Бгырысым ещхьу
Къуршхэр къыщызэхэскIухьым, ещхьу бгырысым,
Сыхэтащ, Моруен, уи бгыщхьэми телъ уэсым.
Зблэжурэ аузым дэлъадэрт псыхэр,
Си лъабжьэм гуартэу щIэкIуэсыкIырт пшэхэр.
Псэр гуэныхьлы имыщIакIэу щIэныгъэм,
Къуршыжьхэм хуэдэу игъэбатэу лIыгъэм,
Уи лъагъуныгъэр къыщигъаблэу и жьэгум,
Укъинэжащ, си Мэри дахэ, си гум!
СщIэртэкъым зэреджэр лъагъуныгъэм...
Абы сыткIэ щыгъуэзэнт сабийр?
Ауэ ноби бгъэм къыщыукъубейр
А гурыщIэ дыдэхэм я лыгъэрщ!
Аргуэру сызыщIишэу зы къэмынэу,
СыкъимыкIыжыфу и къэпхъэным!
ФIыуэ слъагъуми къырыщхьэ нэщхъейхэр,
НэгъуэщI дахагъэт гур щIэхъуапсэр.
Сыпсэут хьэрэмыгъэншэу, тыншу си псэр,
Къыщимылъыхъуэу гъащIэм ямылей.
Псынэпсу къабзэти гупсысэр,
ЗыпщимыгъэнщIыжу уи гъусэт!
Сыкъэтэджырти нэхущым, сщIыгъуу си хьэр,
КъэскIухьт, зы бгыщхьэм сикIым, адрейм сихьэу,
Е, толъкъунхэр бгъэгум къытрикIэу,
Диипс уэрым сызэпрысыкIырт.
Псы Iуфэм сыщыжейм нэбэнэушэу,
Къаджэрт Iэхъуэм и бжьамийр, сыкъигъэушу.
Бжьэпэ лъагэм къелъэтэхырти уи теплъэр,
КъызбгъэдэтIысхьэрт, лъыр къызэщIигъаплъэу.
Укъригъэхутати си пащхьэм,
Псэм зыхуигъэщхъырт, фIыщIэ хуищIу, ди Тхьэм!
СыщIэкIри унэм, гъуэбжэгъуэщу
КIуэдыжахэщ нэкъыфIэщIхэр, бгыхэр, си щIалэгъуэр,
Сыхуэлэжу, схунущ сэри абы я лъагъуэр.
Илъэс блэкIахэм я гукъэкIыжырщ
Иджы насыпуи къысхуэнэжыр.
КъытфIэщIми гъащIэр хъуауэ нэхъ гуфIэгъуэ,
Дэрэжэгъуэ зыри хэзмылъагъуэ,
БлэкIахэм я дахагъэрщ псэм нэхъ къищтэр;
ГугъапIэр сIэщIэхуами, гукъэкIыжхэр
къобэуэжыр ноби,
Сигу диижами илъщ уи теплъэр хуабэу!
Слъагъуну пIэрэ пшэм хэбжьахъуэ бгыщхьэр?
Гум къокIыжыр Колбин бгы иныжьыр,
Зыщигъэуардэу къуршхэм я курыкупсэм.
Слъагъужыну пIэрэ тенджыз гъуджэр,
Нэр ихьэхуу иджыри къызэджэу?
Сщыгъупщакъым, Мэри, уи плъэкIэ телъыджэр!
Уи плIэм дэубгъуа уи щхьэц толъкъуныр
Пщэдджыжь пшэплъ дыщафэу къызэщIэнэу,
УкIытэхыу уи нэкIу дыхьэрэныр
СлъэкIкъым нэгъуэщI гуэрхэм хуэзгъэдэну!
ДыщызэIущIэу щыта махуэм
КъагъэзэжынкIи хъуну нахуэу,
Бгыхэр, я плIэрылъу я уэс цейр,
Къыхыхьэжыну япэм ещхьу ди дунейм?
Аргуэру ахэращ щIэлъынур си нэм,-
Мэри сыщыхуэзэн блэкIа зэманым?
Хьэуэ! Есхыжынщ сэлам Моруен щIэрыщIэу!
Узыншэу, бгыжьхэу уэсым дэщIэращIэ!
