Ди текIуэныгъэщIэхэм я къежьапIэт

 Ди къэралым топджэгум щыдихьэххэм фIы дыдэу яцIыху Красножан Юрэ. Ар и тренер нэхъыщхьэу Налшык и «Спартак»-р, зэи къэмыхъуауэ, Урысей Федерацэм и премьер-лигэм хыхьэри, ехъулIэныгъэхэр иIэу, илъэс зыбжанэкIэ хэтащ. ИужькIэ абы игъэсащ Мэзкуу и «Локомотив»-р, Урысейм и етIуанэ командэ къыхэхар, Мэхъэчкъалэ и «Анжи»-р, Краснодар и «Кубань»-р, Грознэ и «Тэрчыр», Къэзахъстаным и командэ къыхэхар, «Химки»-р.

Красножан Юрэ 1963 гъэм Налшык къыщалъхуащ. Топ джэгуным зыщыхуигъэсари абы япэ лъэбакъуэхэр щыхичари Къэбэрдей-Балъкъэрым и къалащхьэращ. 1980 гъэм къыщыщIэдзауэ 1984 гъэ пщIондэ Налшык и «Спартак»-м и гъуащхьэхъумэу щытащ. А илъэсиплIым къриубыдэу Къэбэрдей-Балъкъэрым и командэ нэхъыщхьэм хэту абы зэIущIэ 95-рэ иригъэкIуэкIати, я хьэрхуэрэгъухэм топищ яхудигъэкIащ. КъищынэмыщIауэ, «Спартак»-м щыщыджэгуа лъэхъэнэм Юрэ хэтащ РСФСР-м и щIалэгъуалэ командэ къыхэхам. Налшык и гъэсэн футболист щIалэщIэм абы зыкъыщигъэлъэгъуащ гупсысэкIэ захуэ зиIэ гъуащхьэхъумэ Iэзэу. Топджэгу губгъуэм итхэм ар къахэщырт сытым дежи бэнэныгъэ гуащIэ зэрыригъэкIуэкIымкIэ, къикIуэт зымыщIэ футболисту зэрыщытымкIэ.
Футболист гъащIэмрэ еджэнымрэ здэзыхьа Красножан Юрэ 1985 гъэм къиухащ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым Физическэ щэнхабзэмкIэ и къудамэр. А лъэхъэнэм абы егъэджакIуэу лэжьэн щыщIидзащ Налшык и курыт еджапIэхэм ящыщ зым. Хуэфэщэн щIэныгъэ зригъэгъуэта нэужь, 1990 гъэхэм и пэщIэдзэхэм ар жыджэру хэлэжьыхьащ Бахъсэн къалэм и «Эталон» (иужькIэ «Автозапчасть» фIащыжащ) футбол клубыр къызэгъэпэщынымрэ ар лъэ быдэкIэ увынымрэ. КомандэщIэ къэунэхуам зэрыщыджэгуа илъэсищым къриубыдэу иригъэкIуэкIа зэIущIэ 89-м абы щыдигъэкIащ топих.
1993 - 1998 гъэхэм Красножан Юрэ зи тренеру лэжьа «Автозапчасть»-м профессиональнэ мыхьэнэ игъуэтащ икIи Урысей Федерацэм и чемпионатым и етIуанэ лигэм щыджэгун щыщIидзащ. КъищынэмыщIауэ, 1996 гъэм бахъсэндэсхэр къэралым футболымкIэ и кубокыр къэхьыным ехьэлIауэ екIуэкI зэхьэзэхуэм, зэи къыщымыхъуауэ, финалым и 1/8-нэ Iыхьэм нэсащ. АдэкIэ кIуэтэныр къэзыгъэувыIар а лъэхъэнэм Урысейм и чемпиону щыта Владикавказ и «Алания»-ращ.
И щIэныгъэм адэкIи зэрыхигъэхъуэн хуейр къыгурыIуэри, а илъэс дыдэм Красножан Юрэ  щIэтIысхьащ тренерхэр щагъэхьэзыру Мэзкуу дэт еджапIэ нэхъыщхьэм. Илъэс дэкIа нэужь, хуэфэщэн тренер лицензэ иIэу, Юрэ еджапIэр ехъулIэныгъэкIэ къиухащ.
Жэрдэмрэ зэфIэкIрэ зэриIэр къалъытэри, 1999 гъэм Красножан Налшык и «Спартак»-м и етIуанэ тренеру къащтащ. КъыкIэлъыкIуэ илъэсищым абы дзыхь къыхуащIащ республикэм и командэ нэхъыщхьэм и дублёрхэм я тренер нэхъыщхьэм и къалэныр. А зэманым къриубыдэу абы Къэбэрдей-Балъкъэрым хуигъэхьэзыращ футболист цIэрыIуэ куэд, Мэшыкъуэ Аслъэнрэ Нэхущ Русланрэ яхэту.
