Календарь событий

         Дзэлыкъуэ районым хыхьэ Дзэлыкъуэдэс къуажэм щыщщ адыгэ бзылъхугъэхэм я лъэпкъ IэщIагъэхэм  пэгъунэгъу зыхуэзыщIыжа Джатэ Мадинэ.

 «Спортыр гъащIэм и мардэщ» къэрал проектым и гъэзэщIэным къызэщIиубыдэу 2019 гъэ лъандэрэ Къэбэрдей-Балъкъэрым щокIуэкI ГТО-м и мардэхэр къыщапщытэ спорт ухуэныгъэхэр зыхуэныкъуэхэмкIэ къызэгъэпэщыным ехьэлIа Iуэхугъуэхэр.

Ди хьэблэ дэсащ Жалдузхъан зи цIэ фызыжь. Ар Балъкъэрхэ я нысэт. И Iыхьлыхэри сабийхэри абы дызэреджэр ТIасцIыкIут. Пасэу фызабэу къанэри, ТIасцIыкIу икъукIэ гугъу ехьу ипIат быниплI: къуищрэ зыпхъурэ. Ахэр Iэдэбу, гъэсауэ къигъэхъуат, къуажэ школым щригъэджат. Хэку зауэшхуэр къыщыхъеям нэхъыжьищыр – ТIыбыш, Данунэ, Темыркъан сымэ – лэжьэн щIадзауэ IэнатIэ зырыз Iутт, нэхъыщIэ дыдэр, Iэбузер, епщIанэ классым щIэст.

Республикэм и Сабий библиотекэ ПащIэ Бэчмырзэ и цIэр зезыхьэм щрагъэкIуэкIащ «Нарт хъыбархэр» пшыхьыр, Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и къэралыгъуэр илъэси I00 зэрырикъум хуагъэхьэзырар.

Зэхыхьэм ирагъэблэгъащ Налшык къалэм и сабий гъэсапIэ №35-м екIуалIэ цIыкIухэр. Библиотекэм и лэжьакIуэхэр абыхэм къахуеджащ «Ашэмэз и бжьамий» пшыналъэм,   адыгэ IуэрыIуатэм щыщ нэгъуэщI   лIыхъужьхэми яхутепсэлъыхьащ.   

Сабийхэм я гъэмахуэ зыгъэпсэхугъуэр къызыхуэтыншэу къызэгъэпэщыным, а лъэхъэнэр цIыкIухэм нэгузыужьу, гукъинэжу ирахьэкIыным къэрал гулъытэ егъуэт. Гъэмахуэр зэрыщIидзэрэ нобэ махуэ еплIанэу арами, Къэбэрдей-Балъкъэрым и санаторэхэмрэ сабий лагерхэмрэ хуэхьэзырщ ныбжьыщIэхэм абыхэм зыщрагъэгъэпсэхуну, я узыншагъэр щрагъэфIэкIуэну. Апхуэдэ IуэхущIапIэ куэдым я бжэхэр хуиту хузэIуахакIэщ ди щIыналъэм и цIыкIухэм.

Мыр, мэкъуауэгъуэм и япэ тхьэмахуэ махуэм хуэзэу, ди къэралым гъэ къэс щагъэлъапIэ мэкъумэшым пыщIа, абы зи гуащIэ езыхьэлIэ  псоми. Апхуэдэхэм ящыщщ, зэрыгурыIуэгъуэщи, агрономхэр, инженерхэр, щIым епха IуэхущIапIэ зэмылIэужьыгъуэхэм я унафэщIхэр, абыхэм щылажьэ цIыху къызэрыгуэкIхэр.    

СССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым 1976 гъэм накъыгъэм и 24-м къищта унафэщ мыр. ЗэхъуэкIыныгъэхэм я лъэхъэнэм ар тIэкIу яIэпыхуж хуэдэу хъуами, УФ-м и Президентым 2000 гъэм къищта унафэм ипкъ иткIэ а махуэм кърагъэгъэзэжащ.

Си адэшхуэ ХьэхъупащIэ Амырхъан щэнейрэ къишащ. Япэу къишам  зы хъыджэбз цIыкIу иIэу, и сабийр къигъанэри, икIыжауэ щытащ. ЕтIуанэу къишар Шыбзыхъуэхэ япхъущ, егъэлеяуэ цIыхубз дахэу, пшынауэ Iэзэу щытауэ жаIэж, и цIэр Дадузэт. 

Пасэрей зэманым мы щIылъэм щекIуэкIа къэхъукIащIэхэм теухуа къэхутэныгъэхэр щIэныгъэм ди пащхьэ къыщрилъхьэм деж, ар фIэщ щIыгъуейуэ, телъыджэ гуэру къытщохъу. Апхуэдэ Iуэхугъуэхэм ящыщщ, псалъэм папщIэ, цIыхур бгырыс зыщIа, Кавказыр зылъэсауэ щыта псыдзэшхуэр. Ар щыIащ илъэс мини 7,5-кIэ узэIэбэкIыжмэ. ФIэщхъуныгъэм дигъэцIыху, тхылъ лъапIэхэм къыхэщыж псыдзэшхуэр пэж дыдэу щыIащ, щIэныгъэри абы щыхьэт тохъуэ.

ПащIэ Бэчмырзэ Къылышбийхьэблэ, иужькIэ Нартан зыфIащыжам, 1854 гъэм къыщалъхуащ.

ПащIэр дунейм тетыху, хуемыгъэхыу гукъеуитI иIащ: щIэныгъэ ирикъу, нэс зэримыIамрэ и усыгъэхэр зэуIуу тедзауэ зэримылъагъумрэ.

Балигъ хъууэ, унагъуэ зыухуэу бын зыгъуэта дэтхэнэ цIыхуми гъащIэм щиIэфыну насыпыр, и хъуэпсапIэ псори и жьэгу пащхьэм ирепх.

Нобэ

Ерыскъыпхъэхэр шынагъуэншэу щытыным и дунейпсо махуэщ

Испанием щагъэлъапIэ Республикэм и махуэр

Алтай Республикэм и конституцэр къыщащта махуэщ

Къыргъызым и финанс, экономикэ IэнатIэхэм я лэжьакIуэхэм я махуэщ

1340 гъэм Голландием Роттердам къалэм и лъабжьэр щагъэтIлъащ.

1498 гъэм Колумб Христофор ежьащ дунейр къызэхикIухьыну, иджы ещанэу.

Метревели Слава и цIэр зрихьэу Сочэ дэт стадионым щекIуэкIащ атлетикэ псынщIэмкIэ Урысейм и командэ чемпионат. Абы хэтащ лъагэу дэлъеинымкIэ олимп чемпион Ласицкене Марие.

ЕтIуанэ бгъэдыхьэгъуэм сантиметри 194-рэ хъу лъагапIэр къызэзынэкIыу пашэныгъэр зыубыда спортсменкэ цIэрыIуэр пэрыхьащ сантиметр 20I-м. АрщхьэкIэ лъэхъэнэм и ехъулIэныгъэ нэхъыфIым ар зэкIэ щхьэпрылъыфакъым.  

Хьэрып Эмиратхэм  я къалащхьэ  Абу-Даби   щекIуэкIа дунейпсо тхылъ гъэлъэгъуэныгъэм ди республикэм и лIыкIуэу хэтащ «Горянка» газетым и редактор нэхъыщхьэ, «Жан» зэгухьэныгъэм и унафэщI, усакIуэ, журналист Къаныкъуэ Заринэ.