Жылагъуэ

2008 гъэ лъандэрэ «Адыгэ псалъэм» лъэпкъым и тхыдэм фIыкIэ къыхэна цIыху цIэ­рыIуэхэм ятеухуауэ гуэдзэн щхьэ­­хуэхэр къыдегъэкI. Дунейм къы­техьакIэщ КIыщокъуэ Алим, Темыр­къан Юрий, IутIыж Борис, МэшбащIэ Ис­хьэкъ, Къэшэж Иннэ, Къардэн­гъущI Зырамыку, Налохэ Зауррэ Ахьмэдхъанрэ, Мэлба­хъуэ Тимборэ, Къалмыкъ Юрий, Бэрбэч Хьэ­тIутIэ, Iэп­щэ Александр, Хьэшыр Чылар, Хьэткъуэ Умар (Омер Сейфеддин) сымэ, нэгъуэщIхэми ятеу­хуа­хэр.

Уэрэд

Си шы къарапцIэу
ПцIащхъуэу щIэлъэтым
Ди губгъуэ куэщIыр
Уи зэ ичыгъуэщ.
Уэ уи лъэ макъыу
Тхыдэм къыщыджэр
ЛIыгъэ макъамэм
И джэрпэджэжкъэ!
ЛIыхъур уэрыншэм
Iэщэншэ къабзэт,
Уи бзэм щыгъуазэм
Урибгъэ дамэт.
Лъэпкъым и гуауи
Уэ дэбгуэшакъэ,
Лъэпкъым и гуапи
Уэ ухэтакъэ.

Шыгъажэ хъуамэ,
Щытхъур къыбохьыр -
ЩIыхьыр уохъумэ
Шагъдий лъэрыхьым.

Гу лъумытэнкIэ Iэмал имыIэу иужьрей илъэсхэм Адыгэш лъэпкъым и пщIэм Урысейми хамэ къэралхэми щыхэ­хъуащ. Ар и фIыгъэщ а шы лъэпкъым езым и хэкум гулъытэ куу зэрыщы­хуащIми, къэрал уна­фэщIхэм шы зезыхуэхэм я лэжьыгъэм зэрызэщIагъа­къуэми, шы лъэпкъыр егъэ­фIэкIуэным елэжьу къэралымрэ республикэмрэ ит щIэныгъэ­рылажьэ институт­хэм Iуэ­хум псэемыблэжу щы­пэрыт IэщагъэлIхэм ялъэкI къызэрамыгъанэми.

Лъэрызехьэхэм кхъухьлъатэ щызэрагъэ-пэщ  ди  лъэхъэнэм  шы  зехуэныр пасэрей хьэлу къащохъу нэхъыбэм.  КуэдкIэ нэхъ гъэщIэгъуэнщ а зэман дыдэм адыгэшым и пщIэр езым и хэкум нэхърэ и гъунэгъухэм; ­гъунапкъэм уикIмэ - цивилизацэм и курыкупсэм ис европей лъэпкъхэм я деж зэры­щынэхъ лъагэр.

2013 гъэм Германием, Нюрнберг къалэм шы лъэп­къыфIхэр щыщагъэлъэгъуам, Краузер Штеффи тесу адрейхэм къыхагъэщхьэхукIа адыгэшым и цIэр Эдилс-Эхнатонщ. Интернет сайт щхьэхуэ зыхухаха а шым и хъыбарыр къеIуатэ Груссельберг къалэм «Шагъдий» журналыр къыщыдэзыгъэкI, «Адыгэшыр фIыуэ зы­лъагъухэм я дунейпсо зэгухьэныгъэм» и унафэщI Кнол ­Тобиас.

Адыгэм и ныбэ егъэны­къуэри, и шым и ныбэ ирегъэкъу.

Мамлюк сулътIанхэм яухуа Мысыр къэралыгъуэшхуэм кIуэдыжыпIэ хуэхъуа Мардж Дэбикъ зауэ­зэ­рылIыр иужьрей мамлюк сулътIанхэу Къанщауэ Гъуррэ Тумэнбейрэ я цIэхэм епхащ. А тхыдэ Iыхьэм зэ­зэмызэ дытепсэлъыхьми, хэтщIы­кIыр зэрымащIэ дыдэр и щхьэу­сыгъуэ къы­щIэ­кIынщ зи цIэ къи­тIуа лIы щыпкъэхэм я хъыбархэр иджыри къэс ди блэкIами ди но­бэми зэрахуэфэщэну щIыхэмы­тым. Санкт-Петербург дэт университетым и КъуэкIыпIэ факультетым и доцент, тхыдэ щIэныгъэхэм я ­кан­дидат Илюшинэ Миланэ и диссер­тацэр мамлюк сулътIанхэм ятриу­хуащ. Ар илъэс бжыгъэ хъуауэ йолэжь хьэрыпыбзэ Iэрытххэу Берлин дэт къэрал тхылъ хъумапIэм щIэлъхэм. Илюшинэм утыку кърихьа лэжьыгъэ щхьэпэ дыдэхэм ящыщщ «Иужьрей мамлюк сулътIаныр уэсмэнхэм зэрапэщIэтамрэ» «Къанщауэ Гъур и «Къэщидэ лъапIэхэмрэ».

 Тыркум къыщыхъуащ

Зи анэдэлъхубзэр Iумпэм зыщIхэм, зэзы­мыпэсыж­хэм дерс къыхахыну ди ­гугъэщ иджыпсту вжетIэжыну хъыбарым. Ар къытхуэзыIуэтэжар Тыркум щыпсэуа адыгэ щIалэ Тхьэзэплъ Фозийщ.

Анэдэлъхубзэр езыгъэджхэм я зэфIэкIыр щагъэлъагъуэ ЕплIанэ урысейпсо зэпеуэм, УФ-м Егъэ­джэ­ныгъэмкIэ и министерствэмрэ щIэ­ныгъэм зегъэужьынымкIэ абы и федеральнэ IуэхущIапIэм Лъэпкъ щIэ­ныгъэ IуэхухэмкIэ и институтымрэ къызэрагъэпэщым, ди республикэм къыбгъэдэкIыу хэтахэм ящыщщ Налшык дэт курыт школ №26-м и унафэщIым гъэсэныгъэ лэжьыгъэмкIэ и къуэдзэ Хур Мадинэ.

«Ди бзэр ди псэщ» - жаIэ адыгэхэм. Тхыбзэри аращ. Лъэпкъым и анэ­дэлъхубзэр къыде­кIуэ­кIыу, къыщIэхъуэ щIэб­лэм ар Iурылъу къэ­тэ­джыныр уасэ зимыIэ фIыгъуэшхуэщ. Адрей тхы­бзэхэм еплъытмэ, дыдейм къикIуа гъуэ­гуанэр кIыхькъым, арщхьэкIэ абы зыкIи игъэ­лъахъшэркъым и лъа­пIагъыр, игъэмащIэркъым и IэфIагъыр. Ди лъэпкъым бгъэдэлъ зыу­жьыныгъэм, щIэныгъэм, гъэсэныгъэм, щэнхабзэм я лъапсэщ ди анэдэлъхубзэр.