Си ауз лъахэм щызгъуэтыжынукъым тыншыпIэ:
Мэри, ущыпсэурщ схуэхъуфынур хэщIапIэ!
1807 гъэ
Къагупсысахэм я пшыналъэ
Таурыхъхэм, пщIыхьхэм я пащтыхь гуащэ,
Сабий гуфIэгъуэхэм я анэ,
Жэщ пщIыхьхэм щыщIоупскIэ гущэр,
Сабийм къибгъэхуу и хъуэпсэнэр!
СызыщIишэжкъым сэ уи хъуапсэ тхъэгъуэм,
ИсхыжакIэщ и Iэхъулъэхъур щIалэгъуэм!
Таурыхъ телъыджэхэм я щэхум
Иджы щыпсэур Пэжым и нахуэрщ!
Си сабиипсэ къабзэр щыпсэуа пщIыхьхэу
Щыкуэдым хур пщащэхэр, тхьэхэр,
Я плъэкIэхэр пцIы зыхэмылъ нэхутхьэхуу,
Тепщэныгъэр щаIыгъыу къэгупсысахэу
Плъыфэ нэхъ дахэ дыдэкIэ хуэпахэм.
Пщащэ гуфIэкIэхэр хуэхейщ хьилагъэм,
Я зыIыгъыкIэм хыумылъагъуэу щхьэпсыншагъэ!
Ауэ сощIэ: ар къыпфIащауэ аркъудейщ!
Гупсысэр пшэ адрыщIым къишыжыни хуейщ.
Пиладэ хуэдэу иумыгъэзу дзыхь ныбжьэгъум,
ЦIыхубзыр Тхьэ пэлъытэу умылъагъуу!
Зэрызихамэр уафэ тхьэхум
Хур пщащэхэм щыхаш уджпыхур,
ЗэрытхьэIухудым хуэдэ къэпсу
А пщащэхэр зэрыпцIыупсыр,
Я щхьэ закъуэм фIэкI зэрамылъагъур,
Ди фIэщ тщIыну игъуэ хъуащ, ныбжьэгъу.
ХуэсщIати уи пащтыхь башым пщIэ нэхъапэм,
Тобэ къызохьыжыр, сыуэ напэр.
Иджы уи псалъэ IэфIхэм сахуэдэгущи,
ГугъапIэ нэпцIхэм сахьыжыфкъым уэгум!
ЖыIэзыфIэщу сыдихьэхт уи плъэкIэм, сызыщIишэрт,
Си гугъэу щIэгъэпщкIуауэ абы пэжыр,
Къэзубыдырт уи щатэ гухэщIыр,
СыкъигъапцIэурэ уи нэпс фэрыщIым.
Сужэгъуауэ пцIыIуэпцIышхэм я Iумэтыр,
Къызобгынэр сэ уи пащтыхь тахътэр.
Мыбы щытепщэр ФэрыщIыгъэщ,
Ар пхулъэкIынырщ къабжыр лIыгъэу!
Къагупсысхэр ягъэбатэри тенджызу,
Нэпс фэрыщIхэр абы хагъэжабзэ
Иджыри зэрыкуэдыр гуауэр
Уи тахътэм ящигъэгъупщауэ!
ГулыцIым, фIыцIэ защIэу и щыгъыныр,
Кипарисыр пыIэу щхьэрытIагъи,
Ирещыгъуэ пщIыгъуу фэрыщIыншэу,
ГущIэгъум псэхэр хуигъэушу!
Диади къеджи хуэгъэщыгъуэ
ФIэкIуэдам къэгъэзэжыншэу:
КIуэдыжащ абы я Iэхъуэ цIыкIур,
МафIэу къызэщIэплъауэ нэкIур,
Щытами и бжьамийр игъэушэу,
КъыIэщIэужагъуэри уи тахътэр,
Ибгынащ, ирихри нэлатыр.
Хур хъыджэбзхэ! КъывэмыхьэлъэкIыу
А псоми нэпс хущIэвгъэкIыну флъокIыр
Нэгум щIэвмыгъэкI гурыщIэ IэфIым
Зыхевгъэсхьэжу и мафIэм!
