Календарь событий

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым «Хэку зауэшхуэр лъэпкъхэм я тхыдэм къызэрыхэнар» зи фIэщыгъэ тхыгъэ зэпеуэм щытекIуахэмрэ къыщыхэжаныкIахэмрэ я гъэфIэжыр иджыблагъэ Iэтауэ щрагъэкIуэкIащ.

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым иджыблагъэ гуфIэгъуэ зэIущIэшхуэ щекIуэкIащ – еджапIэм и къудамэ нэхъ жьы дыдэхэм ящыщ икIи лъэныкъуэ куэдкIэ ныбжьыщIэу къалъытэ химиемрэ биологиемкIэ институтым и махуэщIыр Iэтауэ щагъэлъэпIащ.

Зы гъатхэ гуэру, вэгъуэ зэманыр къыщысым, Тхьэгъэлэдж Лъэпщ деж кIуащ, фIэбз иригъэщIыну.
Лъэпщ апхуэдизу гъукIэ Iэзэти, «гъущIым и тхьэ» хужаIэрт». Апхуэдэу къызэрыхужаIэри и напщIэ телът.
ЗэныбжьэгъуитIыр уэршэру здэщысым, Лъэпщ и щхьэ щытхъужу жиIащ:
Пшахъуэ тезмыкIутэу гъущI згъэжьэнщи, фIэбз пхуэсщIынщ.
- ПщIынкъым, - и фIэщ хъуакъым Тхьэгъэлэдж.
- СщIынщ, - жиIащ Лъэпщ.
- АтIэ, уэ пшахъуэ тумыкIутэу гъущI бгъажьэу щытмэ, сэ жылэ тезмысэу мэш хьэсэ бэв къэзгъэкIынщ, - жиIащ Тхьэгъэлэдж.

Ди хьэблэ дэсащ щIалэ цIыкIуитI: Къумыкъу Болэрэ Шагъыр Мышэрэ. Ахэр зэныбжьэгъуфIт, зы махуэ зэхуэмызамэ, зэхуэзэшу. Болэ Iэпсыгъуэлъэпсыгъуэт, нэбжьыц кIырт, Iупэ Iувт. Мышэ нэхъ зэIэщIэлът, и Iэ-и-лъэхэр инт, езыр къарууфIэт. НыбжькIи зэрагъэхь щыIэтэкъым, тIури зыгъэшкIэт, мазэ бжыгъэкIэ Мышэ нэхъыжьу. Илъэс пщыкIутI-пщыкIущым итхэу арати, я джэгугъуэт, бзаджэгъуэт. Зауэ нэужьти, псэукIэр хьэлъэт, ауэ цIыкIухэм ар зыхамыщIэ хуэдэт, зэрызытрагъэуни ящIэни ягъуэтырт.

 Шы гъэхъунымкIэ урысейпсо щIэныгъэ-къэхутакIуэ институтым хабзэкIэ иIыгъ интернет хэщIапIэм адыгэшым теухуа напэкIуэцI щхьэхуэ къыщызэIуахащ.

Украинэм нобэ щекIуэкIым зигу иримыгъу къэгъуэтыгъуейщ. ЩIэблэзэрыукIыр гуIэгъуэщ - я дэтхэнэри зыгуэрым и бынщ, и дэлъхущ, и ныбжьэгъущ…
Зауэ нэужь лъэхъэнэм зи сабийгъуэр хиубыда си анэм хъыбар къытхуиIуэтэжырт нэмыцэ зэрыпхъуакIуэхэм щысхьыншэу зэтракъута Украинэм щыщ куэд ди щIыналъэм къакIуэу гъеймрэ гъаблэмрэ къызэрырагъэлам теухуауэ. Анзорейр а зэманым щIыналъэ нэхъ инхэм ящыщти, нэгъуэщI щIыпIэ къикI мэжэщIалIэхэр абыкIэ нэхъ кIуэрт. Район унафэщIхэми яхузэфIэкI къагъанэртэкъым абыхэм ядэIэпыкъунымкIэ. Ахэр унагъуэхэм трагуашэрти, а яIэ щIакхъуэ Iыхьэр къыдагуэшу яхэст.

Жэуаплыныгъэшхуэ зыпылъщ дохутыр IэщIагъэр. Абы и дэтхэнэ унэтIыныгъэми уехъулIэн папщIэ щIэныгъэшхуэрэ Iэзагъышхуэрэ ббгъэдэлъын хуейщ. Адрей псом хуэдэжкъым педиатриер, къеузыр къыбжезымыIэф сабийм и щытыкIэр зыхуэдэр къэпхутэныр тыншкъым.

Лышх узыфэхэм щеIэзэ республикэ диспансерым и мылъку-техникэ зэфIэкIыр иужьрей илъэсищым хэпщIыкIыу ирагъэфIэкIуащ. «Узыншагъэр хъумэн» лъэпкъ проектым хыхьэу сом мелуан 500-м щIигъу и уасэ Iэмэпсымэ зэхуэмыдэхэр къащэхуащ.

США-м и Мэриленд штатым хыхьэ Балтимор къалэм Хопкинс Джон къыщызэIуихауэ щыIэ университетым (Johns Hopkins University жыхуиIэрщ, и къудамэхэр Китайм и Нанкин, Италием и Болонье къалэхэм дэтщ) щылажьэ, уафэщI жыжьэхэмкIэ геолог Изенберг Ноам «Acta Astronautica» щIэныгъэ журналым хуигъэхьэзыра и тхыгъэм къызэрыхэщымкIэ, астрофизикхэм Марсым хуаутIыпщыну зыхуамурад хьэршыкIуэ кхъухьлъатэм а планетэм гъунэгъу хуэхъуным тригъэкIуэдэну зэманыр куэдкIэ нэхъ мащIэ ищIынущ и гъуэгуанэр Дыгъэм нэхъ пэгъунэгъу Венерэ уафэщIым блэкIыу хузэтраухуэмэ.

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым Гинекологхэмрэ гъэундэрэщхъуакIуэхэмрэ (анестезиологхэмрэ) я кавказпсо зэгухьэныгъэм и щIэныгъэ-егъэджэныгъэ зэхуэсыр иджыблагъэ щекIуэкIащ.

Хыхэм я дунейпсо махуэщ
Социальнэ лэжьакIуэм и махуэщ. 1701 гъэм Пётр Езанэм унафэ къыдигъэкIащ факъырэхэм, сымаджэхэм, жьы хъуахэм щхьэегъэзыпIэ яхуэхъун унэхэр къызэIухыным теухуауэ. Унафэм къигъэувырт зи щхьэ сэбэп хуэмыхъужыф цIыхуипщI къэс зы якIэлъыплъу а унэхэм щылэжьэн хуейуэ. Абдеж къыщежьащ цIыхухэм социальнэу защIэгъэкъуэным хуэгъэпса IэнатIэр.
Карелие Республикэм и махуэщ. 1920 гъэм къызэрагъэпэщащ иджырей республикэм лъабжьэ хуэхъуа Карелие лэжьакIуэбэ коммунэр.