Календарь событий

         «Еханэ классым сыщIэсу, Къулъкъужын къуажэм и курыт еджапIэ № 4-м IэпщэрыбанэмкIэ гупжьей къыщызэIуахати, абы илъэскIэ сыхэтауэ, ещанэ школым пшынэ еуэным щыхуагъасэу зэхэсхат, - жеIэ уэрэджыIакIуэ ныбжьыщIэ Мэремкъул Ибрэхьим. - Си къуэшхэу Жыгун Эдуардрэ Мэремкъул Ренатрэ абы кIуэрти, хъыбар къызагъэщIащ сэри я гъусэу сыкIуэну. Пэжыр жыпIэмэ, спортым нэхърэ ар нэхъ сфIэгъэщIэгъуэн хъужри, куэдрэ сымыгупсысэу арэзы сыхъуат. Гупжьейм цIыху 20-м хуэдизым кIуэн щIэддзами, илъэс нэужьым къэнэжар цIыхуищт. Ахэри - дэ зэкъуэшищрат.

КъБР-м и цIыхубэ усакIуэ, СССР-м, РСФСР-м я Къэрал, Ленин саугъэтхэм я лауреат Кулиев Къайсын и фэеплъ унэ-музей Шэджэм къалэм щыIэм щагъэлъагъуэ сурэтыщI Рушевэ Надеждэ и лэжьыгъэхэр, ар къызэралъхурэ илъэс 70 зэрырикъум и щIыхькIэ.

(Ущие зыхэлъ тхыгъэ)

Абы и кабинетым къыщыIуащ куэд щIауэ зэса телефон къеуэ макъыр. АбыкIэ мыплъэу, и Iэ ижьыр ишийри, трубкэр къытрихащ:

- СынодаIуэ.

- Си псэм хуэдэ, кхъыIэ, къакIуэ. Си Iуэхур щIагъуэкъым, сызэрыхъур сщIэркъым… КъакIуэ, псори пхузогъэгъу…

- «Пхузогъэгъу» жыпIа? Уэ пщIэуэ пIэрэ, дахэ цIыкIу, псомкIи къуаншэр уэрауэ зэрыщытыр?!

- Сэри?

- Хьэуэ, уи анэшхуэращ!

- Си псэ…

- Сэ сыхущIыхьэркъым.

Дерсыр сщIыжу сыздэщысым, Iэуэлъауэ гуэр зэхызох. Сысакъыпэурэ сызэплъэкIмэ, и нэ хъурей цIыкIуитIыр къицIыщхъукIыу, дурэшым дэсщ зы дзыгъуэ цIыкIу, сэхуран еIункIри.

Ар зэрыслъагъуу, си гур, къилъэтыным хуэдэу, къеуэу щIедзэ. Хуэм дыдэурэ зыкъэсIэтщ, бжэр ездзылIэри, блыным сыкIэрыувэжащ.

Эхинококкозыр – ар цIыхум и Iэпкълъэпкъ зэхуэмыдэхэм зыщаубгъукIэрэ маркуэ лIэужьыгъуэхэм къагъэхъу узыфэщ. Абы Iэпкълъэпкъым аллергие кърет, псом хуэмыдэу тхьэмщIыгъумрэ тхьэмбылымрэ и зэран йокI.

ЗэрыхуагъэфащэмкIэ, Урысей Федерацэм футболымкIэ и етIуанэ дивизионым и Япэ гупым бадзэуэгъуэм и 24-м щрагъэжьэну зэпеуэщIэр зэрекIуэкIыну щIыкIэр иджыри къэс щыIахэм куэдкIэ къащхьэщокI. Абы ерыщу зыхуегъэхьэзыр «Спартак-Налшыкым». Хэт ищIэн, къэщIэрэщIэжыныгъэм и гъуэгум щытеувэну лъэхъэнэщIэ хъуфынущ ар.

