Календарь событий

«Къалэ округхэмрэ муниципальнэ районхэмрэ щIыпIэ унафэр зезыгъакIуэ я органхэм я лэжьэкIэм и фIагъыр къызэрапщытэ щIыкIэм и IуэхукIэ» 2008 гъэм мэлыжьыхьым и 28-м Урысей Федерацэм и Президентым къыдигъэкIа Указ № 607-р Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм щыгъэзэщIэнымкIэ зэфIэгъэкIыпхъэхэм ятеухуауэ» 20I3 гъэм мэкъуауэгъуэм и 11-м Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэм къыдигъэкIа Указ № 85-УГ-м тету, 2021 гъэм къалэ округхэмрэ муниципальнэ районхэмрэ щIыпIэ унафэр зезыгъакIуэ я органхэм ирагъэкIуэкIа лэжьыгъэм и фIагъыр къызэрапщытам ипкъ иткIэ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Правительствэ

Адыгэ Республикэм щежэх Щхьэгуащэ и псыхъуащхьэхэмкIэ иужьрей дыдэу дэс Гъуазэрыплъ къуажэ цIыкIум егъэщIылIа Iэгъуэблагъэм пэгъунэгъуу икIи нэхъ зыщхьэщиIэтыкIауэ узыIуплъэ Iуащхьэ джафэ зэпэхъуреишхуэм «IэбагъуэкIэ» йоджэ.
Мэз IувыжьхэмкIэ къэухъуреихьыжа жылэ цIыкIум укъыщежьэу, а бгым и щхьэкIэм нэс лъэсу удэкIынумэ, километр II хуэдиз къызэбнэкIын хуей хъунущ. А гъуэгуанэр кIуным ику иту сыхьэти 6 - 8 токIуадэ.

Налшык къалэм, КъБКъУ-м и медицинэ факультетым «Эрмитаж-Кавказ» центрым иджыблагъэ къыщызэIуихащ художник, дыщэкI, Адыгэ, Къэбэрдей-Балъкъэр республикэхэм я цIыхубэ художник, ХудожествэхэмкIэ Урысей академием щIыхь зиIэу хэт Еутых Ася и лэжьыгъэхэм я гъэлъэгъуэныгъэ.

Къэбэрдей-Балъкъэр, Адыгэ, Ингуш, Осетие Ищхъэрэ - Алание республикэхэм щIыхь зиIэ я артист, пшынауэ, уэрэдус, макъамэтх Iэзэ Лосэн Тимур лъэпкъым и макъамэ гъуазджэм хэлъхьэныгъэфI хуэзыщIщ.

 Урысей гвардием и управленэу КъБР-м щыIэм ведомствэм щIэмыт и хъумакIуэ IэнатIэм и лэжьакIуэхэм даIыгъащ УФ-м лъы тыным теухуа и къэрал программэм зегъэужьыным хыхьэ акцэр икIи щIыналъэм и медицинэ IуэхущIапIэхэм щагъэхъуж сымаджэхэм папщIэ лъы ятащ.
Узыншагъэр хъумэн IэнатIэм и лэжьакIуэхэм зэрыжаIащи, Урысей гвардием къулыкъу щызыщIэхэр сыт щыгъуи къадоIэпыкъу, абыхэм я фIыщIэкIэ зыхуэныкъуэ лъыхэкIхэр гъэтIылъауэ яIэщ.

КъБР-м къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ и министру щыIэм и къалэнхэр пIалъэкIэ зыгъэзащIэ, полицэм и полковник Мамхэгъ Назир иригъэкIуэкIащ мы гъэм и мазибгъум министерствэм и лэжьыгъэм кърикIуахэм щыхэплъэжа коллегие.
Видеоконференц зэпыщIэныгъэм тету екIуэкIа зэIущIэм хэтащ республикэ ОВД-м и ветеранхэм я щIыналъэ жылагъуэ къудамэм и тхьэмадэ Пыхъ МуIэедрэ КъБР-м щыIэ МВД-м дэлажьэ Жылагъуэ советым и унафэщI Петровский Владимиррэ.

