(КIэлъыкIуэр. ПэщIэдзэр дыгъэгъазэм и 11-м итщ.).
Мыращ, Демур, къикIа уи кIэныр!
Ар дауэ ухъут, си дэлъху букIыныр?
Пхуэфащэщ уэри мо уэгушхуэм
Щыпхуэблэ вагъуэр ункIыфIыныр!
Иджы фIрелъ уи Iэблэр псэншэу
Уи бэчым и чэщанэ куэбжэм.
Нэлат узохыр гущIэгъуншэм.
ПхузэIусхынщ уи ахърэтыбжэр!
Демур мэжей, жэщщ хъуреягъыр.
Ажалым иIэкъым къэгъазэ,
Дэлъхум и Iэблэр къещтэр фызым,
КъыщIокIуэсыкIри щэхуу унэм,
ЗыщIегъэпщкIуэжыр жэщым и нэм.
ЩIихьауэ мажэ насыпыншэр,
И нэпсхэр гъуэгум фIытелъадэу.
Къышыр и унэмкIэ егъэшыр,
Игъеижыну и дэлъху хьэдэр.
Шыпхъум и нэпсым дэлъхум и псэр
ИгъэудэIункIэ хъунщ зы мащIэу.
Ар яукIащи икъукIэ пасэу,
ЛIы гъащIэ щIым къыщимыгъащIэу.
Шыпхъум и гуауэм дэнэщхъейуэ,
Мэщыгъуэ тафэр, бгыр мэщыгъуэ.
Дунейр иуфэми фыз нэпсым,
КъуэкIыпIэм пшэплъыр къызыпхоплъыр.
Гъуэгур хуипхъэнкIыурэ дыгъэпсым,
Акъужьри къырыщхьэм къолъэ.
Демур илъагъуркъыми фызыр,
Щхьэгъусэм йоджэ гужьеяуэ.
Гупсысэм псэм зрегъэхузыр,
ИмыщIэу щIыщIэкIар ар жьыуэ.
6
Блыщхьэ пщэдджыжьым, зэрихабзэу,
КъуэкIыпIэм пшэплъым зыщеукъэбзыр.
Жэщ кIыфIым иригъэша нэхур,
Зэгъэжу игу, къыхоплъэ махуэм.
Пшагъуэр топщыж щIым лъэужьыншэу,
Пшэ хужьым зыфIешыхьыр къуршым.
Къуршыбгъэм дамэхэр иIэту,
Хьэуар зэщIигъэзджызджа нэхъей,
Хэт Къышырбий и пщIантIэм дэту
КIийр, къэгубжьауэ, икIауэ хъийм:
- Хэт си адэжь и унэм къакIуэу
Си нэмысыр хэутэн зыщIар?
Сэ, дауэ, напэм къысхуегъэкIуу,
ЯжесIэну жылэм къысщыщIар?
Си хьэщIэр жэщым си хьэщIэщым
ЩIаукIыхьащ, текIащ си напэр.
НэгъуэщIыр, сэ къысхигъэгъуащэу,
ФIэзыгъэжам хузогъэфащэ!
Къэзмыгъуэтыфмэ а лIыукIыр,
Сыт сэ си Iэщэр къыщIесхьэкIыр?!
КъекIуэлIэжа къудейуэ унэм,
ЗекIуэщIэм хузэщIелъхьэ уанэр.
И гъуэгу гъуэмылэу щIакхъуэ Iыхьэ
Къэлътмакъым анэм къыхурелъхьэ.
Мэлыдыр Къышырбий и нитIыр,
И нэбжьыц Iувхэри холъэтыкI.
Шагъдийр, кIэбдзитIкIэ пщIантIэр итIу,
И шууейм и пащхьэм щоджэгукI.
И сэшхуэр дыгъэ бзийм пэлыду,
Ауз гъуэгу зэвым шур толъадэ.
ИIыгъщи тхьэ пэлъытэу сэшхуэр.
И ныбжьэгъу пэжу ирогушхуэ.
Къигъуэтыхун зылъыхъу лIыукIыр,
Ар кIуэнущ гъуэгум къытемыкIыу.
