Жылагъуэ

Къэбэрдей-Балъкъэрым электрокъару зэрыкIуэ кIапсэу, абыхэм киловатту яIыгъым и куэдагъым емылъытауэ, псори зэхэту километри 153,7-рэ блэкIа илъэсым къриубыдэу зэрихъуэкIащ «Россети Северный Кавказ»-м.

Узыншагъэ

Урысей Федерацэм и Президент Путин Владимир и жэрдэмкIэ къыхалъхьа лъэпкъ проетым ипкъ иткIэ, 2023 гъэм республикэм медицинэ IуэхущIапIэу 3 щаухуащ, зы къагъэщIэрэщIэжащ, 2-м зэгъэпэщыжыныгъэ лэжьыгъэхэр щрагъэкIуэкIащ. 

ПсэукIэм зиужьын, цIыхур щыIэн папщIэ, электрокъару, хуабэ, уэздыгъэ хуейщ. КIэрыхубжьэрыхури, псыри, химие пкъыгъуэхэри, дыгъэри, жьыбгъэри къигъэсэбэпурэ, цIыхум а псори дыкъэзыухъуреихь дунейм, щIыуэпсым къыпкърех.

Бенкендорф Александр и цIэм «жандармхэм я унафэщI» псалъэ зэпхар тхыдэкIэ кIэрыпщIауэ къокIуэкI. Пащтыхь Александр Езанэм и унафэм щIэта къулыкъущIэр кIэлъыплъу щытащ Пушкин Александр, Лермонтов Михаил сымэ я IэдакъэщIэкIхэм, къытебдзэ хъунумрэ мыхъунумрэ и нэIэ щIэту. 1802 гъэм Бенкендорф пащтыхьым и унафэкIэ Урысейм и Азие, Европэ Iыхьэхэр къызэхикIухьауэ щытащ, генерал Спренгпортен Е. М. и пщэ далъхьа унафэ щэхум гъусэ хуэхъури. Бенкендорф и «ГукъэкIыжхэм» къыхощыж пщы Мысост Рослъэмбэч зэрыхуэзар. 

Ди зэманым космическэ кхъухьхэр щыIэщ куэду. Абыхэм хьэлъэ кърашэкI, цIыху ису хьэршым мэлъатэ. Щыгъуазэ щIагъуэ щыIэкъым япэу цIыхур хьэршым лъэтэным илъэс 400-кIэ и пэ къихуэу япэрей ракетэ къагупсысауэ зэрыщытам. ЩIэныгъэлIхэм къагъуэтыжащ ракетэм и ухуэныгъэр къыщыгъэлъэгъуа эскиз зэхэгъэувахэр зэрыт пасэрей дыдэ Iэрытх.

  Щхъуэжьхэр

         «Адыгэ псалъэ» газетым и ныбжьыр илъэси 100 щрикъу мы илъэсым абы и лэжьыгъэм щыгъуазэ, къытехуэ тхыгъэхэр зыфIэгъэщIэгъуэн, нэхъри ефIакIуэмэ зи гуапэ цIыху куэдым хъуэхъукIэ зыкъытхуагъазэ. Абыхэм я псалъэр къэдмылъытэу, ди гуапэ мыхъуу къанэркъым, зы махуэм нэхърэ адрейм нэхъыфI дызэрыхъунум, ди IэдакъэщIэкIхэр нэхъ щIэщыгъуэ зэрытщIынум яужь дитщ. Ди къалэнхэм дыпэлъэщрэ ахэр къыдэмыхъулIэрэ жызыIэфынури, зи чэнджэщ къыдэзыхьэлIэфынури ди щIэджыкIакIуэхэращи, ахэр нэхъыбэну, газетыр адыгэ унагъуэ псоми яIэрыхьэну ди хъуэпсапIэщ.

Кавказ Ищхъэрэм и IуэхущIапIэхэу зыхуэбгъадэ хъун щымыIэ ерыскъыхэкIхэр, хьэпшыпхэр къыщIэзыгъэкIхэр, Урысейм и сату щIапIэ утыкухэм жыджэру зыкъыщызыгъэлъагъуэхэр дэIыгъыным куэдкIэ елъытащ щIыналъэхэм къакIуэ туристхэм я куэдагъым къыхэхъуэныр.

КIэрыхубжьэрыхухэм теухуауэ, Арктикэм хабзэншагъэ къыщокIуэкI. А щIыпIэм и процент 15-р апхуэдизкIэ яуцIэпIащи, яхуэмыгъэзэкIуэжыным хуэдизу щIыуэпсым егуэуащ. Зэран хъум и зэхуэдитIыр къызыпкърыкIыр Норильск агломерациеращ, адрейр Сыбыр КъухьэпIэм гъэсыныпхъэ къыщыщIэзых IуэхущIапIэхэращ.

 Иджыблагъэ жылагъуэм и Iуэху еплъыкIэхэр къэзыхутэ IэщIагъэлIхэр хущIэкъуащ цензурэм  цIыхухэр зэрыхущытыр зрагъэщIэну. ЗэупщIахэм я Iыхьэ щанэм  къалъытэ ар щыIэххэн хуэмейуэ. Ауэ цIыхухэм я деж нагъэс хъыбархэм мардэхэр хуагъэувыным и телъхьэхэр процент 63-м нызэрыхьэсащ. БлэкIа илъэс 15-м абыхэм я бжыгъэм хэхъуащ (2008 гъэм зэрыхъуу щытар процент 58-рэщ). Абы къигъэлъэгъуащ 1993 гъэм референдумкIэ къащта Урысей Конституцэм и 29-нэ статьям  цIыхухэр  зэрыхущытыр.