Куржым гурыIуэжыным и телъхьэщ
УФ-м НэгъуэщI къэрал IуэхухэмкIэ и министерствэр и телъхьэщ Урысеймрэ Куржымрэ я цIыхухэр кхъухьлъатэкIэ зэкIэлъыкIуэ хъужыным. МИД-м и унафэщIым и къуэдзэ Руденкэ Андрей апхуэдэу жиIащ «Демократие зэщIэхъееныгъэ – Куржы зэкъуэт» партым и унафэщI Бурджанадзе Нино иджыблагъэ щепсэлъам.
Лъэныкъуэхэр тепсэлъыхьащ урысей-куржы зэхущытыкIэхэм, ахэр егъэфIэкIуэжыным хуэунэтIауэ щыIэ Iэмалхэм. Руденкэ къыхигъэщащ Куржым хуиIэу щыта зэныбжьэгъугъэ зэхущытыкIэхэр зэфIэгъэувэжыным Урысейр зэрителъхьэр, абы авиазэпыщIэныгъэхэм пыщэжынри хэту. Мыхьэнэшхуэ иIэщ Тбилиси УФ-м дэлэжьэным хуэунэтIауэ ичын хуей лъэбакъуэхэм нэхъ куууэ егупсысыным, нэхъ жэуаплыныгъэ пылъу а Iуэхум бгъэдыхьэным.
«УзэщыIеиныр зы мыхьэнэншэми къыхокI, ауэ абы и ужькIэ узэгурыIуэжыныр нэхъ гугъущ, зэман куэди токIуадэ. Урысейр нэгъуэщI хэкухэм я къэрал кIуэцI политикэ Iуэхухэм зэи хэIэбэркъым. Дэ дрителъхьэщ Куржыми, зэрыщыту КавказщIыб щIыналъэми цIыхухэр мамыру щыпсэуным, зэпIэзэрытагъ щыIэным», - къыхигъэщащ МИД-м и лIыкIуэм.
Краснодар кIапсэкIэ зекIуэну метро щащIыну къыхалъхьэ
УФ-м щыщу ущыпсэуну нэхъ тынш къалэу къалъытащ Краснодар (Бжьэдыгъукъалэ). Апхуэдэу жаIащ щIыналъэхэм зэрызаужьыр зэпэзылъыт «Урбаника» къэхутакIуэ институтым иригъэкIуэкIа къэпщытэныгъэхэм хэтахэм.
Кранодар крайм и щыхьэрым иужьрей илъэси 10 - 15-хэм фIы дыдэу зиужьащ, абы псэупIэхэри егъэлеяуэ щылъапIэкъым, щIыуэпсри цIыхум и Iэпкълъэпкъым хъарзынэу йозэгъ, жаIэ зэупщIахэм
Нэхъ щыпсэугъуафIэ къалэ нэхъыфIитхум апхуэдэу хабжащ Сургут, Санкт-Петербург, Тюмень, Калугэ къалэхэри. Москва а рейтингым щиIыгъыр 52-нэ увыпIэрщ. Абы и щхьэусыгъуэр ди къалащхьэм псэупIэхэри ерыскъыри икъукIэ зэрыщылъапIэрщ, ику иту къахь лэжьапщIэм елъытауэ.
Краснодар иджыпсту икъукIэ псынщIэу зехъуэж, унэщIэхэр щащI, IуэхущIапIэхэр къыщызэIуах. Апхуэдэ зыужьыныгъэм адэкIи къызэрыпащэнум шэч къытозымыгъэхьэщ абы теухуауэ иджыблагъэ хэIущIыIу хъуа хъыбарыр - Краснодар щащIыну я мурадщ кIапсэ гъуэгукIэ зекIуэ метро.
Уэрамым щыгъэува пкъохэм кабинэхэр фIэдзауэ ящIыну метром станцибгъу иIэнущ. Къалэм абы и ухуэныгъэм тригъэкIудэнущ сом мелард 11 хуэдиз икIи илъэсиплIым къриубыдэу а лэжьыгъэр яхузэфIэкIыну къалъытэ. Къалэм стратегие зыужьыныгъэмкIэ и советым къыхилъхьа жэрдэмыр куэдым шыпсэу къащохъу, ауэ мэрием щылажьэхэм я фIэщу жаIэ абы и Iуэху зэрызэрахуэр. ЦIыхухэм гурагъаIуэ кIапсэ гъуэгукIэ зекIуэ метром и ефIэкIыныгъэхэр. Краснодар и Iэтащхьэ Первышов Евгении ядиIыгъащ а мурадыр.
Крайм и къалащхьэм иджыблагъэ щыIащ «Doppelmayr» компанием и лIыкIуэхэр. А компаниер зэрылажьэ илъэси 125-м къриубыдэу къэрал 90-м щигъэуващ хьэлъэ зэрагъэIэпхъуэ апхуэдэ кIапсэ гъуэгуу мин 14,5-м щIигъу. Апхуэдэхэр щищIащ УФ-м, Боливием, США-м, Колумбием, Инджылызым. ЦIыху минхэм ахэр яфIэтыншу къагъэсэбэп.
