Дунейм щыхъыбархэр

Аргуэру зауэ щокIуэкI

Дунейпсо хъыбарегъащIэ IуэхущIапIэхэр мы махуэхэм нэхъыбэрэ зытепсэлъыхьхэм ящыщщ Сирием щыIэ щытыкIэр. А къэралым зауэр аргуэру къыщызэщIэстыжащ икIи ар хъыбарыщIэхэм я япэ сатырхэм хэтщ.

Тыркум и президент Эрдоган Тайип жэпуэгъуэм и 9-м хэIущIыIу ищIащ и къэралым и дзэхэр СХьР-м зэригъакIуэр. Зауэм щIыхыхьэр Курдистаным и лэжьакIуэ партымрэ «Ислъам къэралыгъуэ» зэгухьэныгъэмрэ япэувын щхьэкIэу жиIащ абы.
«Дэ ди мурадщ ди гъунапкъэхэм къращIылIэ террорист кIэлындорыр зэтеткъутэну. «Мамырыгъэр къызэзыгъэпэщыр» зыфIэтща операцэр Евфрат псым и къуэкIыпIэ лъэныкъуэмкIэ щедгъэкIуэкIынущ. Ди дзэхэм ящIыгъуу абы хэтщ Сирием и лъэпкъ армэр», - жиIащ Эрдоган. Абы къызэрыхигъэщамкIэ, япэрауэ, Iуэхур зытращIыхьыр Тыркум и шынагъуэншагъэр къызэрагъэпэщынырщ, я къэралым террористхэр имыхьэфын хуэдэу гъунапкъэхэр гъэкъэбзэнырщ. ЕтIуанэрауэ, я мурадхэр къайхъулIэмэ, ар сэбэп хъунущ Сирием щыщу щтапIэ ихьэжауэ тыркухэм яхэсхэр я псэупIэхэм ягъэзэжынымкIэ.
 «Дэ Сирием и щIыналъэр зыуэ щытынми дытолажьэ, апхуэдэуи абы щыпсэу цIыхубэр террористхэм теIэпхъэ едмыгъэщIынми яужь дитщ», - къыхигъэщащ къэралым и президентым.
Абы зэрыжиIамкIэ, тыркухэм къатехьэлъэ хъуащ Сирием къиIэпхъукIауэ я къэралым щыпсэухэр зыхуей хуэгъэзэныр. КъызэрабжамкIэ, а къэралым щхьэегъэзыпIэ яритащ Сирием иIэпхъукIа цIыху мин 600-м щIигъум. Абыхэм ящыщу мин 200-р къыхузэрагъэпэща лагерхэм щопсэу, адрейхэр къэралым и нэгъуэщI къалэхэм хэгуэшащ. Шэч хэмылъу, апхуэдиз цIыху зыхуей хуэбгъэзэныр сыт хуэдэ къэралми дежкIэ хьэлъэщ.
Ауэ, зауэм щIыхыхьэр арауэ щытмэ, абы нэгъуэщI хэкIыпIэ къыхуигъуэтын хуеяуэ къалъытэ хамэ къэрал политикхэм икIи Эрдоган Тыркум и дзэхэр Сирием зэрыришар куэдым даIыгъыркъым. Псалъэм папщIэ, Инджылызым и МИД-м и унафэщI Рааб Доминик дыгъуасэ жиIащ Тыркум Сирием щызэхищIыхьхэм зэригъэпIейтейр икIи Iэпхъуэшапхъуэхэр я унэхэм апхуэдэ щIыкIэкIэ игъэкIуэжынри икъукIэ ягу зэрыримыхьыр.
Эрдоган УФ-м и Президент Путин Владимир телефонкIэ къыщепсалъэм ди къэралым и УнафэщIми къыхигъэщащ зауэм щIидзэн ипэкIэ абы икъукIэ зэпэшэчауэ бгъэдыхьэн зэрыхуейр. А къэралым щыIэ щытыкIэр зэтес щIыжыным хуэунэтIауэ илъэс куэд хъуауэ зяужь ит зэпсэлъэныгъэхэр, абыхэм щача лъэбакъуэхэр къызэпызыудын Iуэху имылэжьынуи къыхуриджащ.
Тыркум зэрыжиIэмкIэ, абы хуабжьу къоныкъуэкъу Сирием щыпсэу курдхэр икIи IэщэкIэ абыхэм япэувыным фIэкIа хэкIыпIэ къыхуэмынэжауи къилъытащ икIи и кхъухьлъатэхэм удынхэр ирадзакIэщ Хасакэ провинцэм хыхьэ Рас эль-Айн къалэм, апхуэдэуи Раккэ щIыналъэм щыщ къуажитIым.
СХьР-м и телевиденэм къызэритамкIэ, а щIыпIэхэр зэхакъутам и мызакъуэу, цIыхухэри хэкIуэдащ абы. Апхуэдэхэм деж къызэрыхъу хабзэм хуэдэу, лей зытехьар лажьэ зимыIэхэрщ - сабиищрэ зы цIыхубзрэ хэкIуэдауэ къатащ. Дауи, ар зэкIэ хэIущIыIу хъуа бжыгъэу аращ. Шэч хэлъкъым топкIэ зэуа жылэхэм гузэвэгъуэшхуэ къызэрыщыхъуам.
Зи псэукIэр хуэмурэ зэтеувэжу хуежьа, гъащIэм гугъапIэ гуэрхэр зритыжа цIыхухэр аргуэрыжьу бэлыхь хэхуащ. ЦIыхухэр щызэгурымыIуэ, зым адрейм и деж псалъэ щыщимыгъуэт, къарурэ IэщэкIэ сыт хуэдэ зэныкъуэкъури щызэфIагъэкI дунейм ущыпсэуну шынагъуэ зэрыхъуар псом хуэмыдэу гуащIэу зыхащIащ, я щхьэкIэ ягъэунэхуащ Сирие къэралым и цIыхухэм. Иджы, аргуэрыжьти, зауэм къахуигъэзэжащ цIыхухэм…

