Дунейм щыхъыбархэр

Ленэ псым лъэмыж тралъхьэнущ

УФ-м и Президент Путин Владимир арэзы техъуащ Ленэ псым автомобиль зрикIуэ хъуну лъэмыж тралъхьэным теухуауэ Якутием и Iэтащхьэ Николаев Айсен зыкъызэрыхуигъэза лъэIум. Лъэмыжыр щаухуэнур Якутск къалэм дежщ.

Путиным къэралым и Правительствэм пщэ­рылъ щищIащ а Iуэхум хэплъэу, текIуэдэну псори зэпалъыту, абы мылъку хухахыным яужь ихьэну. Километрищ зи кIыхьагъыну лъэмыжым, зэкIэ къызэрабжамкIэ, текIуэдэнущ сом мелард 83-м нэблагъэ. Сом мелард 54-р федеральнэ, щIыналъэ бюджетхэм къыхэкIыу хуаутIыпщыну, адрейр хьэрычэтыщIэхэм къыхалъхьэну траухуэ.
Урысейм и къалэшхуэхэм ящыщу Якутск и закъуэщ федеральнэ гъуэгухэм зэрытехьэ апхуэдэ лъэмыжышхуэ зимыIэр. ЩIымахуэм псыр щта нэужь абы гъуэгу пхащIыкIри, абыкIэ адрей Iуфэм макIуэ, гъэмахуэм машинэхэр брамкIэ зэпрашу аращ.
Ленэ псым Якутск деж хуэзэу лъэмыж тралъхьэн зэрыхуейм и гугъу зэращIрэ куэд щIат. Къэралым ТранспортымкIэ и министерствэм абы теухуауэ проект щагъэхьэзырауэ щытащ 2012 гъэм. Ауэ Iуэхур зэфIэмыхьэурэ кIыхьлIыхь хъури, иджы къэсащ. Лъэмыжышхуэм къалэр Iэмал имыIэу зэрыхуейм теухуа псалъэмакъхэр 2014 гъэми къаIэтат, ар ящIынми мылъку хухахат, ауэ Iуэхум Кърымым щыIэ гугъуехьхэр къыдэуэри, ахъшэкIэ абыкIэ яутIыпщыжын хуей хъуауэ щытащ. Иджы, Путин Владимир зэрыжиIамкIэ, «пIалъэр адэкIэ бгъэIэпхъуэ мыхъужыну, и чэзу дыдэщ лъэмыжыр ухуэныр».
Ухуэныгъэм къэрал мылъку хухахмэ, лэжьыгъэхэр 2025 гъэм ирихьэлIэу зэфIагъэкIыфыну щыжеIэ республикэм и Iэтащхьэм къэралым и Президентым зэрызыхуигъэза тхыгъэм. Николаевым къызэрилъытэмкIэ, щIымахуэ зэпрыкIыпIэмрэ брамымрэ 2018 гъэм къэзыгъэсэбэпахэр зэрыхъур процент 20,9-мэ, лъэмыжыр ящIмэ, цIыхухэм я процент 70-р абыкIэ зекIуэнущ. ЩIыналъэм и хэхъуэхэри проценти 2,5 - 3-кIэ нэхъыбэ хъунущ абы и фIыгъэкIэ, ищхъэрэ щIыналъэм къыхуашэм трагъэкIуадэри сом меларди 4,1-кIэ яхуэгъэмэщIэнущ. Автомобиль псынщIэхэр абы пщIэншэу щызекIуэнущ, ауэ хьэлъэзешэхэм сом миным къыщыщIэдзауэ сом миниплIым нэс ятынущ.
ЦIыхухэр хуабжьу щыгуфIыкIащ лъэмыжыр ящIыным теухуауэ хэIущIыIу хъуа хъыбарым, сыту жыпIэмэ, ухуэныгъэр зэфIэкIмэ, абыхэм Iэмал яIэнущ гъэм и сыт хуэдэ зэманми псым зэпрыкIыну, я Iуэху дагъэкIыжыну - ар фIыгъуэшхуэу къалъытэ якутскдэсхэм. Илъэс куэд хъуауэ гугъу ехьхэм я фIэщ хъущэркъым а Iуэхум аргуэру щхьэусыгъуэ гуэр къыхуамыгупсысыну, ауэ а Iуэхум къэралым и Президентыр къызэрыхыхьам гугъэ къахелъхьэ лъэмыжыр икIэм-икIэжым хуащIынымкIэ.

Псыдзэм къиша зэраныгъэхэр ягъэзэкIуэж

Италием и къалэ нэхъ дахэхэм, зыщуплъыхьын щIыпIэ куэд зиIэхэм ящыщ Венецием щыпсэухэр щIэх-щIэхыурэ ягъэпIейтей абы къыдэуэ псыдзэхэм икIи зы лIэщIыгъуэкъым зэрыхъур ар апхуэдэ гугъуехьхэм зэрыхэтрэ.