Апхуэдизу уелIалIэу, уахуэнэхъуеиншэу си псэм и губгъуэм удз гъэгъа щхъуэкIэплъыкIэ къомыр щхьэи щыбгъэкIат, я къуэпси, я лъэдакъи, я жэпкъи, я купкъи зэрызэщIыгъуу къиптхъыжу нэгъуэщIым ахэр тыгъэ щахуэпщIыжынум? Ауэ уэ пщIэххэркъым икIи зыкIи ущыгъуазэкъым псынэпс къабзэм хэбэукIыу хэхъукIа а удз гъэгъахэм гур зыгъэфI, зыгъафIэ мэ гуакIуэ гуэри къазэрыпимыхыжыр –къинащ ахэр си пкъым, къыщынащ си деж игъащIэ псокIэ уи фэеплъу. ПщIэрэ, щIэх дыдэ гъуэлэнущ сакIэлъыIэбэурэ, сакIэлъыпыхьэурэ степхыжу уежьэжа а гъэгъахэм я къапщIий телъыджащэхэр.

Пасэ зэманым цIыху гъащIэм и кIыхьагъыр зыхуэдизыр къызэралъытэу щытамкIэ жа1эхэр зэтехуэркъым. Археологхэм жаIэ ар илъэс 20-30-м щIигъуу щымытауэ. Иныкъуэхэм цIыхур лIэщIыгъуи 7-8-кIэ псэуауэ трагъэчыныхь. Пэжыр а жаIэхэм я зэхуэдитIым щыIэнкIэ хъунущ.

Акъылым зезыгъэужь джэгукIэхэм я дунейпсо махуэщ
Къэзахъстаным шынагъуэншагъэмкIэ и органхэм я лэжьакIуэхэм я махуэщ
Черногорием и къэралыгъуэм и махуэщ. 1878 гъэм бадзэуэгъуэм и I3-м Черногориер къэралыгъуэ щхьэхуиту зэрыщытыр Берлин конгрессым къилъытащ. I94I гъэм бадзэуэгъуэм и I3-м Черногорием къыщызэрыIэтащ фашизмэм, нацизмэм я бий цIыхубэр. А Iуэхугъуэхэрщ лъабжьэ хуэхъуар нобэ къэралым щагъэлъапIэ махуэшхуэм.
1697 гъэм Камчаткэ щIыналъэр Урысей къэралыгъуэм къыхыхьащ.

         СурэтыщI гъуазджэхэмкIэ музей Ткаченкэ Андрей и цIэр зезыхьэм щагъэлъагъуэ КъБР-м гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, УФ-м и СурэтыщIхэм я зэгухьэныгъэм, ТворчествэхэмкIэ Дунейпсо Академием хэт, академик Конин Анатолэ и лэжьыгъэхэр. Ар къызэрагъэпэщащ сурэтыщIыр къызэралъхурэ илъэс - 75-рэ, республикэм и къэралыгъуэр - илъэси I00 зэрырикъум я щIыхькIэ.

         ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей къэрал драмэ театрым и актер пажэ, КъБР-м щIыхь зиIэ и артист Хьэмырзэ Ахьмэд жеIэ:

Мы тхыгъэр зей Къудей Дилэк ныбжькIэ щIалэщ, къыщалъхуар Тыркуращ. Езым и къежьапIэхэр, и лъэпкъ къуэпсхэр къэзылъыхъуэж пщащэм и гур хегъэщI адыгэбзэр зэримыщIэм. Хэхэсу псэу адыгэхэм я натIэ хъуращи, зыхэс лъэпкъым я бзэр къащтэри, я анэдэлъхубзэр ящогъупщэж. Сыт хуэдэ Iэмал къагъуэтыфыну пIэрэ бзэм и кIапэлъапэхэр къаубыдыжын щхьэкIэ? Сыт цIыхупсэм къыщыщIыр и адэжь щIыналъэм щыпэIэщIэм деж? Апхуэдэ упщIэхэри нэгъуэщIхэри къегъэув Дилэк.