Ди «Спартак»-м и тренер нэхъыщхьэу иужь илъэсхэм лэжьа Ешыгу Сэфарбий 2004 гъэм и пэщIэдзэм премьер-лигэм щыджэгу Краснодар и «Кубань»-м ирагъэблэгъащ. Ар зэрызэрахъуэкIын псынщIэу къалъыхъуэн хуейт икIи ди командэр и IэмыщIэ иралъхьащ Красножан Юрэ. Куэдым къащыхъуащ ар Iэмалыншагъэм къыхэкIауэ икIи тренер цIэрыIуэ къызэрагъуэту яхъуэжыну. Дублёрхэм я тренерыр командэ нэхъыщхьэм и унафэщIу щагъэувам куэдым я фIэщ хъуртэкъым «Спартак»-р, уеблэмэ япэ дивизионым къыхэнэфыну. АрщхьэкIэ, налшыкдэсхэм а гъэм лъэщу джэгун ирагъэжьащ икIи зэхьэзэхуэм и япэ къекIуэкIыгъуэр пашэхэм яхэту яухащ. ГурыIуэгъуэт Красножан тренер хъарзынэ къызэрыхэкIар икIи зэман кIэщIым къриубыдэу гуп зэкъуэт къызэрызэригъэпэщар. А илъэс дыдэм Футболым и лэжьакIуэхэр щагъэхьэзыр центрым и Аттестационнэ комиссэм абы къыхуигъэфащащ «А» категорие зиIэ IэщIагъэлI» цIэр.
Красножан зи тренер нэхъыщхьэу ягъэува футбол командэм къыпхуэмыцIыхужыну зихъуэжат. Уеблэмэ куэдым я пщIыхьэпIэ къыхэмыхуауэ япэ дивизионым щынэхъыфIхэм яхыхьащ. ИкIи къыкIэлъыкIуэ 2005 гъэм, мылъку и лъэныкъуэкIэ щIэгъэкъуэнышхуэ зыбгъэдэмылъ ди «Спартак»-м зэпеуэм етIуанэ увыпIэр къыщихьри, зэи къэмыхъуауэ, къэралым футболымкIэ и премьер-лигэм кIуащ. Къэбэрдей-Балъкъэрым и спорт тхыдэм дыщэпскIэ иратхэну Iуэхугъуэт ар! Дауи, ар зэи къэхъунутэкъым, а лъэхъэнэм къриубыдэу Къэбэрдей-Балъкъэрым и Президенту ягъэува Къанокъуэ Арсен и щхьэзакъуэ мылъкукIэ закъыщIимыгъэкъуамэ.
Зэи гуп нэхъыфIым щымыджэгуа налшыкдэсхэр абы щымыгувэну IэщIагъэлIхэм трагъэчыныхьырт. Къалъытэрт ди «Спартак»-р адрейхэм мылъкукIэ зэрапэмыхъур, тренерымрэ абы щыджэгухэмрэ премьер-лигэр зищIысыр зэрамыщIэр. АрщхьэкIэ, аргуэрыжьти, Красножанрэ абы и командэмрэ псори зрагъэплъыжащ. Япэ зэIущIэм къыщыщIэдзауэ ахэр зыми къыпимыкIуэта къудейкъым, атIэ зэхьэзэхуэм икухэм ирихьэлIэу пашэныгъэр яубыдащ, Мэзкуу, Санкт-Петербург, Самарэ, Къэзан я гуп лъэщхэр къызэранэкIри. Пэжщ, абы щыгъуэм я къарур и кIэм нэс яхурикъуакъым икIи зэпеуэр ебгъуанэ увыпIэм щыту яухащ.
Зи цIэр ину Iуа Налшык и «Спартак»-м и футболистхэм щIэупщIэшхуэ яIэ хъуащ икIи 2007 гъэ джэгугъуэм щыщIидзэнум ирихьэлIэу абы и нэхъыфIхэм ящыщу зэуэ 13 хьэрхуэрэгъухэм зэхашащ.
Абыи къигъэдзыхакъым Красножан. И Iэщхьэ­лъащхьэр дрихьейри, гупыщIэ къызэригъэпэщу щIидзащ. Адрейхэм зэращIым хуэдэу, мылъкушхуэ тригъэкIуадэурэ футболист цIэрыIуэхэр къришалIэртэкъым, атIэ куэдым ямыцIыху е ящыгъупщэжахэр утыку къришэрт. «Спартак-Налшыкым» (апхуэдэ цIэ 2007 гъэм и пэщIэдзэм фIащащ) и тренер нэхъыщхьэм иджыри зэ футболым дихьэххэм наIуэ ящищIын хуейт и Iэзагъыр здынэсыр.