«Дунейм и къалэ зэмылIэужьыгъуэхэм кIапсэ гъуэгухэр туристхэм Iуэхутхьэбзэ ирыхуащIэ къудей мыхъуу, жылагъуэ транспортуи щагъэлажьэ. Иджыпсту щыIэ Iэмалхэр къэбгъэсэбэпу апхуэдэ метрокIэ зы сыхьэтым цIыху миниплIым къыщыщIэдзауэ миниблым нэс къыпхуешэкIынущ, - жиIащ Краснодар къалэм Стратегие зыужьыныгъэмкIэ и советым экономикэмкIэ и комитетым хэт Горобец Евгений. - Абы ефIэкIыныгъэ зыбжанэ иIэщ. Псалъэм папщIэ, апхуэдэ гъуэгу букъуэдииныр куэдкIэ нэхъ пудщ автомобиль е гъущI гъуэгу пщIыным нэхърэ. И гугъу умыщIыххэ щIыщIагъ метром мылъкуу текIуэдэнур зыхуэдизым».
КъимыдэкIэ, абы къыхигъэщащ икъукIэ мыхьэнэшхуэ зиIэ нэгъуэщI зы Iуэхуи - гъуэгухэм къыщыхъу автомобиль зэжьэхэуэр куэдкIэ нэхъ мащIэ хъунущ. Абы и щапхъэхэр щыгъунэжщ апхуэдэ метрохэр щылажьэ къалэхэм. Аращи, Краснодар и унафэщIхэр а Iуэхум тегушхуауэ яужь ихьауэ жыпIэ хъунущ.
Нобэ
♦ЦIыхухэм я зэкъуэтыныгъэм и дунейпсо махуэщ
♦УФ-м Къэралым шынагъуэншагъэ къыщызэгъэпэщынымкIэ и органхэм я лэжьакIуэхэм я махуэщ
♦Белоруссием, Армением, Къыргъызым Къэрал, лъэпкъ шынагъуэншагъэмкIэ я органхэм я лэжьакIуэхэм я махуэщ
♦1699 гъэм Пётр Езанэм Iэ тридзащ Урысейм ИлъэсыщIэр щыщагъэлъапIэ махуэу щIышылэм и 1-р гъэувыным теухуа унафэм. Нэхъапэм ар фокIадэм и 1-м трагъахуэу щытащ.
♦1706 гъэм сыхьэтибгъум Москва Кремлым и Спасскэ чэщанэм япэ дыдэу къыщеуащ абы щагъэува сыхьэтыр. Тхьэгъуш 33-рэ зыхэт а сыхьэтыр Пётр Езанэм Голландием щригъэщIат.
♦1792 гъэм США-мрэ Канадэмрэ пощткIэ зэпыщIа хъуащ.
♦1828 гъэм Канадэмрэ Урысей империемрэ дипломатие зэхущытыкIэхэр яку дэлъ хъуащ.
♦1883 гъэм Ниагарэ псыкъелъэм деж щаухуащ япэ лъэмыж кIэрыщIар.
♦1917 гъэм ВЧК-р (Урысейпсо чрезвычайнэ комиссэр) къызэрагъэпэщащ. Абы и унафэщIу ягъэуват Дзержинский Феликс.
♦1920 гъэм ВЧК-м хэту къызэрагъэпэщащ хамэ къэралхэм щылэжьэным хуэгъэпса къудамэ. Абы и къалэн нэхъыщхьэр тIасхъэщIэх лэжьыгъэрт.
♦1934 гъэм Мордовие АССР-р къызэрагъэпэщащ.
♦1938 гъэм СССР-м и ЦIыхубэ комиссархэм я советым унафэ къыдигъэкIащ лэжьакIуэхэр IэнатIэ щыувкIэ я къулыкъур, щыува зэманыр, я лэжьыгъэм пыщIа нэгъуэщI-къинэмыщIхэр къыщагъэлъэгъуэну тхылъхэр къахузэIухыным теухуауэ.
♦1963 гъэм ФРГ-м щыпсэухэр хуит ящIащ Берлин блыныр зэпаупщIу, я Iыхьлыхэм я деж зы махуэкIэ щыхьэщIэн папщIэ ГДР-м кIуэну.
♦1971 гъэм Франджым къыщызэрагъэпэщащ «Дохутырхэм гъунапкъэ яIэкъым» дунейпсо зэгухьэныгъэр.
♦1999 гъэм Китайм и щIыналъэм хагъэхьащ Макао хытIыгур, 1987 гъэм зэращIылIауэ щыта зэгурыIуэныгъэм ипкъ иткIэ Португалием къритыжар.
♦Адыгэпщ, урысеидзэм полковникыу къулыкъу щызыщIа ХьэтIохъущокъуэ Исмэхьил-Бей къызэралъхурэ илъэс 259-рэ ирокъу.
♦КъБР-м щIыхь зиIэ и журналист, публицист ГъуаплъащIэ Заудин и ныбжьыр илъэс 75-рэ ирокъу.
♦ТхакIуэ, журналист, «Iуащхьэмахуэ» журналым жэуап зыхь и секретару щыта ХьэIупщы МуIэед къызэралъхурэ илъэс 67-рэ ирокъу.
♦Урысей журналист, политолог, тхыдэ щIэныгъэхэм я кандидат Медведев Сергей и ныбжьыр илъэс 53-рэ ирокъу.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык уэфIу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градуси 8 - 11, жэщым градуси 2 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Абрэмывэ вагъэгъэкIуэдщ.