Пластикым къыпыкIыну я мурадщ

Индием и къэрал унафэщIхэм я мурадщ пластикым къыхэщIыкIа хьэкъущыкъухэм дызыхуэкIуэ илъэситху гъунэгъум къыпыкIыну. Лъэпкъ Зэкъуэтхэм я Зэгухьэныгъэм и Ассамблее Нэхъыщхьэм иджыблагъэ иригъэкIуэкIа зэхуэсым апхуэдэу щыжиIащ Индием и правительствэм и унафэщI Моди Нарендрэ.

«И чэзу хъуащ, Индием и щапхъэм ирикIуэу, зэрыдунейуэ пластикыр къэгъэсэбэпыным къыпыкIыным», - жиIащ Моди.
Зэ фIэкIа къамыгъэсэбэп пластикхэкIхэр я къэралым ирагъэкъэбзыкIыну зэрамурадым мазэ ипэкIэ и гугъу ищIауэ щытащ Индием и президент Ковинд Рам Натхи. Абыи къызэрыхигъэщамкIэ, 2022 гъэм ирихьэлIэу пластик я къэралым щыIэжынукъым. Абы хуэкIуэ япэ лъэбакъуэу увар Моди Индием и цIыхубэм захуигъазэу щэбэт щIыхьэхухэр зэрырагъэкIуэкIарщ. ЦIыхухэр къыдэкIри, я уэрамхэм щызэтрихьа пластик кIэрыхубжьэрыхухэр зэхуахьэсащ.
Правительствэм и унафэщIу иджы етIуанэ пIалъэу хахыжа Моди Нарендрэ фIыуэ щыгъуазэщ пластикым я къэралыр зэрызэщIищтар, абы я щIыуэпсыр зыхуишэ шынагъуэр. Индийцхэм я лъэпкъ лIыхъужь Ганди Махатмэ къыщалъхуа махуэр щагъэлъапIэ жэпуэгъуэм и 2-ми цIыхухэм зэщIэгъэуIуауэ щIыхьэху ирагъэкIуэкIащ. А махуэм къыщыщIэдзауэ Индием щылэжьэну хуиткъым пластик къыщIэзыгъэкI IуэхущIапIэхэр. Езыхэм къыщIамыгъэкIыным и мызакъуэу, хъуржынхэр, стэчанхэр, тепщэчхэр, птулъкIэ цIыкIухэр я къэралым кърашэуи щащэуи ядэнукъым.
КъызэрабжамкIэ, Индием илъэс къэс щIыуэпсым хедзэ пластик тонн мин 20 хуэдиз, абы щыщу тонн мин 13 - 14 хуэдизырщ етIуанэу зэлэжьыжыр, адрейхэр щIым къыхонэ, абы икъукIэ егуауэу.
Пластикыр апхуэдизкIэ куууэ ди гъащIэм къыхыхьащи, гугъущ абы занщIэу укъыпыкIыныр, ауэ зэгурыIуэ здэщыIэм я Iуэху мэкIуатэ, жаIэ. Уи фIэщ мэхъу апхуэдэу зэдэарэзыуэ зи ужь ихьа Iуэхушхуэр абыхэм зэрахузэфIэкIынур.