Сэри, фызыбгынам фыкъысхуэщыгъуэу,
Нэпс схущIэвгъэкIыну, фигу къысщIэгъуу.
Къэзлэжьагъэну сэ уэрэдус ныбжьыщIэм
Сэламехыж уэрэдым и гурыщIэр?
Догуэ! Къэблэгъащ уахъты IэубыдыпIэншэр,
Сожьэж, лъэпкъ щхьэмыгъазэ, узыншэу!
Къыщызолъагъу щыхупIэр мыжыжьэу
Фи ажалыр къыщысынум ежьэу.
ФыкърехьэкIыр гъуэжькуийм и архъуанэм,
Фхуэмыушэжу гъащIэм и псынэр.
НэкъыфIэщI къэгупсысахэм я уахътыр
Къэзыгъэсынур фи дамэ къутэрщ.
1807 гъэ
* * *
А лъэхъэнэм имыIэми фIэщыгъэ,
МыкIуэдыжыну стелъщ и дамыгъэр.
Си гурыщIи, си хъуэпсапIи, си гупсыси,
Зэрыщыту лъагъуныгъэрт зыхуэусэр!
Лъагъуныгъэм теухуауэ псалъэ
КъыщызжепIам уэ япэ дыдэ,
Псэр зыгъэпIейтея гухэлъыр
Слъэгъуащ сэ уи гум зэримыдэр.
Сытым хуэдэу гуауэм сигъэхыщIэт
Сыщибгынэжым уи лъагъуныгъэм
КъыпфIэмыIуэхуу хъуэпсапIэм и гугъэр
ЩIысIэпыпхыфыр къысхуэмыщIэу!
Зы закъуэщ сызыгъэудэIужыр:
А махуэ IэфIхэр зэрыщымыIэжыр
ЖыпIащи уи гум къызэреуэр,
Гуауэр къысфIощI нэхъ кIащхъэ хъууэ.
Аращ, уIэфIщ икIи убзаджэщ,
ПхуэмыщIынуми щIэрыщIэу лъагъуныгъэ,
Псори пхуэзгъэгъуну сыхуреджэ
Дакъикъэ закъуэм бдэслъагъужа гуапагъэм.
Аргуэру зызолъытэжыр насыпыфIэу,
Гужьгъэжьри къеблыжыну сыхуэмей,
Зэман блэкIауэ къысщыхуам зи нэфIыр,
Уэ сэр фIэкIа, нэгъуэщIым уримейт!
1808 гъэ, мэкъуауэгъуэм и 10
Уэ унасыпыфIэм
УнасыпыфIэм - сэри згъуэтын хуейщ насып,
Псалъэ IэфIхэр си гупсысэм къыпхуещып.
Уи гъащIэ натIэм гур зэрыкIэрыпщIэр
НэгъуэщIу схузэхъуэкIкъым сыт сымыщIэм.
Уэщхьыркъабзэу насыпыфIэщ къыхэпхар,
Ауэ сэракъым а насыпыр зылъысар!
Сыт хуэдэу фIыщэу уилъагъуми нэгъуэщIым -
СхулъэкIкъым ар бий кIэруфIыцI сымыщIу!
Зэгуэпым, губжьым кIыфI сщащIат дунейр
Япэ дыдэу щыслъэгъуам къэплъхуа сабийр:
Ауэ гуфIэжу Iэуар къыщызбгъэдыхьэм,
СлъэкIакъым псэми нэми ар хуэзмыхьу.
СлъагъухункIэ и адэм зэрещхьыр,
Фыгъуэ жагъуэм къызжьэдишми «Iыхьыр»,
И плъэкIэр къыпачауэ узэрейм
СлъэмыкIыу хузигъэщIырт пщIэ сабийм.
Узыншэу! БдэслъагъухукIэ уи насыпыр,
Жагъуэ пщыхъун жиIэфынукъым си Iупэм.
Ауэ сыпсэухукIэ ппэгъунэгъуу... , Мэри, сощIэ
Къэлыдыжынущ щIэрыщIэу гурыщIэр.
ЩIалэгъуэ делэгъуэм и щхьэпсыгъэр
Зэтес илъэсхэм ящIыжын си гугъэу,
Псэр згъэудэIуж сфIэщIами акъылыншэм,
Гур, япэм ещхьу, къоуэ жагъыныншэу.