Иужьрей илъэс 53-м апхуэдэ гузэвэгъуэ къэмыхъуауэ, мы гъэм и щэкIуэгъуэм и 12-м цIыхухэр гужьеигъуэ хэхуащ - уэбланэшхуэхэм я зэранкIэ Адриатикэ тенджызыр къэукъубеящ икIи сантиметри 187-рэ зи лъагагъ толъкъунхэр къалэм къыдэуащ. Шынагъуэшхуэ къэзыт мардэу къалъытэ сантиметри 130-р. Къалэм унэу дэтым я процент 80-м ялъэIэсащ псыр. Иджырейм нэхърэ нэхъ шынагъуэу Венецием псым зыкъыщыщиIэтар 1966 гъэрт - сантиметри 194-м нэсат.
ЩIыуэпс къэхъукъащIэхэм уазэрыпэмылъэщынур, мы дунейр зэрытIасхъэр а махуэхэм нэсу зыхащIащ къалэдэсхэм. Венецием къызэрымыкIуэ щытыкIэ щагъэуват, цIыхухэр унэхэм псы «къапхъэным» зэрыщIиубыдам къыхэкIыу.
2003 гъэм кърагъэжьауэ къалэмрэ тенджызымрэ зэпызыгъэщхьэхукI блын яухуэ. Абы еврэ мелардибл трагъэкIуэдакIэщ, ауэ ар и кIэм нагъэсыну епIэщIэкIыщэу пхужыIэнукъым. Къалэ унафэщIхэм зэрыжаIэмкIэ, ар ухуэн 2021 гъэм зэфIагъэкIыну аращ.
Венецием и Iэтащхьэ Бруньярэ Луиджи зэрыжиIамкIэ, псы IэубыдыпIэншэм хэщIыныгъэу еврэ мелард къыхуихьащ къалэм, зэбгъэпэщыж мыхъужыну ухуэныгъэхэри щыIэщ. ЦIыхухэм я псэупIэхэм я мызакъуэу, дунейпсо хъугъуэфIыгъуэу къалъытэ хьэпшыпхэм я хъумапIэ музейхэм, тхыдэ центр телъыджэхэм икъукIэ зэранышхуэ хуэхъуащ псыр. Иджыпсту яужь итщ псыдзэм къиша зэраныгъэхэр гъэзэкIуэжыным.
А къалэм и щэнхабзэ хъугъуэфIыгъуэхэр цIыхубэм зэдайуэ зэрыщытыр, ахэр хэбгъэкIуэдэж зэрымыхъунур гурэ псэкIэ зыхэзыщIэ ди цIыхухэр щытыкIэр езыр-езыру зэтес хъужыным пэплъэу щыскъым. Урысейм и посольствэу Италием щыIэм еврэ мелуан щызэхуахьасащ, Венецием зэранышхуэ хуэхъуа псыдзэм и Iэужьхэр гъэкIуэдыным трагъэкIуэдэн папщIэ.

Нобэ

♦Сабийм и дунейпсо махуэщ
♦Сабий дохутырым и дунейпсо махуэщ
♦Тхьэмбыл узыфэм пэщIэтыным и дунейпсо махуэщ
♦Инджылызым и ныпым и махуэщ
♦Украинэм и мэкъумэш IэнатIэм и лэжьакIуэм и махуэщ
♦Мексикэм щагъэлъапIэ я революцэм и махуэр
♦Африкэм и промышленностым зегъэужьыным и махуэщ
♦Вьетнамым егъэджакIуэм и махуэр щагъэлъапIэ

♦1480 гъэм Урысейм тэтэр-монгол тепщэныгъэр щиухащ.
♦1917 гъэм Украинэ ЦIыхубэ Республикэр къызэрагъэпэщащ.
♦1922 гъэм РСФСР-м хыхьэу къызэрагъэпэщащ Шэшэн автономнэ областыр.
♦1945 гъэм Нюрнберг (Германие) щыщIадзащ Ещанэ рейхым и щIэпхъаджащIэ нацистхэм я судыр щIэныр. Абыхэм ящыщт фашист Германием и дзэ къулыкъущIэхэу Геринг, Гесс, Риббентроп, Кейтель, Розенберг, Борман, нэгъуэщIхэри. Судыр 1946 гъэм жэпуэгъуэм и 1 пщIондэ екIуэкIащ.
♦1979 гъэм дунейм щыяпэу США-м сымаджэм щыхакIащ лъы IэрыщI.
♦1999 гъэм «Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм щIыхь зиIэ и юрист» цIэ лъапIэр ягъэуващ.
♦1916 гъэм къалъхуащ совет усакIуэ, зэдзэкIакIуэ, журналист Дудин Михаил.
♦1925 гъэм къалъхуащ балеринэ цIэрыIуэ, хореограф, СССР-м и цIыхубэ артисткэ Плисецкая Майе.
♦1927 гъэм къалъхуащ актёр, режиссёр, Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь, СССР-м и цIыхубэ артист Ульянов Михаил.
♦1928 гъэм къалъхуащ актёр, режиссёр, жылагъуэ лэжьакIуэ, СССР-м и цIыхубэ артист Баталов Алексей.
♦1937 гъэм къалъхуащ теленэтынхэр езыгъэкIуэкIыу щыта, РСФСР-м и цIыхубэ артисткэ Лихитченкэ Азэ.
♦1942 гъэм къалъхуащ филологие щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъУ-м и профессор, ЩIДАА-м и академик Габуние Зинаидэ.
♦1946 гъэм къалъхуащ КъШР-м, АР-м щIыхь зиIэ я журналист, «Къэрэшей-Шэрджэс» КъТРК-м и адыгэ къудамэм и унафэщI ЩакIуэ Мусэлий.
♦1951 гъэм къалъхуащ юридическэ щIэныгъэхэм я доктор, АКъУ-м и профессор, ЩIДАА-м и академик Мэретыкъуэ Хьисэ.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градуси 3 - 5, жэщым 1 градус щыхъунущ.

Лъэпкъ Iущыгъэ:
ЗэфIэкI зиIэм унафэри IэщIэлъщ.

.

Зыгъэхьэзырар ЖЬЭКIЭМЫХЪУ Маринэщ
Поделиться:

Читать также:

27.03.2024 - 15:00 НОБЭ
26.03.2024 - 08:01 НОБЭ
25.03.2024 - 12:07 НОБЭ
22.03.2024 - 15:54 Псым и махуэ