Шэч хэлътэкъым, командэр щытыкIэ гугъум ихуат. Ар зыхэзыщIа топджэгум дихьэххэм КъБР-м и Президент Къанокъуэ Арсен лъэIукIэ зыхуагъэзащ, сыт щыгъуи хуэдэу, «Спартак-Налшыкым» зэрыдэIэпыкъум кIэримыгъэхуну, хъунумэ, нэхъри щIигъэхуэбжьэну. Президентым лъэIур игъэщIэхъуакъым.
Премьер-лигэм зэрыщыджэгуа япэ илъэсым Красножан Юрэ и командэр нэхъ зызыужьхэм ящыщу къалъытащ. Пэж дыдэу, къэралым и командэ нэхъыфIхэм хуэфэщэну япэщIэта, турнир таблицэм ебгъуанэ увыпIэр щызыIыгъыу гъэ джэгугъуэр зыуха «Спартак-Налшыкми» и тренерми фIыщIэрэ щытхъурэ яхуэфащэт. 2006 гъэ джэгугъуэм кърикIуахэм ятеухуауэ Total-football интернет-газетым иригъэкIуэкIа щIэупщIэныгъэхэм япкъ иткIэ Красножан Юрэ «къызэIуаха тренер» цIэр къыфIащащ.
ЕхъулIэныгъэшхуэхэм ящыщщ 2007 - 2008 гъэхэм екIуэкIа Урысейм и Кубокыр къэхьыным ехьэлIа зэхьэзэхуэм и финалым и Iыхьэ плIанэм ди щIалэхэр зэрынэсар. Ахэр къэзыгъэувыIэфар ЦСКА-рщ, 1:2-уэ Мэзкуу къыщыхигъащIэри.
«Спартак-Налшыкым» и тренеру зэрылажьэ илъэсхэм республикэм и мызакъуэу, къэрал псом Красножан цIэрыIуэ щищIащ футболист куэд. Абыхэм яхэтщ адыгэ щIалэщIэхэу Нэхущ Руслан, Мэшыкъуэ Аслъэн, Битокъу Тимур, ДзыхьмыщI Марат, Къэжэр Назир, Джатэрывэ Къазбэч. Къэбэрдей-Балъкъэр футболым и вагъуэ къызэщIэнахэм ящыщщ Гъуэщокъуэ Арсен, ДыщэкI Аслъэн сымэ, нэгъуэщIхэри.
Ди командэм къыдэщIхэм пщIэшхуэ къыхуащIырт икIи фIыуэ ялъагъурт тренер гъуэзэджэ Красножан Юрэ. Абы и зэпIэзэрытыгъэр, Iэзагъыр, зэфIэкIыр «Спартак-Налшыкым» и текIуэныгъэщIэхэм я лъабжьэт. 2010 гъэр налшыкдэсхэм яухат еханэ увыпIэр яIыгъыу икIи европей кубокхэм яхыхьэным зы лъэбакъуэ фIэкIа ямыIэжу. АрщхьэкIэ… Красножан ди командэр ибгынащ, мылъкукIи зэфIэкIкIи Iэмал нэхъыбэ зиIэ Мэзкуу и «Локомотив»-м ирагъэблэгъати. Абдежым къыщыщIидзащ езы тренер цIэрыIуэми къэралым и гуп нэхъыщхьэм хиша «Спартак-Налшыкми» я ужьыхыжыныгъэм: командэ зыбжанэ ихъуэжами, Юрэ зыщIыпIи и гур щигъэтIылъакъым, ехъулIэныгъи щиIэжакъым, налшыкдэсхэри илъэсрэ ныкъуэрэ нэхъ дэмыкIыу премьер-лигэм къыхагъэкIыжащ.
2010 гъэм и кIэухым здагъэува Мэзкуу и «Локомотив»-м илъэс ныкъуэ щагъэлэжьауэ аращ. Зэхьэзэхуэм и епщыкIузанэ джэгугъуэм Мэхъэчкъалэ и «Анжи»-р къызэрыщытекIуар щхьэусыгъуэ ящIри, и къулыкъум трагъэкIащ.
Мазэ нэхъ дэмыкIыу къызэрагъэпэща Урысей Федерацэм футболымкIэ и командэ къыхэхам и тренер нэхъыщхьэу ягъэуващ. Красножан и унафэм щIэту абы иригъэкIуэкIа зэIущIихым ящыщу тхум Юрэ и гъэсэнхэр щытекIуат. АрщхьэкIэ, мыгувэу а гупыр зэбграутIыпщыкIыжащ.