Урысейм и промышленнэ IуэхущIапIэхэм иджыпсту я къалэн нэхъыщхьэр хамэ къэралыгъуэхэм кърашу щыта хьэпшыпхэмрэ Iэмэпсымэхэмрэ я пIэм иувэн къыщIагъэкIынырщ.
    Ди нэхъыжьхэм фIыуэ ящIэж Прохладнэм дэт «Севкаврентген» заводым ( иджы «Севкаврентген - Д» ООО жыхуэтIэм) кърихьэлIэу щыта лэжьыгъэр зыхуэдар. Сыт хуэдэ зэхъуэкIыныгъэхэр иужькIэ къэмыхъуами, заводым лъэлъэжыпIэ зригъэхуакъым, иIэр ихъумащ, зэхъуэкIыныгъэхэм зыхигъэзэгъащ.

2022 гъэм къриубыдэу Къэбэрдей-Балъкъэрым ухуэныгъэу 48-рэ икIэм щынагъэсынущ, къанэ щымыIэу зыхуей хуагъэзэжахэри хэту: курыт еджапIэхэр, медицинэ, щэнхабзэ, спорт IуэхущIапIэхэр. Къэрал, республикэ бюджетхэм къыхэкIыу абы трагъэкIуэдэнур сом меларди 7-м нос.
Республикэм гулъытэшхуэ щигъуэтащ псэупIэ унэхэр ухуэнми; мы гъэм и япэ мазитхум къриубыдэу фэтэр унэ зэтету хьэзыр ящIащ гъэ кIуам нэхърэ хуэдитIым нэблагъэкIэ нэхъыбэ. Ауэ щыхъукIэ, жьы хъуа унэхэм цIыхур къыщIэгъэIэпхъукIынымкIэ лэжьыгъэ нэхъыбэ щызэфIагъэкIа щIыналъэхэм хабжащ Къэбэрдей-Балъкъэрыр.

Автомобилистым и махуэр зэдагъэлъапIэ автотранспортым пыщIа псоми: гъуэгуанэ зэмылIэужьыгъуэхэм цIыху къыщезышэкIхэм, машинэхэр зэзыгъэпэщыжхэм, автозаводхэм щылажьэхэм, мыхэм хухэха еджапIэхэм, нэгъуэщIхэми. Мы махуэм епхауэ къалэн нэхъыщхьэу къалъытэр къэралым и экономикэм дежкIэ автотранспортым мыхьэнэ ин зэриIэр къэгъэлъэгъуэнымрэ абы ирилажьэхэм гулъытэ хэха хуэщIынымрэщ.
И къежьэкIэр
1980 гъэм СССР-м къыщащтащ «Автомобилистым и махуэ» зыфIащар. Ар ирырагъэхьэлIащ жэпуэгъуэм и иужьрей тхьэмахуэ махуэм.

Перу къэралыгъуэм и къухьэпIэ гъунапкъэхэм хыпс щхъуантIафэр увыIэгъуэ имыIэу щоIэуэлъауэ. Псы Iуфэр гъущэщ, къум нэщIщ, къэкIыгъэкIэ хуэмыщIащ, псэущхьэкIи къулейкъым. Ауэ хьэуар макъ зэмылIэужьыгъуэ IэджэкIэ гъэнщIащ: гъудэбадзэ бжыгъэншэхэр, къуалэбзу хъушэшхуэхэр щызэрызохьэ. Абдежым Гумбольт и цIэр зезыхьэ тенджызыпсыр щыблож. Ар адрей хыпсым нэхърэ градуси 10-кIэ нэхъ щIыIэщ. Гъэмахуэм абы къыхуэкIуэу къожэх Эль-Ниньо псы хуабэр. Нэхъыбэм а псыежэхитIыр зэхуохуэжри зэхозэрыхьыж. Ауэ къыщыхъу щыIэщ жьыр Гумбольт и псыежэхым щыпэщIэувэ икIи лъэныкъуэкIэ псы Iуфэм щыIуиху.