ЩыщIэупщIэнущ дэнэ щIыпIи,
Къигъуэтыхун и хъыбар кIапэ.
ИкIи иIэнукъым къэгъазэ,
Зыхуейм лIыукIыр хуимыгъазэу.
АрщхьэкIэ зыри къэмыхашэ,
ЗауэлIри гъуэгум темызашэ.
Щыгугъыу зы телъыджэ и гур,
ДиклокIэ еунэтI и гъуэгур.
Къаплъэн уIэгъэ къэгубжьауэ,
ГугъэфIхэр къыщхьэщыту жьауэу,
И шыбгъэм чыцэр зэгуигъэзу,
Ирожэ ар къурш лъагъуэ бгъузэм.
Къимыгъуэтауэ бий лъэужьыр,
ЩхьэщыкIыфынукъым и губжьыр.
Къелъагъур тету лъагъуэ бгъузэм,
Пыхьэу абы къыхуэкIуэ фызыр.
КъызэрыгуэкIкъыми щхьэлъащIэр,
Дахагъэ гуэри хущымыщIэ.
Иригушхуэнт нэхъ щIалэ уардэр
Мыпхуэдэ цIыхубз тхьэIухудым.
- КъызжеIэт, кхъыIэ, уэ цIыхубзым
Хэт зыхуэбгъэшыр бгъэIу уи гъыбзэр?
Уи нэпсыр пхуэмыубыду, дахэ,
Сыт къыщыплъыхъуэр мы ди лъахэм?
- Щхьэусыгъуэншэу зэи нэпсыр
КъиутIыпщкъым, уощIэр, цIыхум и псэм.
- Сыт къыпщыщIар, зумыусыгъуэджэу,
КъызжеIэт уи псэр зыгъэтхьэджэр?
Сыт нэ дахитIыр зыгъэпсыфыр,
НэкIу Iущхьэм нэпсыр щIызыщIифыр?
- ЗекIуэлI, уэ усцIыхукъым, къысхуэгъэгъу,
Сызэропсалъэр щыхьэтыншэу.
Терелэ нэсыхун нэхъ тыншу
СыкIуэну гъуэгур сыгъэлъагъу.
- Сэри езыр сыщыщщ Терелэ,
Къызэрызэджэри Дерилэщ.
Зэхэпхагъэни хъунщ си хъыбар.
- Фи жылэм хьэщIэ щаукIар
Ныжэбэ пэж? А хъыбар жагъуэр
НэсакIэщ дэри ди жылагъуэм.
- Пэжщ, яукIащ щIалэ бэлыхьыр,
Абы хуэфащэт сыткIи щIыхьыр.
И ныбжьэгъу пажэти Къышырбий,
КъэкIуат хьэщIапIэ абы и деж.
Къышыри ныбжьэгъуфIым щхьэкIэ
ХуэщIэнущ цIыхум хулъэмыкIыр.
Къилъыхъуэнущ зэи емышу
ЛIыукIыр, къихуэхун и хьэшым.
- Дэнэ щыIэ Къышырбий езыр?
- Ар Аслъэнбэч зэхэзехуэн
ИщIати, кIуэри зекIуэ жыжьэ
ЗыщигъэпщкIуащ хамэ щIыналъэ,
Аслъэнбэч пщыжьым и гужьгъэжьыр
УжьыхыжынкIэ гугъэу, пэплъэу.
Хэт, дахэ, жыIэт узыхуэгъыр,
Алъхъэсту пIэрэ? ЖыIэт пэжыр,
Ар уи Iыхьлыуэ е уи благъэу
Ара уи нэпсыр щIыщIэбгъэжыр?
- Гуауэшхуэщ, зекIуэлI, сэ си гуауэр,
Алъхъэст си дэлъхущ сэ, къыздалъхуауэ!
- Уэра Демурым и щхьэгъусэр,
Си ныбжьэгъуфIщ ар, къуэш къэсщIауэ!
ЦIыхубзым жеIэр, нэщхъеяуэ:
- ИщIэнщ Алыхьым ди хьэкумэр,
Демур мы махуэм щыщIэдзауэ
КъэслъытэжакIэщ си хьэрэму.