Нэхъ хьэлэмэтыжщ Мэхъэчкъалэ и «Анжи»-м къыщыщыщIар. 2011 гъэм дыгъэгъазэм (декабрым) и 27-м абы и тренер нэхъыщхьэу ягъэуври, мазэрэ ныкъуэкIэ фIэкIа мылэжьауэ, икIи и унафэм щIэту зы зэIущIи ирамыгъэкIуэкIауэ, езым и лъэIукIэ къыIукIыжащ. КъызэрыщIэкIамкIэ, егъэлеяуэ мылъкушхуэ щIату «Анжи»-м кърагъэблэгъа, хуабжьу футболист цIэрыIуэхэм зэрапэсакъым цIэи щхьэи зимыIэу къалъыта Красножан Юрэ икIи абы и пIэкIэ ягъэуващ нэхъапэм къэрал зыбжанэм я гуп къыхэхахэр, Урысей Федерацэм ейри хэту, зыгъэса голланд тренер Хиддинк Гус.
Абы иужькIи лэжьапIэншэу куэдрэ щысакъым ди лъахэгъур. Гъэмахуэм и кIэухым Краснодар и «Кубань»-р и IэмыщIэм къралъхьащ. АрщхьэкIэ, аргуэрыжьти, мыгувэу къыIуагъэкIыжащ.
Мазэ зыбжанэ дэкIри, Грознэ и «Тэрчым» къыщыщIидзащ. ИлъэсищкIэ абы и тренер нэхъыщхьэу щытыну лъэныкъуэхэм Iэ традзат, ауэ 2013 гъэм и кIэухым зэгурыIуэныгъэр якъутэжащ.
Ди къэралым и Iуэхухэр къыщимыкIым, Къэзахъстаным Iэпхъуащ. Абы футболымкIэ и федерацэм 2014 гъэм и пэщIэдзэм зэгурыIуэныгъэ ирищIылIащ илъэситIкIэ а къэралым и командэ къыхэхар игъэсэну, зэхуэарэзыуэ лажьэмэ, иджыри апхуэдиз пIалъэ къыщIагъуну. АрщхьэкIэ, япэ лъэхъэнэр иуха иужькIэ, Красножан Урысей Федерацэм къигъэзэжащ, нэгъуэщI IэнатIэ къыхуагъэлъэгъуауэ щымыт пэтми.
ИлъэситIым щIигъукIэ лэжьапIэншэу щытащ ар. Япэ дивизионым щыджэгу «Химки»-м нэгъабэ и пэщIэдзэм щрагъэблэгъам къытщыхъуат абы нэхъ зыщиIэжьэну. Дыщыуащ - мазитху нэхъ дэмыкIыу лей къэхъужащ.
Налшык и «Спартак»-м и деж къыщыщIэдзауэ «Химки»-м и деж щиухыжу Красножан Юрэ и унафэм щIэта командэхэм псори зэхэту джэгугъуэ 325-рэ ирагъэкIуэкIащ. ЗэIущIи 119-м ахэр щытекIуащ, апхуэдиз дыдэри къыщыхагъэщIащ, 87-р зэрытемыгъэкIуауэ иухащ. Дэтхэнэ тренерым и дежкIи а бжыгъэхэр Iейкъым, ауэ нэхъыфIыжуи щытыфынут, илъэсибгъу ипэкIэ Къэбэрдей-Балъкъэрыр имыбгынатэмэ.
2010 гъэм и кIэухым «Спартак-Налшыкымрэ» абы и тренер нэхъыщхьэ Красножан Юрэрэ зэрызэбгъэдэкIыжам кърикIуахэм наIуэу къагъэлъагъуэ а тIур зыр адрейм къыхуигъэщIауэ зэрыщытар икIи зэмыгъусэмэ уасэшхуэ зэрамыIэр. Алъандэрэ дэкIа зэманым къриубыдэу Къэбэрдей-Балъкъэрым и командэ нэхъыщхьэм къэралым и премьер-лигэр ибгынэри, урысей профессионал футболым и лъабжьэ дыдэм, етIуанэ дивизионым, къыщыхутащ. Езы Красножани, иужькIэ гупиблым я унафэщIу щытами, зыщIыпIи насып щигъуэтакъым. Хэт ищIэн, зэгуэр Iуэхум фIы и лъэныкъуэкIэ зихъуэжу ахэр зы хъужынкIи хъунщ. АрщхьэкIэ, фIэщщIыгъуейщ зэ зыIэщIагъэкIа насыпым зэгуэр къытригъэзэжыну.

       

      

 

Жыласэ Заурбэч.
Поделиться: