Календарь событий

Екатеринбург дэт хьэщIэщ нэхъыфIхэм ящыщу тIум Къэбэрдей-Балъкъэрым теухуа гъэлъэгъуэныгъэ  къыщызэIуахащ.
«Къэбэрдей-Балъкъэрым псэр етхьэкъу»  Iуэху дахэм ди щIыналъэм, нэгъуэщI хэгъуэгухэм щыщ сурэтыщIхэм я IэдакъэщIэкIхэр щызэхуэхьэсащ.
Копылов Владимир, Давид Къантемыр, Белых Наталье, Болькин Сергей, Лягушкин Виктор, Земляниченкэ Александр сымэ я лэжьыгъэхэм теухуащ     ди щIыналъэм и щIыпIэ дахэхэм.

ЛIыжь гуэрым щIалэщIэ гъуэгурыкIуэ къыхуэзэри къеупщIащ:
- Мы къалэм япэу сыкъэкIуауэ аращ. КъызжеIэ, сыт хуэдэ мыбы щыпсэу цIыхухэр?
- Уэ укъыздикIа къалэм и цIыхухэр сыт хуэдэт?- щIоупщIэж езы лIыжьри.
- Сэ сы кыздикIам щыIэхэр щхьэзыфIэфIхэт, бзаджэхэт. Аращ абы сыкъыщIыдэкIари.
-Мыбыи апхуэдэ дыдэхэм ущрихьэлIэнущ,- итащ жэуап лIыжьым.
Тэлай дэкIауэ, лIыжьым аргуэру зы щIалэ къыхуозэри къоупщI.
- Ди адэ, мы къалэм нобэ сыкъэкIуа къуэдейщ. КхъыIэ, къызжеIэ, я хьэлкIэ сыт хуэдэ мыбы щыпсэу цIыхухэр?

    Иужьрей зэманым, куэдым зэращIэщи, радиокIэ, телевизоркIэ ди пащхьэ кърахьэ уэрэд куэдхэр, псалъэ щIэлъкIи макъамэкIи уэрэдкIэ уеджэ мыхъуну. ГуфIэгъуэ къыдэзытын, гупсысэ дахэхэм я хъыринэм дезыгъэщIэн уэрэд, макъамэ дахэхэм япэIэщIэ дохъу.

Тэрч щIыналъэм хыхьэ Дейскэ къуажэм щыпсэу унагъуий ИлъэсыщIэм и пэ къихуэу, унэщIэхэм щIагъэтIысхьэжащ.
Кхъахэ хъуа унэхэм щыпсэухэр псэуалъэщIэхэм зэрагъэIэпхъуар и фIыщIэщ щIыналъэм щагъэзащIэ Лъэпкъ проектым.
Абы ипкъ иткIэ щIым щыту униплI ящIащ, дэтхэнэми унагъуэ тIурытI зэрыщыпсэуным тещIыхьауэ щIащ. Унэхэр зыхуей хуэгъэзащ, къабзэу зехьащ, коммуникацэ псори ешэлIащ, унэр зытет щIы Iыхьэри екIуу къыхузэрагъэпэщащ.
Унэр а щIыпIэм щащIын ипэ, абы щыпсэунухэм я еплъыкIэм щIэупщIат.

ЦIыхум пщIэ къызэрилэжьыр сыт?! И IуэхущIафэ дахэмкIэщ, и акъылымрэ щIэныгъэмрэ къитIэсу иубзыхуф лэжьыгъэмкIэщ, адрейхэм къащхьэщыкIыу гъащIэм хилъхьэ гуапагъэмкIэщ. КIуэаракъэ, жыжьэрыплъэу къалъагъу, гу къылъатэри аращ.
Зи гугъу тщIы зэфIэкIхэр зыхэлъ, гукъэкI ищIа Iуэхум ерыщу бгъэдэт цIыхущ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Жылагъуэ палатэм деж щыIэ ЩIалэгъуалэ советым хэт Кумыщ Маринэ.
Маринэ гъэсакIуэщ икIи ущиякIуэщ, жыджэру хэтщ ЩIалэгъуалэ советым и лэжьыгъэм. Ар ди республикэм къыщрахьэжьэ нэгъуэщI Iуэхухэми нос, хузэфIэкIи хелъхьэ.

Мы гъэм Къэрэшей-Шэрджэс Республикэм и курыт еджапIэхэр къэзыуха ныбжьыщIэхэм ящыщу къэзыпщытэж къэрал экзаменхэр нэхъыфI дыдэу къызэзынэкIа, бжыгъэ нэхъ лъагэ дыдэ къэзыгъэлъэгъуахэм ящыщщ ди лъэпкъэгъу пщащэ — Къэзэнокъуэ Данэ.