Дызэхуэзащ. Уи зы псалъэм е уи плъэкIэ закъуэм
Традзэфынущ гум мыхъужын дыркъуэ.
Ауэ мы меданым къызыкъуэсхри лIыгъэ,
ПщызбзыщIыфащ си гущхьэм телъ уIэгъэр.
Куэдрэ укъиплъащ си нэгум ткIийуэ,
Къэплъэгъуагъэнущ зэрыжар ар мывэу,
УхунэсагъэнкIи хъунщ къибджыкIыну
Абы си гущIэм игъэвыр.
Сыфхуейкъым! Фыбзэхыж гукъэкIыжхэ,
ЩIалэгъуэм и жэнэт пщIыхьхэ, фыкIуэдыж!
Дэнэ кIуа илъэсхэр? Сигу, уэри ахэм яхэшыпсыхьыж!
Е, къэувыIапи, къеуэн щыгъэтыж!
1808 гъэ, щэкIуэгъуэм и 2
* * *
1
Хьэуэ, сахуейкъым псалъэ дыджи,
БлэкIам и псалъэ IэфIхэм я акъужьи,
СапыIуожыр абыхэм я ныджэм,
Я уэрэд къагъэIухэм сахуэжьажьэу.
А уэрэдхэр зэхилъхьащ блэкIа зэманми,
СлъэкIынукъым щIэрыщIэу згъэIужыну.
Нэхъапэм Iурт зэдэууэ а пшыналъэр,
ЕдаIуэм и гухэлъыр зэщIигъаплъэу.
2
Зэпыудащ шыкIэпшынэм и налъэр.
ИмыгъэIужу гур зыгъэшэрашэ псалъэр.
ДэкIами абы лъандэм зэман Iэджэ,
Техьэгъуэ хуэшым и тхьэгъушыр гъащIэм къоджэр.
Хуэшым гъащIэр хишри сыхъужакIэщ хьэдэ,
ЗэманыфI дэкIами абы лъандэм
Къигъэтэджыжу аргуэру уи теплъэр,
КъэIуж хуэдэу къысщохъур пшыналъэр.
3
Мэужьыхыж аргуэру псори, ауэ
Ди махуэфI блэкIахэм я пшынауэу
КъэIу уи макъым щIэдэIуну хуейуэ кIэншэу
Си псэр малъхъэдису зыщIыбошэр.
Солъагъу пщIыхьэпIэу - укъэпсэужауэ!
А пщIыхьэпIэм уи макъ щыушэм
КъызжаIэр къэсщIэн си гугъэу, сыкъэушым,
Зэхэсхыр кхъэ кIыфIымкIэ къиIукI тхьэгъушырщ.
4
Тирза, нахуапIэ е пщIыхьэпIэ,
Ухъуащ си дежкIэ хъуэпсапIэ -
КIуэжауэ уафэ нэз щIэплъыпIэу
Нэхъ куу зыщищIым уафэ лъащIэм.
Ещхьу борэн жьапщэм кърихуэкIым,
Бэлыхьхэми бэIутIэIухэми япхыкIыу
КIуэфырщ, ноби хуэхъуу гъуэгугъэлъагъуэ,
Зыщымыгъупщэр жэщкIэрэ къыхуэблэ вагъуэр.
Эвтаназие
Ирехъу нэхъ пасэу е нэхъ кIасэу -
КъыкIэлъыкIуэнурэ си псэм,
КъыщIыхьэнущ Ажалыр си унэм,
СынолъэIур абы щыгъуэ къыступIэну
Псори пщызыгъэгъупщэж шхыIэныр.
ЩIэиным щIэхъуэпс хьэ гуп нэпсейр
ЩIэвмыгъэхьэххэ лIам и дей.
Си хьэдэм къыщхьэщысу тхьэджэу,
Нэпс зыгъэжэни фыкъемыджэ.
СытырекIыж мы щIым Iэуэлъауэншэу,
КIыфIым сыхрехьэж псалъэмакъыншэу.
СымыгъэпIейтейуэ ныбжьэгъур,
Зэпызуду абы и гуфIэгъуэр.