Нобэ

Хъыджэбз цIыкIухэм я дунейпсо махуэщ
ЦIыхум лы лей зытрилъхьэным ебэныным и дунейпсо махуэщ
Абхъазым IэщэкIэ зэщIэузэда я къарухэм я махуэщ
Башкортостан Республикэм и къэралыгъуэм и махуэщ
ДжэдыкIэм и дунейпсо махуэщ
1138 гъэм
Алеппэ къалэм щIыр щыхъеящ. АпхуэдизкIэ лъэщу щIыр иутхыпщIати, ар цIыхухэм ялъэгъуа къэхъукъащIэ нэхъ шынагъуэ дыдэхэм хабжащ. Абы щыгъуэ цIыху мин 230-м щIигъу хэкIуэдауэ щытащ.
1552 гъэм Грозный Иван и дзэхэм Къэзан къалэр къащтащ, апхуэдэ щIыкIэкIи Къэзан хъаныгъуэр Урысейм къыхагъэхьащ.
1653 гъэм Москва унафэ къыщащтащ Украинэр Урысей пащтыхьыгъуэм къыхэгъэхьэным теухуауэ.
1783 гъэм Екатеринэ ЕтIуанэм и унафэкIэ Урысейм щIэныгъэхэмкIэ и академиер къызэрагъэпэщащ. Абы и президенту ягъэуват Дашковэ Екатеринэ.
1852 гъэм Австралием япэ университетым лэжьэн щыщIидзащ - ар Сидней дэт еджапIэ нэхъыщхьэрт.
1881 гъэм Америкэм щыщ Хьюстон Дэвид сурэттехым иралъхьэ пленкэр къызэригупсысам щыхьэт техъуэ патент иратащ.
1887 гъэм Америкэм щыщ къэхутакIуэ Эдисон Томас хэхыныгъэхэм Iэуэ щаIэтар къызэрабж, электрокъарукIэ лажьэ аппарат къигупсысащ.
1922 гъэм Урысейм и цIыхубэ комиссархэм я советым и унафэкIэ къащтащ ахъшэщIэ - червонец - зыфIащар.
1931 гъэм СССР-м къыщащтащ цIыхум езым ей хьэпшыпхэмкIэ, ерыскъыпхъэхэмкIэ сату ищIыну хуит зымыщI унафэ.
1936 гъэм Уралым вагонхэр щащI и заводым япэ продукцэр къыщIигъэкIащ. Хэку зауэшхуэм и зэманым абы къыщыщIагъэкIащ танкхэр, къухьлъатэхэм кърадзых бомбэхэр. Совет зауэлIхэм къагъэсэбэпа «Т-34» танк псоми я зэхуэдитIыр щащIар а заводырщ.
1941 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэр тхылъ тедзапIэм къыдигъэкIащ республикэм и усакIуэхэм я IэдакъэщIэкIхэр зэрыт «Iэщэр къафщтэ» тхылъыр.
1961 гъэм Семипалатинск полигоным и щIы щIагъым япэу щагъэунэхуащ абы къыщагъэуа ядернэ бомбэм и къарур.
1991 гъэм Урысейм сомым и пщIэр долларым елъытауэ хуабжьу щехуэхащ. Тхыдэм «гъубж фIыцIэ» цIэр иIэу хыхьащ а махуэр.
1783 гъэм къалъхуащ нэмыцэ щIэныгъэлI, зыплъыхьакIуэ, бзэ куэд зыщIэу щыта, адыгэхэм я псэукIэм мызэ-мытIэу тетхыхьа Клапрот Юлиус.
1884 гъэм къалъхуащ США-м и президент Рузвельт Франклин и щхьэгъусэу щыта, жылагъуэ лэжьакIуэ Рузвельт Элеонорэ.
1956 гъэм къалъхуащ полицэм и генерал-майор, КъБР-м щIыхь зиIэ и юрист Кумыщ Мухьэрбий.
1963 гъэм къалъхуащ урысей актёр, теленэтынхэр езыгъэкIуэкI, УФ-м и цIыхубэ артист Верник Игорь.
1967 гъэм къалъхуащ Къэбэрдей-Балъкъэрым и Муслъымэнхэм я дин IуэхущIапIэм и унафэщIу 2004 - 2010 гъэхэм лэжьа ПщыхьэщIэ Iэнас.
1977 гъэм къалъхуащ урысей фигуристкэ, Олимп чемпионкэ, Урысейм спортымкIэ щIыхь зиIэ и мастер, УФ-м и Къэрал Думэм и депутат Бережная Еленэ.

Дунейм и щытыкIэнур

«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 19 - 21-рэ, жэщым градуси 12 - 14 щыхъунущ.

Лъэпкъ Iущыгъэ:
Дыгъушхуэри дыгъущ, дыгъy цIыкIури дыгъущ.

Зыгъэхьэзырар ЖЬЭКIЭМЫХЪУ Маринэщ.
Поделиться:

Читать также:

27.03.2024 - 15:00 НОБЭ
26.03.2024 - 08:01 НОБЭ
25.03.2024 - 12:07 НОБЭ
22.03.2024 - 15:54 Псым и махуэ