Си дэлъху лажьэншэр зыукIам
Сыхуейкъым и цIэр зыхэсхыну.
ЕпцIыжакIуэу сэ къысхущIэкIам
Сыхуейкъым и щхьэри слъагъуну.
Къэсынщ зэгуэр, и лъым си дэлъхум
ЩхьэкIэ жэуап щитыну махуэр.
- IэщIэукIащ зэрымыщIэкIэ,
Щыуащ жэщ кIыфIым насыпыншэр,
КъыхуэмыцIыхуу IэщIэукIэр.
Аращ сэ ар щIэзмыгъэкъуаншэр!
СоцIыху Демур, лIы щхьэмыгъазэу,
Си дзыхьыр сытымкIи езгъэзу.
КъонэщхъыфIэж Къышыр и нэгур,
Къищтауэ хъыбарыщIэр и гум:
Бийм щыIэкъым щIэлъыхъуэжыни,
Къэнар зы закъуэщ - лъыр щIэжынырщ!
Ауэ щхьэлъащIэ насыпыншэм
И пащхьэм зыри щыжимыIэ.
ЦIыхубзым гуауэм зыдигъэшу,
Iуэщхъу щIыкIэу, жьэр имыгъэувыIэ:
- Щыуауи ар? УмыщI уи фIэщ
Щыуагъэ си лIым IэщIэкIауэ.
Сыхуейт слъагъуну гуэныхьлыр
Джэбыным кIуэцIашыхьыжауэ.
Игъажэ нэхъ лажьэншэ лъыр,
НэхъыфIт езым зиукIыжамэ.
Абы къысхуехь си дэлъхум и Iэр,
ЗигъэлIу, зыкъысхуигъэщIагъуэу.
Терелэ дэнкIэ зыдэщыIэр? -
Нэхъ гъуэгу тэмэмыр сыгъэлъагъут.
- ЗанщIабзэу укIуэурэ, Iуащхьэжьым
УдэкIым, къуажэр къэплъагъунущ.
УнакIуэм, уиту си лъэужьым,
Сэ а жылагъуэм ухуэсшэнущ.
ЦIыхубзым щIыгъуу Къышырбий
ДокI Iуащхьэ щIихъумам жыгейм:
- Еплъыхыт модэ, мо бгы лъабжьэм
Зыгуэр щыплъагъурэ къыщыхужьу?
Ар Къышырбий и унэ блынырщ,
Унэ щIыбагъым къыщыщIэжыр псынэщ.
Ухуеймэ, укIуэ хъунущ занщIэу,
Гузави шыни зыхыумыщIэу,
Уемыгупсыс узыгъэхыщIэм.
Уэри уи дэлъху фIыуэ плъагъум,
Ар хремын Алыхь гущIэгъум,
КъыщыпщIэнкIэ хъунщ и хъыбар гуэр.
Гъуэгу махуэ, зэIухащ иджы уи гъуэгур!-
Ар жеIэри, зэгъауэ и гур,
Пещэжыр адкIэ шум и гъуэгум,
Нэщхъыцэу кърекъухыр пыIэр,
Губжьауэ пищIыкIыну Iэпэр,
Макъыншэу мэIущащэ Iупэр:
- КъесхуэкIакъым сэ абы и Iей,
СиукIыну сытым щхьэкIэ хуей
Гъуанэдэуэу, и гум сыт къысхуилъыр,
Апхуэдизу и лъыр къыщIысхуэплъыр?
ЗыIыгъ иджы, уэ, епцIыжакIуэ,
Сэ къозгъэщIэнщ абы кърикIуэр.
Си дежкIэ щIыхьыр псом нэхъ лъапIэщ,
Сыныщожьэнкъым къуэгъэнапIэм.
Лъы ищIэжыныр и хъуэпсапIэу,
Къышыр игъэбэуэжкъым бампIэм.
Ауэ, къыщыкIым зыгуэр и гум,
ЗызэлъыIуехыр мащIэу нэгум.
Ар хабзэщ - зилъ зымыщIэжыфым
Ираплъыр цIыхухэм лIыгъэншафэ,
Апхуэдэр ящIри хьэIупс,
Зыхагъэхьэн кърамыпэс.
Аузи тафи зэринэкIыу,
Шур мажэ, губжьым кърихуэкIыу,
И шы лъэ макъым джэрпэджэжу
Къуэ лъащIэ дэгухэр къыподжэжыр.
Джэрпэджэжыр къащIэрыуэу,
Къызэрохьэххэр мывэр къырым.
КъуэкIийм дахьэжу Iэуэлъауэр,
Шагъыркъым ахэр зыгъэятэр,
Къыр задэ нэкIур яуфэбгъуауэ,
Шууейм и губжьым ягъэбатэ.
Къохыжри бгым, лIыр губгъуэм йохьэ,
Ар псэгъэтыншу гум къыдохьэ.
Ауэ щыпсэукъым мыбы цIыхухэр,
Щамывэ щIыр, щамысэ жылэ,
Шынагъуэ гуэр я гум темыхуэу,
Ирахыр я щхьэр зэрыжылэу.
Гъэгъар мэкъупIэм къыщощхьэлъэ,
ЦIыху хьэдэщ гъэгъа лъабжьэм щIэлъыр.
Нэху щыми, жэщ хъухуи кIыфIыгъэр
Губгъуэ щхьэщыгум къыщокъугъыр.
Пшапэр зэхэуэм къэуш удзым
И бзийхэм кIыфIыр къызыпхадзыр,
Ар щымытам Алыхь Iэмыру,
Жеинхэт удзхэри мамыру.
ЖаIэжыр, пасэм мы аузым
Зы тенджыз псо итауэ лъыуэ,
Жэщ гуэрым къетIысэхри, мазэм
Зэрытенджызу ирифауэ.
Зэгуэр гъэмахуэу зауэ гуащIэ
ЩекIуэкIыгъащ мы щIыпIэ нэщIым,
Яхъумэу хэкур, емыблэу я псэм,
КъикIуэт ящIэжтэкъым шэрджэсым.
КъыщыщIэдзауэ а зэманым
Мыбдеж щогъагъэ мэз телъыджэ,
Гъэгъахэр къоблэ, я нэ джыджым
Плъыфэ телъыджэ щызэхаджэу.
Лъыгъажэ зауэм хэкIуэдахэр
А мэзым щIожеикI нэхъ IэфIу,
Бийм щахъума я лъахэ дахэр
Нэбэнэушэ жейм щагъафIэу
Нэхъыжьхэм ягу ихужкъым щIэблэ
ХэкIуэдэгъахэр а лъыгъажэм,
Зэман дэкIами, кърагъэблу
Абы я лIыгъэр яIуэтэжыр.
ЛIыжьхэм ядаIуэ щIэблэм папщэу,
Якъуз губжьауэ къамэ Iэпщэр.
7
ЗыкъызэщIещIэ нэхъри кIыфIым,
Жыгхэм я щхъыщхъри яудыгъу,
Жэщ кIыфIыр гъуэгум телъщи хуэфIу,
Нэм къыщIэIэбэр умылъагъу.
Зы шы тхьэкIумэ абрагъуэ
Къелъагъур лIыми, игъэщIагъуэу:
Къохутэр пащхьэм шу мыцIыху,
Кърехыр и сэламыр гуащIэу,
ЗреIэтыкI уанэгум мащIэу,
Къышырбий езыр щIоупщIэ:
- Хэт уи цIэр, хэтхэ уэ узейр?
Уитыж уэ щIалэр уи акъылым? -
Зэхыбоутэр губгъуэ хейр
Шы фIалъэкIэ, ар пфIэкъабылу.
- Сэ сы Демурщ, - хоIукIыр кIыфIым,
ХэпщIыкIыу макъыр мэкIэзыз, -
КъызжеIэт, уэ езыр ухэт,
Сыбгъэшынэнуи щхьэ ухэт?
- ЗэгъащIэ, пыбупщIами си Iэр,
Сызэуэфыну къару сиIэщ.
ЗыхуэщI иджы ди щIакIуэ кIапэм,
Деплъынщ къихьынум уи насыпым! -
ЗеIэтри Къышырбий и сэшхуэм,
Демурым и щхьэр къыпегъэхур,
Щхьэ пылъэтар, Iупэр пIэжьажьэу,
Хущхьа къыпфIэщIу хохуэр пабжьэм.
Щхьэншэ Iэпкълъэпкъым
хеIу сэ папцIэр,
ИреIэр плъыжьу лъым удзыпцIэр.
Зэбгъурелъхьэж Демур и IитIыр,
Лъыхъуащ ар пщIэншэу и щхьэгъусэм,
Иш пэжри щытщ, къихуа и нитIым
ЛъэмыкIыу къыщIэувэу нэпсыр,
Мэщыщ, гузавэм игъэхыщIэу,
ЛIыукIым шыбзэкIэ хуэхъущIэу.
Къышырым, зэхиуфэу напщIэр,
КъыфIэхуа и щхьэр къеIэтыжыр,
Тафи къуакIи зэпиупщIыу,
ДиклокIэ гъуэгум щыпещэжыр.
Жэщ кIыфIым сакъыу зыхиудыгъуэу,
Ар дохьэри Аслъэн и пщIантIэм,
Демурым и щхьэр зыфIэлъ бжэгъур
Щхьэгъубжэ лъабжьэм деж щыхетIэ.
Бийм ирищIащи хуэфэщэпсыр,
Нэхъ хуиту къобэуэжыр и псэр.
ИщIакъыми хэутэн и щIыхьыр,
Хъунущ техьэжми иджы гъуэгум,
Терелэ нихьэсыжу и щхьэр,
ДэтIысхьэжыну хуитщ и жьэгум!
8
ЗегъэIыхьшыхь Аслъэн пщыхьэщхьэм,
Шэнтиуэм исщ, къыфIэхуу и щхьэр.
Демур къихьыну хъыбарыфIым
Егупсысащи, къохъуж нэщхъыфIэ.
Демур къыкъуэкIкъым… Сыт къэхъуар?
Унафэ хуещIыр унэIутым:
- Яхыхьэ къуажэми, и хъыбар
Къэхь, зэгъащIэ и Iуэху зыIутыр.
Къосыж мыгувэу унэIутыр,
И пщышхуэм къритыжу гугъэ:
«Ар къэсыжакIэщ кIыфI зэхэтым,
Къихьауэ нэсу текIуэныгъэр.
ЛъэкIащ нэгъуэщIхэм ялъэмыкIыр,
Абы къелэжьыр сыткIи щIыхьыр,
Уи деж къэсынуи хуейт, арщхьэкIэ
ЛIыхъужьым зэкIэ хущIэмыхьэ.
- Демур къихьауи текIуэныгъэр?
Къышырхэ нобэ я хьэдагъэ?
Егупсысыжыт жыпIэм, щхьэпс!
- Тхьэр си щыхьэтщ, пцIы сымыупс,
Къышырбийм
ЗэпаупщIащ и къурмакъейр!
- Ар фIагъэжауи, абы щыгъуэ
Уэ къысхуэпхьащ хъыбар гуфIэгъуэ.
Тхьэм куэдрэ сэ усхуигъэпсэу,
Узот гуфIапщIэу дыщэ сом!
Демурым къыстехуащ и щIыхуи,
Си деж къэкIуэну псынщIэу фIуэху!
- АрщхьэкIэ, пщIэрэ, зиусхьэн…
Иджы ар дауэ ныбжесIэн?..
Демур и фызым, Тхьэм ирещIэ
И гум илъахэр а щхьэгъусэм,
Идыгъури Iэблэр, зым къамыщIэу
ЩIэкIуэсыкIащ ныжэбэ фызыр! -
Аращ цIыхубзыр угъурсызым!..
КIэлъыпхъэращ абы Демур!
- Сыт тщIэн атIэ, дежьэнщ иджыри
КъэхъункIэ хъунум зы телъыджэ.
Сэ шэч аргуэру къытызохьэ
Къышырым щымыIэжу и щхьэр!
9
Апхуэдэ щIэщхъу нэгъуэщI зыгуэрым
ТригъэхуэнкIи хъунущ и псэм,
Ауэ бгъэм къыщеуэхукIэ и гур,
Ар къыпхуидэнукъым адыгэм.
Демурым и щхьэр бжэгъум фIэлъу
Къагъуэтыжащ пщэдджыжь нэхулъэм.
ЗауэлIхэр щытхэт нэщхъей защIэу,
ЦIыхубзхэм гъуэгыр къызэфIащIэрт.
ПызыупщIар хэт и щхьэр щIалэм? -
Iыхьлы губжьахэм трагъалэрт.
Якъузми быдэу къамэ Iэпщэр,
Е мафIэ хъуаскIэр къыдэщэщу,
Зэрагъэшхами я дзэр пхъашэу,
Щыхьэту зыри къэмыхашэт.
Ауэ, зэхиуфауэ напщIэр,
Къахэплъэу щытт шэрджэс пащтыхьыр.
А зым и закъуэт зыхэзыщIэр
ПызыупщIар Демурым и щхьэр.
ДокIуей пащтыхьыр хуэму пырхъуэм,
ЦIыху гупым закъыхуещIыр ткIий:
- ЛIыукIыр пщIэншэу къыволъыхъуэ,
КъэзыукIар ар Къышырбийщ!
Абы къыпихри и бийм и щхьэр,
Кърилъхьэжауэ арщ фи пащхьэм,
Имыкъутэным щхьэкIэ хабзэр,
Жэщ кIыфIым къыщIэкIыжри мэзым,
Къыдыхьэфащ мышынэу къуажэм,
Иджы си Iуэхущ ар къэвгъуэтыжым!
10
ДэкIащ тхьэмахуэ, иджы цIыхухэр
ИIыгъыжкъым апхуэдизу губжьым:
КъащIа нэужь зытетыр Iуэхур,
Ар зи IэрыкIыр, зи Iэужьыр:
- А щIалэм бгъэдэмылъ къуаншагъэ,
Лъы ищIэжауэ аркъудейщ.
Хуигъэгъуфакъым бийм хьилагъэр,
Дэ тхуэдэ дыдэу щIалэр хейщ.
Ирихакъым зыми абы лей,
Е къытекIакъым ди лъэпкъ хабзэм -
Iуэхум кърикIуэрщ зэIузыбзыр
Хэт захуэу щытми, хэтми мысэр.
11
Дунейм зихъуэжыркъым и кIуэкIэм,
Зэм мэхъур жэщ, зэм нэху мэщыж,
Пшэ фIыцIэ хьэлъэхэм зэблэкIыу
Къыр дзахъэхэр зэщIатхьэщIэж,
Къожэхри псыхэр джабэ нэкIухэм,
Я псыхъуэ лъагъуэр пхашыр жыжьэ,
И псэр щыхэкIкIи нэпс къемыкIуэу,
ЕгъафIэ лъахэр зауэлI хъыжьэм.
Къалъхур сабий сыт щыгъуи хуэдэу,
ЩIым щыпсэуну, ехыжыну,
Я IейкIи, яфIкIи яхэмыдэу,
Зэман уахътыншэм ихьыжынущ.
Лъагъумыхъуныгъэр лъагъуныгъэм
Йозауэр махуэл лъэпкъ имыщIэу.
ЗиIэнкIэ хъунур уахътыншагъэ
Дунейм ущыпсэухукIэ щыпщIэрщ.
ЩIыIагъ, хуабагъым елъытауэ
Бгыми зещIыфыр фэзэхъуэкI.
Лэжьыгъэ гугъум и пщIэнтIэпсу,
Дунейм зэм зэхуехьэс уэсэпсыр.
Сыт ар ибгъэжкIи минрэ шыбзэм,
КъыщынэжынукIэ уэсэпсу?
Аслъэным и псэм бжьэ къэпщIауэ
Губжь къэукъубейр щызэрызохьэ,
ЩIыIуху и нитIым трищIауэ,
Зэплъ псори фIызэхозэрыхьыр.
ЩымыхъукIэ къамэр щIэгъэкъуэн,
Иджы бзаджагъэм хуейщ хуэкIуэн.
Жанщ къамэр, Iэпщэм щыхуэгъабзэм,
Ауэ йодзагуэкIыр цIыхум и бзэм.
ЖаIат пэж дыдэу ди нэхъыжьхэм:
«ТекIуэфкъым зыри цIыхум и жьэм».
ЦIыху цIыкIу, цIыху цIыкIуу насыпыншэ,
Ухъуа уэ апхуэдизу набгъэ,
Мо псэншэу мывэжь дзакIэ бзэншэм
Зы насып гуэркIэ ущыгугъыу?
12
КъыхуокIуэр лIыкIуэ Къышырбий.
Уеплъам зэтесщ, лIы бжьыфIэщ,
жьакIуэщ,
КъыщIэкIыжынкIэ хъуну бий,
ЖыпIэну жьэм къыпхуемыгъакIуэу.
Ауэ хьилагъкIэ ещхьщи блэм,
Къыуигъэжэх защIэурэ щытхъупсыр,
КъыпхиIуфынущ и шэрэзыр.
Мухьэмэд и щхьэцым хидзащ тхъугъэ,
Ялъытэр жылэм цIыху губзыгъэу,
Зэгъэпэщащ хъарзынэу мылъкукIэ,
И Iэщ лъэпкъыфIри мэбагъуэ.
Къышырбийм зыхуигъэщIагъуэу,
Къилъытэу жиIэу и ныбжьэгъуу.
Дыхьэну хуейщи и гум щIалэм,
И псалъэ IэфIхэр трегъалэ.
- УкIуэнущ, - жеIэр, умыгъуащэу,
УкъыщIэдэIум си чэнджэщым:
Узахуэщ уэ, Къышыр, уи лIыгъэм
Щыгъуазэщ псори. Зауэ гуащIэм
Щыбогъэбзэфыр адыгэ джатэр,
Бий къыплъихьам упимыкIуэту.
Ауэ, итIани, щхьэмыгъазэм
Уи Iуэхур узыхуейм хуэмызэ,
Уэ ущытыншкъым мы щIыналъэм,
Къылъыхъур мащIэкъыми уи лъым.
ГъэпкIауэ фочыр, хьэзыру къамэр
ПIыгъын хуейщ, укъыщIэкIмэ унэм,
Хьэлэлу пшхын уи щIакхъуэ Iыхьэр
Жагъуэгъухэм ухущIамыгъэхьэ.
Уи бийр къыптеуэу гъуанэдэууэ
ПихынкIэ хъунущ уи щхьэр зэуэ.
Зы уни щыIэкъым мы лъахэм
Уэ ущIэс хъуну умыдзыхэу…
- Мухьэмэд, нэгъуэщIым урилIыщIэу
Упсэум нэхъыфIу сэ сымыщIэ.
Сэ сыщышынэркым ажалым,
Ар зыщIэмылъ къытхэткъым зыри.
Къеуэн щыщигъэтыжми ди гум,
Дыгъэр икIынукъым уафэгум.
Уахътыр къэсами, и псэм къеджэу,
Ажалым хуэмылъэуджаджэрщ
Зыхэлъыр лIыгъэ, ещхьу дыгъэм
Къэзыгъэблэфыр и уэздыгъэр.
Хуитыжу и щхьэм, цIыху щхьэхуитырщ
Дунейм тетыфыр насыпыфIэу,
Арыншэм хэти лIа пэлъытэщ,
И дыгъэр занщIэу къытеункIыфIэу.
Псэуну и псэр пытыхункIэ
Дэ цIыхухэм ди пщэрылъ къалэнщ.
ЩIы фIыцIэм дыкъыщыхэкIакIэ,
Абыи дыщыщIалъхьэжынщ.
Арщ диIэжынур унафэщIу,
Къытхуимыдэну дыфэрыщIуи.
ДыкъыхэкIащи дрилIыщIэу,
Дыхыхьэжынущ дрилIыщIэу.
- Зыщыбодзей лIыщIэным лейуэ,
Уэ укIуэфынут псоми я пщэ,
Апхуэдэу куэдрэ жиIэрейуэ
Сэ зэхызох Аслъэнбэчыпщым.
(КъыкIэлъыкIуэнущ).