Уэри, Лъагъуныгъэ, умыпыхьэу,
Лъагъуныгъэ IэмыркIэ бгъуэта къарур,
Тыгъэ лъапIэу сэри къызитар Алыхьым,
СкIэлъыпсэунухэм яIэрыгъэхьэ.
Си нэгум щIэгъэт, си Псатхьэ,
Уи гуфIэкIэр, хэтыхункIэ си псэр.
Нэхъ кIэщхъэнущ уз къысщхьэщыхьэр,
СыIуплъэхункIэ си гум и щIасэм.
Уэри ухьэзырщ укIуэдыжыну ещхьу гъащIэм,
Уи нэ телъыджэм къыщIэж нэпсым,
Зы меданкIэ къигъэпцIэнщи псэур,
Иужь дыдэу иуIэнщ гурыщIэр.
Среужьыхыж си закъуэпцIийуэ,
Гъыбзэншэу, нэпсыншэу.
Ди гъащIэ тIэкIур гъуэбжэгъуэщщи,
Хошыпсыхьыж илъэсхэм я жэщым.
Къоблагъэ псоми ди уахътыр,
Зэманым дигъэпIащIэ зэпыту:
«Чэзур къэсащ, Ажалыр егъэблагъэ!»
Арати - екIэрэхъуэкIакIэщ гъащIэр.
СыздэкIуэжынум - узэрыщымыIэр сощIэ -
Уэ къэбухакIэщ дуней бэлыхь защIэр.
Жыжьэжкъым а махуэр, ажалым и хуэшым
Дыщриджэнур, дымыщIэу дыздишэр.
Къэбжыжи къэбгъэщIар махуэ насыпыфIэу
КъэпщIэнщ, умыпсэуххэмэ, зэрынэхъыфIыр.
1812 гъэ
Зэманым деж
Зэман! Гъатхи, гъэмахуи, щIымахуи
гъуэбжэгъуэщу,
Уи дамэхэм телъу блыбох махуэлыншэу,
Уащымысхьыххэу псэхэр тыбошэ
Щхьэжагъуэ гъуэгуанэу уизышэм кхъэ мащэм.
Тыншкъым Зэманым натIэм къритха си гъащIэр,
Ар нэгъуэщIым тезгъэхьэлъэм, хъунущ тIуащIэ.
Уи закъуэмэ, нэхъ уполъэщ гугъуехьым -
ПщIэжу уи хьэлъэ нэгъуэщIым зэримыхьыр!
Ягъэхуабэу си гур, си псэр сэр
щхьэкIэ ягъэбауэу,
Сщхьэщахыу хьэлъэр, къыздагуэшу гуауэр,
КъысщIыбгъугъауэ хъуар зэрысIыпхыжрэ
Сопсэу, гугъуехьхэм сащымышынэжу.
ЩремыщIэ ахэр дэрэжэгъуэ!
Сэ къыстегуплIэ, сумыгъахуэу нэ плъэгъуэ!
Къызэптыфынуи, степхыжынуи сызыпэплъэр
Илъэсхэрщ, нэщхъеягъуэм ягъэщхьэлъэу.
Гугъуехь стехьэлъэм сщегъэпсынщIэ
Сызэрыбгъэувэ пщылIыпIэр,
НасыпыфIэм я закъуэщ зыхэзыщIэр
УзэрыблэкIыр напIэзыпIэу!
ЗэрыкIуэдыжыр зэхэщIыкIыр гъуэбжэгъуэщу
Пшэ фIыцIэ хьэлъэу щхьэрырелъ ди гъащIэм:
Абы ди гъатхэр хуигъэкIуэфми жэщым,
ХуэгъэкIуэщIынкъым жэщкIэ ди гум щыщIэр!
Си хъуреягъым нэщхъеягъуэр щыбэу,
Си акъылыр щыщIиуфэжми пшагъуэм,
Жыжьэу къызэдэхащIэу и нурыбэр,
Дыгъэм стрихурт жэщым и техьэгъуэр.
Ауэ ужьыхри дыгъэм и къэблэныр,
Махуэхэр, илъэсхэм я бжыгъэр
Къибж къудейуэ къэнэжащ Зэманыр.
Мыхьэнэ гуэри имыIэжми гугъэм,
ЕсагъэпщIэу сохь сщащIа къалэныр.