Сом мелуани 6,7-рэ хъу хэщIыныгъэ
Лъэпкъ щIыуэпс хъугъуэфIыгъуэхэр зэхэдыгъуэным зэрыпэщIэт Iуэхухэр ирагъэкIуэкIыу Урысей ФСБ-м и Управленэу КъБР-м щыIэм, КъБР-м щыIэ МВД-м я лэжьакIуэхэм яубыдащ абы пыщIа щIэпхъаджагъэ зылэжь, Лэскэн районым щыпсэур.
АбыкIэ хуит зыщI тхылъхэр имыIэу «Лэскэн мэзхоз» къэрал кIэзонэ IуэхущIапIэм хыхьэ Урыху мэзым жыгхэр щриупщIыкIырт. ЗэкIэ къызэрыщIагъэщамкIэ, абы сом мелуани 6,7-рэ хъу хэщIыныгъэ иритащ IуэхущIапIэм.

Ди республикэм и хъупIэхэм (Хьэмащэ, Аурсэнтх, Шэрэдж и Iэшэлъашэм) гъэмахуэ псом щаIыгъа Iэщыр кърашэхыжри, и пIэм ирагъэзэгъэжащ.
Къапщтэмэ, а щIыпIэхэм Iэщхэр зэрыщаIыгъа лъэхъэнэм къриубыдэу жэм къэс шэуэ тонн мини 4 къыщIашащ - ар илъэс блэкIам нэхърэ тонн 800-кIэ нэхъыбэщ.
ЛыхэкIыу къалэжьар тонн мини 2 мэхъу, ари гъэ кIуам елъытауэ тонн 700-кIэ нэхъыбэщ.

«Хэкур хъумэжыным зи псэр щIэзытахэм я фэеплъыр хъумэн» къэрал программэм хиубыдэу Май щIыналъэм зыхуей щыхуагъэзащ Хэку зауэшхуэм хэкIуэда зауэлIхэм я фэеплъ кхъащхьэр.
ЗауэлIу 70-м нэс щыщIалъхьа а щIыпIэр зэIузэпэщ щIыным илъэс кIуам иужь ихьат. Кхъащхьэр плиткэхэмкIэ дахэу къращIыкIащ, къэухьхэмкIэ къагъэувыхьащ, фэеплъым и IуплъапIэм фIалъхьа гранит джафэм вагъуэ къуапитхумрэ абдежым щыщIалъхьахэм я цIэ-унэцIэхэмрэ тратхащ.

Жэпуэгъуэм и 28, мэрем
Анимацэм и дунейпсо махуэщ
УФ-м и Дзэ-Хьэуа Къарухэм я дзэ авиацэм и махуэщ
Урысей Федерацэм щагъэлъапIэ анэшхуэхэмрэ адэшхуэхэмрэ я махуэр
Чехие къэралыгъуэм и лъэпкъ махуэшхуэщ – щхьэхуит щыхъуар егъэлъапIэ.
1804 гъэм Москва къыщызэрагъэпэщащ къалэм бжьамийкIэ псы езышалIэ япэ IуэхущIапIэ.
1886 гъэм Нью-Йорк къыщызэIуахащ Хуитыныгъэм и Статуер. Ар ищIащ скульптор Бартольди Фредерик.

Тхьэмадокъуэ Зерэ Бахъсэн щIыналъэм ЩэнхабзэмкIэ и управленэм и унафэщIщ. КъБКъУ-м и филологие къудамэр къиухри, илъэс куэдкIэ адыгэбзэмкIэ егъэджакIуэу лэжьащ. ЩIэблэр гъэсэным и пIалъэр ещIэ, гъащIэм къигъэув упщIэ куэдым я жэуапхэр щэнхабзэм къыщыбгъуэтыфу жеIэ.