Календарь событий

Иужьрей илъэсхэм къриубыдэу я Хэкужь къагъэзэжащ хамэ къэрал щыпсэуа адыгэ куэдым. Къэбэрдей-Балъкъэрым, Адыгейм, Къэрэшей-Шэрджэсым щопсэу зэман зэмылIэужьыгъуэхэм Тыркум, Сирием, Югославием, Израилым, Германием, Америкэм и Штат Зэгуэтхэм къикIыжа адыгэхэр. Нобэ дэ фэдгъэцIыхуну дыхуейщ ди республикэм и Бахъсэн куейм хыхьэ Кременчуг-Константиновкэ къуажэм щыпсэу СтIаш Сабри и унагъуэр. Сабрирэ и щхьэгъусэ Теувэж Дэлал Шэгьбанрэ адэжь Хэкум къызэрагъэзэжрэ илъэсихым щIигъуащ.

Санкт-Петербург щекIуэкIа XXV Экономикэ зэхуэсышхуэм Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэмрэ «Промсвязьбанк»-мрэ зэгурыIуэныгъэ щызэращIылIащ. Дэф­тэрым Iэ щIадзащ КъБР-м и УнафэщI КIуэкIуэ Казбекрэ «Промсвязьбанк» цIыхубэ зэгухьэныгъэм и унафэщI Фрадков Пётррэ.

Хуэбгъэфащэ хъунущ пасэрей адыгэхэр къызытепщIыкIыжа лъэпкъыр КъухьэпIэ Кавказым ди эрэм и пэ илъэс мин ещанэр щекIуэкIым, нэгъуэщIу жыпIэмэ, Мейкъуапэ культурэр щыщыIам, зэфIэувэу щIидзауэ. ИкIи ар, археологием къызэригъэлъагъуэмкIэ, щIыпIэм иса лъэпкъхэмрэ къэкIуахэмрэ зэхыхьэу къэхъуауэ аращ. Иужьрей илъэсхэм ягъэтэмэмащ Мейкъуапэ культурэр щызэфIэувэм абы а лъэхъэнэм культурэ лъагэ зиIа Переднэ Азием иса лъэпкъхэм я жэрдэм куэду халъхьауэ зэрыщытар.

  «Сэралъп Мадинэ и арт-центрыр» къызэрызэрагъэпэщрэ  илъэсипщI ирокъу. Ар  республикэм ит щэнхабзэ IуэхущIапIэ псоми ефIэкI, зэхыхьэ щхьэпэ куэд щекIуэкI IуэхущIапIэщ.  

Абы  дапщэщи дауэдапщэ хэплъыхьахэр, гукъинэжхэр къыщызэрагъэпэщ зэпытщ. Лъэпкъым, анэдэлъхубзэм, тхыдэм, Iэщэ-фащэм, макъамэм, литературэм теухуауэ а унэм щекIуэкI пшыхь гукъинэжхэр сыт я уасэ?! Ар зи фIыгъэр, дауи, арт-центрым и унэгуащэ гуапэ Сэралъп Мадинэщ.

ХьэтIохъущыкъуей къуажэм, ЛъагапІэ-910-к1э зэджэ щІыпІэм деж, иджыблагъэ щызэхэтащ генерал-майор Захаров Фёдор и фэеплъыр къызэрагъэщIэрэщIэжам ирихьэлIэ пэкIушхуэ.

Дунейм къыщыунэхуагъэнкъым дыкъэзыухъуреихь щIыуэпсым и хабзэ гъэхуахэр къежьапIэ зыхуэмыхъуа, ирехъу ар кхъухьлъатэ е мафIэгу. Къэтщтэнщ ди мэзхэм гъунэжу щIэт мэз бзий (папоротник). Хэт игугъэнт, абы и фIыгъэкIэ смартфонхэм я зарядкэхэр нэхъыбэрэ лажьэу, хэбгъэзыхьмэ, мытIысыххэу къагупсысыну.

 Дызэрыщыгъуазэщи, нобэ жып телефоным и фэм къыдамых зыри къэнакъым, Iуэхутхьэбзэ нэхъыбэ кебгъэщIэху, езыри нэхъ щIэх мэтIыс, электрокъарум пыбдзэн хуейуэ. Мельбурн (Австралие) къалэм  дэт технологическэ институтым хэкIыпIэ телъыджэ къыщагупсысащ.

Кавказ КъухьэпIэ дахащэм и адыгэ лъагъуэжьхэмкIэ ирикIуэныр фIыуэ зылъагъухэм ди гъуэгуанэм пыдощэ.

ЩIалиплIыр: Бышэн Хьэбасрэ сэрэ, ныбжьыщIэхэу Бышэн Аслъэнрэ Мэремыкъуэ Амиррэ Адыгэ Республикэм и къалащхьэ Мейкъуапэ дыкъыдэкIри, Щхьэгуащэ псыхъуащхьэ иужьрейуэ къыдэс Гъуазэрыплъ жылэ цIыкIум дынэсащ. Абдеж нэху дыкъыщекIри, къухьэпIэ лъэныкъуэмкIэ щыIэ мэзылъэ бгым лъэсу дыкIэрыхьащ.

Бахъсэндэс цIыхубзым и пхъум деж щиIэ алимент щIыхуэр ипшынащ хамэ къэралым  кIуэн и мурадыр къызэпымыудын папщIэ.

ЦIыхубзым, балигъ мыхъуа и пхъур ипIын зэрыхуейм ехьэлIа и къалэным зэман кIыхькIэ зыпыIуидзащ икIи  алименту сом мин 320-рэ зытригъэхьащ. 

Анэ  къалэнхэр абы игу къыщыкIыжар   хагъэзыхьа иужьщ - суд приставым  щIыхуэ зытелъым жриIащ ар Урысей Федерацэм икIыну хуит зэрамыщIым теухуа унафэ къызэращтар. Апхуэдэуи ямыгъэIэпхъуэ и мылъкур егъэтхыным ехьэлIа Iуэхури къыпаубыдащ.   

1812 гъэм Москва дыхьащ Наполеон и дзэр. Урысейм и дзэзешэхэр ар бийм зауэншэу иратыну зэгурыIуат, къалэри дзэри хъума хъун папщIэ. Апхуэдэу щытми, ерыскъыпхъэхэр зыщIэлъ хъумапIэхэр бийм Iэрамыгъэхьэн мурадкIэ мафIэ ирадзати, къалэр лыгъейм зэщIищтат. Зы мазэкIэщ франджыхэр Москва зэрыдэсыфар - ерыскъыи зыдэмылъ, цIыхухэри зыдэмысыж къалэм егъэлеяуэ гугъу щехьырти, и армэри зэщIикъуэжри, жэпуэгъуэм и пэщIэдзэм езыр-езыру дэкIыжауэ щытащ Наполеон.

1829 гъэм Урысеймрэ Тыркумрэ Iэ традзащ Адрианополь мамырыгъэ зэгурыIуэныгъэм.