КIэух теплъэгъуэм и Iэужьыр
Уэ плъэкIыжынкъым зэпхъуэкIыну:
Ауэ кърикIуэм уи лъэужьым
Уэ птелъа бжьырщ теплъхьэжыфынур!
Ущымышынэу гуэныхь упшынынум,
Солъагъу пIурылъыну гуфIэкIэр,
Бэлыхьхэр щIэблэм къыхуэбгъанэу
Кхъэ щIыIэм ущрахьэхыжкIэ!
1812 гъэ
Си псэр нэщхъейщ
Си псэр нэщхъейщ, сохыщIэ,
Пшынауэ, пшынэр къызэфIэщIэ,
Уи пшынэ Iэпэхэм зэрылъэлъу
КъысхурагъэIу жэнэтым и пшыналъэ.
ГугъапIэхэр, хэмыкIыпамэ я псэр,
Къыщигъэушыжынущ абы си бгъэм,
Нэ дияхэм къащIэнамэ нэпсыр,
КъэткIужынущ къещэщэхыу щыгъэу.
ИреIэл гухэщIу а пшыналъэр.
СфIэфIкъым гуфIэгъуэм имыIэжмэ пIалъэ!
Сыхуейщ нэпсхэр къыщIэжыну, пшынауэ,
Зэгуимыудыпэ щIыкIэ си гур гуауэм.
ГуауэкIэ кудащи гум и лъащIэр,
Куэд щIауэ ар егъэвыр зым къимыщIэу.
Иджы къыщыпкIыу хъуащи щыз,
Хуэмыхьыжу ажал щхъухьу ез.
1815 гъэ
Уэ уогъ
Уогъыр уэ, уи нэпс ткIуэпсхэр
Нэбжьыц кIырхэм толыдыкIыр псыпсу,
Пщэдджыжь епэрым къыпыткIуж уэсэпсыр
Тогъэщащэ щIым налкъутналмэсу.
УпыгуфIыкIмэ, уи гуфIэкIэм
Дыщэри щIохъукIыр фагъуэ.
Уи нащхъуэм къыщIих мафIэ хъуаскIэм
Егъэнэхур гум къекIуалIэ лъагъуэр.
Пщыхьэщхьэм пшэхэм ядз пшэкIэплъыр
ТращIыкIам я лейщ уи теплъэм.
Дыгъэри икIауэ уэгум,
Жэщ кIыфIым хуит хуэхъуауэ щIыгур,
Къыщхьэщыгъуалъхьэмэ псэм пшагъуэр,
Пшагъуэр треху уи зы Iуплъэгъуэм.
Къухьэжми бгыхэм дыгъэ тхъуэплъыр,
Псэм щыбогъаблэ нэхущ пшэплъыр.
1815 гъэ
Къысхуэгъэгъу
ЩыIащ зэман - ахэр фIыуэ зэрылъагъурт,
Ауэ зэбгъэдашахэщ я жэгъуэгъухэм;
Пэжыныгъэр, лъагъуныгъэр икIри я гум,
ЯпэIэщIэу Iэпхъуэжахэщ уэгум.
Я дэрэжэгъуэри хъуащ уэхбзэх,
Къэгъазэ имыIэжыну щIэх.
ЩIалэгъуэм имыгъэщIэращIэм,
Щыпсэугъуейуэ быркъуэшыркъуэщ гъащIэр.
ЗэпэщIэхауэ псэун хуей гупсысэм
Хегъэшыпсыхь щхъухьпсыхьым ахэм я псэр...
Ауэ яIэщIэужэгъуа гъащIэм
Щагъуэтыжынукъым щIэрыщIэу
НэщI хъуа псэхэр зэрагъэудэIун.
Зэпэщхьэхуэу щхьэж и гуауэр ихьыжын,
УIэгъэ къытехуар игъэкIыжын -
НэгъуэщI а тIуми ялъэмыкIыжын.
КъыритI зэкъуиудауэ щыблэм
ПфIэщIынхэу щытщ нэщхъеирилэу,
Толъкъунхэр уэру къажьэхэлъэу,
Шынагъуэу щыблэр къахуэдалъэу.
