Календарь событий

Урысей гвардием и Управленэу КъБР-м щыIэм и унафэщI, полицэм и полковник Васильев Сергей яхуэзащ я щхьэ IуэхукIэ къыхуэкIуахэм. 

Зи гугъу фхуэтщIыну лIыхъужьыр къытхэтыжкъым. ЗэкъуэшитIрэ зэшыпхъуищрэ хъу мэкъумэшыщIэ унагъуэм къыхэкIат КIэрашэ Хьэжпагуэ Мурид и къуэр. Зи адэр пасэу зыфIэкIуэда бынунагъуэшхуэм я гуащIэр я гъащIэу къэтэджырт. Даухъан быным я нэхъыжьт, абы Хьэзритрэ Хьэтхъанрэ якIэлъыкIуэрт, Хьэжпагуэ еплIанэ бынт, я шыпхъу нэхъыщIэ дыдэр Лиуэзат. Дэтхэнэ къуажэдэсми хуэдэу, абыхэм щIы зэрахьэу, Iэщ зэрахуэу псэурт. IэщIыб ящIыртэкъым еджэнри. 

Сыжажэ Чэзим Темыркъан и къуэр хъыбарыншэу Хэку зауэшхуэм хэкIуэдахэм хабжэу къекIуэкIащ. 1906 гъэм Тэрч областым и Налшык округым хыхьэ ХьэтIохъущыкъуей I (Зеикъуэ къуажэм) къыщалъхуащ ар. Колхозым ухуакIуэу щылажьэу, унагъуи иIэу, 1941 гъэм дзэм Плираджэри, щIадзауэ зэхуашэс 115-нэ шуудзэм хагъэхьащ.

Тхыдэм къызэрыхэщымкIэ, Къэбэрдей пщышхуэ Идар Темрыкъуэ ипхъу Гуащэнэ япэ дыдэу Мэзкуу щыкIуар 1561 гъэрщ, мэкъуауэгъуэм и 15-рщ, тхьэмахуэ махуэу. Зытета гъуэгуанэ кIыхьым цIыхубзым и къарур щIихат, иригъэзэшати, Урысеижьым и къалащхьэм къыщысам гукъыдэж зыхуиIэ щыIэжтэкъым. Гуащэнэрэ абы щIыгъу и Iыхьлыхэмрэ Кремлым пэмыжыжьэу щыпсэу Вишняковхэ яхуеблэгъащ.

Бгым къыщIах къулеигъэхэр щIым къыхагъэкъэбзыкIа нэужь, ар зэратхьэщIа псы фIейр щахъумэ, щызэхуахьэс щIыпIэм щхьэкIэ «хвостохранилище» жаIэ. 

Иджырей щIалэгъуалэм ящыщ куэдым къыбжаIэфынукъым ЛУГ-р зищIысыр. Ауэ абы теухуа тхылъ, дэфтэр, сурэт куэд къытхуэнащ, лIэщIыгъуэм иджырей щIэблэм зрагъэцIыхуну хуеймэ. Ауэ а псоми хуэмейуэ «Интернет»-м хъыбар къыщызылъыхъуэу еса щIалэхэмрэ пщащэхэмрэ я фIэщ хъуну пIэрэ Кавказ Ищхъэрэм щIэныгъэ щызэгъэгъуэтыныр гугъу дыдэу зэрыщызэфIэувар? Абы папщIэ Iэмал зыри щымыIэу щытауэ жыпIэ хъунут а зэманым. 

Ди IуэрыIуатэми тхыдэми къызэрыхэщыжщи, адыгэр зауэ-банэ, гугъуехь куэдым къыпхрыкIащ. Тэтэрхэр, нэгъуейхэр, кърымыдзэхэр, нэгъуэщIхэри увыIэгъуэ ямыIэу адыгэхэм къатеуэрт, яхъунщIэрт, цIыхукIи мылъкукIи хэщIыныгъэшхуэ къыхуахьу. Къэбгъэлъагъуэмэ, тхыдэм увыпIэшхуэ щиIыгъщ I708 гъэм екIуэкIа Къэбэрдей-Кърым зауэм. 

Мазаем и 14, гъубж

«Прокопьевск сыкъыщалъхуами, си хэкуу сыбжыр Къэбэрдей-Балъкъэрырщ» зэрыжиIэ къудеймкIэ пщIэ зыхууегъэщI кинорежиссер Гуэбэшы Амурбэч. 
Ар и анэмрэ и анэшхуэмрэ (и адэмкIэ) япIащ, «лъэпкъым и бий» зыфIащу лей зытехьа унагъуэхэм ящыщым къыщыхъуащ. Амурбэч и анэр ХьэтIохъущокъуэхэ япхъут, Налшык дэта еджапIэ къалэ цIыкIум дзэIуч IэщIагъэмкIэ щIэныгъэ щызэригъэгъуэтат. И адэ ГъущIынэ Исмэхьил абы зэи илъэгъуакъым. Исмэхьил Грознэ къалэм дэта лъэсыдзэ училищэм щеджат, лейтенант цIэр иIэу 1943 гъэм зауэм дэкIри, къигъэзэжакъым…