу ди унэ декIуэлIэжу Iыхьлыхэмрэ къыддэщIхэмрэ дахыхьэжыну дыщIохъуэпс. ТIэкIуи зыдгъэпсэхупхъэщ, мыгувэу зи чэзу зыгъэсэныгъэхэм щIэддзэнущ.
Атлетикэ псынщIэмкIэ урысейпсо федерацэм и Iэтащхьэ Шляхтин Дмитрий пщIэшхуэ хуищIащ ди лъахэгъум и ехъулIэныгъэм.
- Япэ дыдэу балигъхэм япеуа Акименкэ Михаил лIыгъэ нэс къигъэлъэгъуащ, - жиIащ абы. – Ар дунейпсо утыку зэримыхьэрэ илъэсиплI дэкIащ, ауэ а Iуэхугъуэри зэран къыхуэхъуакъым и щхьэзакъуэ рекорд Катарым щигъэуву, дыжьын медалыр зыIэригъэхьэнымкIэ. Стадионым ис цIыху минипщIхэр уи хьэрхуэрэгъум увыIэгъуэ имыIэу дэщIу абы упэщIэтыну хуабжьу гугъущ, псом хуэмыдэу ар дунейпсо чемпион икIи ЩIы хъурейм и рекордыр зыIэщIэлъ Баршиму щыту. Мишэ а псоми къигъэдзыхакъым икIи а щIалэм сропагэ. Шэч хэлъкъым абы къэкIуэну дахэ зэриIэм.
Катарым щекIуэкIа атлетикэ псынщIэмкIэ зэхьэзэхуэм ди къэралым икIа спортсменхэм медаль лIэужьыгъуэ псоми я тIурытI къахьауэ аращ. Абыхэм ящыщу зы дыщэрэ дыжьынрэ Къэбэрдей-Балъкъэрым и Прохладнэ къалэм къыщалъхуахэм икIи зыщызыгъэсахэм яIэрыхьащ. Ар хуабжьу ехъулIэныгъэшхуэщ. Къыхэдгъэщыну дыхуейт Ласицкене (Кучинэ) Марии Акименкэ Михаили лъагапIэм щхьэпрылъыным зыщыхуагъэсар а къалэм и зы спорт секцэу зэрыщытыр. Иджы ахэр ящыщщ гъэ къакIуэ Токио щекIуэкIыну Олимп Джэгухэм ягъэкIуэну япэу зыхуагъэфащэхэм. АрщхьэкIэ допинг Iуэхум ар къызэпиудынкIэ ахэр мэшынэ. Абы къыхэкIыу Олимпиадэм щIидзэным къэнэжа зэманым хамэ къэрал гуэрым Iэпхъуэу, зыгъэсэныгъэхэр щрагъэкIуэкIыну я мурадщ.
КъалэкIыхьым щыщ, лъагапIэ щхьэпрылъынымкIэ ди спортсмен цIэрыIуэхэм а къалэм и зы секцэм зыщагъэсам и мызакъуэу, зэныбжьэгъу пэжщ икIи я Iэзагъымрэ къагъэсэбэп IэмалхэмкIэ зэдогуашэ. Аращ ехъулIэныгъэфIхэр щIызыIэрагъэхьэфри.
- Урысей Федерацэм и ныбжьыщIэ зэпеуэм сэ ещанэ сыщыхъуам, Кучинэ Марие НыбжьыщIэхэм я Олимп Джэгухэм щытекIуауэ щытащ, - гуапэу игу къегъэкIыж Акименкэ Михаил. – Прохладнэм ар псоми къыщацIыху икIи фIыуэ къыщалъагъу.
Ласицкене (Кучинэ) Марие къыщацIыхури фIыуэ къыщалъагъури Прохладнэм и закъуэкъым. Абы и зэфIэкIымрэ цIыхугъэ дахэмрэ итхьэкъуащ Къэбэрдей-Балъкъэрми, Урысей Федерацэми, уеблэмэ дуней псоми щыпсэухэр. Иджы апхуэдэ пщIэ игъуэтащ Акименкэ Михаили.