Къатошхэ уэшх, уэр къатощащэ,
Гъэмахуэ уэгъуи, щIымахуэ ткIыбжьи
ЯгъэкIуэдыфкъым и лъэужьыр
Лъагъуныгъэ зэгуэр зэхуащIам
Нэпкъыжьэу гум щриупщIар.
Колридж. Кристабел
Къысхуэгъэгъу - апхуэдэу тхухихам ди гъащIэм,
Къысхуэгъэгъу, мы щIым сытетыхун,
ГущIэгъу жыхуаIэ къысхуумыщIми,
Узгъэбиину си гум темыхуэн.
Си фIэщи схуэщIкъым къэгъэзэншэу
КIуэда гурыщIэ IэфI пхэлъар,
Пщыгъупщэжауэ уи псэр тыншу
Си IэплIэм жейуэ зэрилъар!
Щыплъагъугъатэмэ уи пщIыхьым
Си лъагъуныгъэу гум щыушэр,
УщIегъуэжынут, уи гум щIыхьэу,
Къызэрыбгъэнам ар жэуапыншэу.
Уи удын хьэлъэ къызэбдзар
ЩIренэхукI гуфIэкIэм нур къидзам:
Хамэ насыпкIэ къащэхуа щытхъур
СощIэ, уи гуапэ зэрымыхъур.
Хуейми, лажьэншэу срагъэмысэ,
Си къуаншагъэр сэ сощIэж зищIысыр,
Си IитI зыфIэфIхэм IэплIэ къуашэкIыну,
Дауэ ялъэкIын уэ уаукIыну?
ЩIы уи фIэщ! Гухэлъым и мафIэр
Ягъэужьыхын илъэсхэрщ зыфIэфIыр;
Гур зыкIэрыпщIа гум къыкъуичыну
Губжьым я нэхъ инми лъэмыкIыну.
Уэ иджыри пхъумэр а гухэлъырщ,
Сэ гухэщIырщ къысхуэнэжыр фарзу,
Гупсысэ хьэлъэм си псэр зэрегъалъэ -
Иджы дыпсэунущи зырызу.
А гупсысэ хьэлъэм пхуелъытын
Дунейм ехыжам нэпс хуракIутыр?
Иджыри дэ дытетми дуней нэхум,
Зэпэщхьэхуэу дыIущIэнущ къэунэху махуэм.
И Iуэрвэрым узыIэпишэу
УщедэхащIэкIэ дипхъу цIыкIум,
Хъарып тхьэмыщкIэр щIэадэншэр
ЖепIэфрэ, уи жьэм къыпхуегъэкIуэу?
Сабий нэхутхьэхум ба щыхуэпщIкIэ,
Къиубыдмэ, щыбгъэпщкIу уи плъэкIэр,
Уигу къэгъэкIыж насыпкIэ къыпхуэупсэу,
Уи лъагъуныгъэр зи жэнэтыр и псэм.
Абы и адэ IэщIыб пщIам
Ещхь гуэрхэр къыхэплъагъуэрэ сабийм,
Гур нэхъ ину къеуэу зыхэпщIам,
А гум и къеуэкIэр сэращ зейр.
УщыгъуэзэнкIи мэхъур си къуаншагъэм,
Ауэ сыт хэпщIыкIрэ си делагъэм?
Си гугъапIэ псори хуэлэжауэ,
Мэщэщэж уи ужьым иувауэ.
Схуэмыхъуу сфIэбгъэIэса си псэм
Пагагъэр фIэкIуэдауэ, нэху имылъагъужу,
ЗыпхуищIати, бгъэIулауэ, гъусэ,
УсIэщIокIри, псэми себгынэжыр!
Къэхъуну псор къэхъуакIэщ - псалъэр лейщ,
Сэр нэхъ пщIэншэрыпсалъи гъуэтыгъуейщ:
Дэ къыдэдэIуэжыркъым гухэлъыр,
Гъунапкъи хуэбгъуэтыфкъым ар зыхуэплъэм.
Къысхуэгъэгъу, къысхуэгъэгъу!
УсIэщIэкIащи, си гур мэгъу,
Насыпу къысщыхъу псори сфIэкIуэдауэ,
Аргуэру сызэрылIэжынур дауэ?