Тенджызым хадзэ кIэрыху-бжьэрыхухэр зэщIэкъуэжыным теухуауэ илъэс зыбжанэ ипэкIэ ирахьэжьауэ щытащ The Ocean Cleanup лэжьыгъэр. Ди жагъуэ зэрыхъунти, лэжьыгъэр тэмэму мыубзыхуауэ къыщIэкIри, ар къызэтекъутат 2018 гъэм. Арами, гупыж щхьэпэ зыщIахэм я гугъэр хамыхыжу, ныкъусэныгъэхэр зрагъэзэхуэжри, иджы дыдэ утыку кърахьащ IэмалыщIэхэр.
Апхуэдэу, метр 800 зи зэхуаку дэлъ кхъухьитIым яшэщI хъы быдэри, мыпIащIэу ар ялъэф, апщIондэхукIи псым хэлъ кIэрыху-бжьэрыхур метри 3-кIэ еIэбыхыурэ къызэщIекъуэ.

Тырку къэралыгъуэм щыцIэрыIуэ актрисэ Сангу Эльчин иджыблагъэ ита интервьюм зэрыадыгэр щыжиIэм и мызакъуэу, къызыхэкIа лъэпкъым и хабзэ дахэхэм, зыщIапIыкIа гъэсэныгъэм уигъэгушхуэу щытопсэлъыхь.

Ар зи фIэщыгъэ къуршыпс уэр цIыкIур Геленджик (Хъулъыжъый, ХъупIэ ЦIыкIу) пэмыжыжьэу хы ФIыцIэм хэлъэдэж Пшадэ и къуэпс нэхъ инхэу бгыщхьэ жьанэхэмкIэ къыщежьэхэм языхэзщ.
ЩIыпIаплъэхэм я деж цIэрыIуэ щыхъуа Дэгубэ зыщигъазэр Кавказ Шытх Нэхъыщхьэм къыгуэщхьэхукIа тхыцIэу Къуацэгъур зи фIэщыгъэр зыгъэдахэ Тхыбэ бгым (метр 905-рэ и лъагагъщ) хы IуфэмкIэ гъэза и джабэ нэкIухэрщ.

♦МахуэгъэпсыжьымкIэ ИлъэсыщIэм и япэ махуэщ
♦Узбекистаным щагъэлъапIэ Хэкум и хъумакIуэм и махуэр
♦1700 гъэм Пётр Езанэм унафэ ищIащ европэ къэралхэм щыпсэухэм я щыгъынхэм хуэдэхэмкIэ пщы псоми захуэпэн хуейуэ.
♦1814 гъэм Санкт-Петербург къыщызэIуахащ Императорым и библиотекэр. Абы тхылъ къыIах хъунут апхуэдэ гупыж зыщI дэтхэнэми.
♦1921 гъэм Налшык къыщызэIуахащ къэрал библиотекэ.
♦1929 гъэм Москва областыр къызэрагъэпэщащ.

(Хъыбар)
Куэд дэмыкIыу дэ хьэщIэщым дыкъэкIуэжащ. «Болэтей къуажэм щыщ фхэт? Мо щIалэм укъелъыхъуэ, Хьэмид», - жаIэу зэхызох. Ар зызогъэцIыху, сызыщIэс пэшым изогъэблагъэри, соупщI:
- Болэтей къуажэу хэт сымэ щыIэ, дауэ фи гъащIэр щыфхьрэ мы хамэ щIыпIэм, адыгэхэр фызэрыIыгъ? Мамсырыкъуэ МуIэед щыIэ, ар пцIыхурэ?
- Уэлэхьи, соцIыхум, - жи Хьэжмусэ (арат щIалэм и цIэр), си адэм и ныбжьэгъу дыдэм.
- АтIэ ар дауэ къэдгъуэта хъуну? Абы и благъэ гуэр къызэлъэIуащ сэлам есхыжыну, - щыжысIэм, ар занщIэу къыщылъэтащ.

Коронавирусым и штаммыщIэр ди щIыналъэм къэсауэ хуагъэфащэ. КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек зэрыжиIамкIэ, «омикрон» пкъырыту хуагъэфащэу зы сымаджэ щыIэщ, абы и анализхэр мыгувэу хьэзыр хъунущ.

«Псыхэр хъумэн» къэрал проектым хиубыдэу Бахъсэн щIыналъэм, зы зэманкIэ дызэIэбэкIыжмэ, щекIуэкIащ «Къэбэрдей-Балъкъэрым и псы Iуфэ къабзэхэр» зыфIаща Iуэху.

Владикавказ къалэм дэт Политехникэ техникумым щекIуэкIащ Осетие Ищхъэрэ-Аланием 11-рэ и чемпион Зангиев Павел и фэеплъ шахмат зэхьэзэхуэ зэIуха. Абы и медалхэмрэ ахъшэ саугъэтхэмрэ щIэбэнащ гроссмейстри 4 зыхэта шахматисти 138-рэ. Къэбэрдей-Балъкъэрым щыщ спортсменхэм абы медаль зэмылIэужьыгъуэхэр щызыIэрагъэхьащ.
ЗэIущIэ 11 иригъэкIуакIам япкъ иткIэ зэхьэзэхуэм пашэныгъэр щиубыдащ ди республикэм щыщ шахмат псынщIэхэмкIэ цIэрыIуэ, ФИДЕ-м и мастер Козак Александр. Къыхуэхьыну щыта очко 11-м ящыщу абы 9,5-рэ къихьащ.