Календарь событий

Бзылъхугъэр Iэщабэ-Iущабэу, зэпIэзэрыту, жыIэдаIуэу, и макъ зримыгъэIэту цIыхухъу щIыбагъым дэтын хуейуэ къегъэув гъащIэм. Арами, тхыдэм къыхощыж лъэпкъ псор щыхупIэм щхьэщызыша, дзэпашэ лъэрызехьэу щыта, цIыхухъум хузэфIэмыкIын куэд зыхузэфIэкIа бзылъхугъэ телъыджэхэр. Абыхэм ящыщщ ди лъэхъэнэм ипэкIэ 570-520 гъэхэм псэуа, массагет гуащэу Томирис.

Дыкъэзыухъуреихь дунейр гурэ псэкIэ щызыхыбощIэ Фазиль Искандер и усыгъэм, щIыуэпсым и хьэлыр, зэманым и кIуэкIэр къыщыбгуроIуэ.
ГукъэкIыж щыпхышащ и усыгъэм, дэтхэнэри и гъащIэ хигъэплъэжу! Искандер и усыгъэр узэрыбауэ хьэуам къыхонэ, дахагъэ гуэр щыплъагъукIэ усэхэм хэт псалъэхэр уигу къагъэкIыу.
Искандер и усыгъэм къыхощ гъэмахуэ курыкупсэ: Iэщ хъушэр псым зэпрокI, Iэщыхъуэм дыIуощIэ, кхъуей ягъэгъум Iугъуэмэ къыпех, псыкъелъэм и макъ зэхыбох, псынэпсым и IэфIыр, хьэуам и къабзагъыр зыхыбощIэ, пцIащхъуэхэм къалъэтыхь, хьэм и кIапэр егъэджэгу.

ЕгъэджакIуэмрэ унэтIакIуэмрэ я илъэсым зэрыпежьэ гуфIэгъуэ зэIущIэшхуэ Бахъсэн щIыналъэм щIыпIэ унафэр щызехьэнымкIэ и IуэхущIапIэм иджыблагъэ щекIуэкIащ.

Налшык къалэм и библиотекэм и лэжьыгъэр литературэ уэршэрхэр, щIэныгъэ псалъэмакъхэр щекIуэкI зэхуэсыпIэм ещхьу дяпэкIэ екIуэкIынущ.

ЩIэныгъэлI щэджащэхэм, хамэ къэрал къэхутакIуэ цIэрыIуэхэм я лэжьыгъэ куэдым зэрыщаубзыхуащи, адыгэ лъэпкъыр нэхъыжь дыдэхэм, хабзэ дахэ, нэмыс лъагэ, хьэл-щэн екIу, лIыхъужьыгъэ ин зыхэлъ, зи адэ щIыналъэр фIыуэ зылъагъу, абы папщIэ зи псэр зытыну хьэзыр лъэпкъ гъуэзэджэщ.
Пасэ зэманым адыгэхэм яхэлъу щыта хабзэхэм пщIэ лей хуащIу, зэрахуэфащэу ахэр ягъэзащIэу, хабзэщIэкъухэм унафэ яхуэхъуу, фIэкIыпIэ зимыIэу къалъытэу щытащ.

Мазаем и 20, блыщхьэ
ЦIыхухэр зэхуэгъэдэным и дунейпсо махуэщ
1975 гъэм хьэуам зыщыхъумэжынымкIэ дзэхэм я махуэр ягъэуващ.
1940 гъэм Налшык къалэм IэфIыкIэ щащI фабрикэ къыщызэIуахащ.
1897 гъэм къалъхуащ адыгей тхакIуэ Теувэж Хьэбиб.
1935 гъэм къалъхуащ медицинэ щIэныгъэхэмкIэ доктор, КъБКъУ-м и профессору щыта Гъащтэ Абдул.

Астрономхэр куэд щIауэ йогупсыс уахэ жыжьэм ит вагъуэ бжыгъэншэхэм ящыщ гуэрхэр ди Дыгъэм и къэухьым гъунэгъу зыкъыщыхуащIкIэ къэхъунур зыхуэдэм.

Лъэпкъ жыгыр зэфIэбгъэувэжыным нэхъ гугъу дыдэу хэлъыр абы и щIэдзапIэр къэгъуэтынырщ. Къардэнхэ къатщтэмэ, ар Кавказ Ищхъэрэм щыпсэу лъэпкъ нэхъ ин дыдэхэм ящыщщ. Абыхэм ущрихьэлIэнущ Адыгэ, Осетие Ищхъэрэ - Алание, Къэрэшей-Шэрджэс республикэхэми хамэ къэрал зыбжанэми.
Къардэнхэр Къэбэрдей-Балъкъэрым и къалэ, жылагъуэ 59-м дэсщ. УнэцIэр зезыхьэхэм ящыщ языныкъуэхэм жаIэу зэхыбох ахэр псори благъагъэкIэ зэбгъэдэмыхьэу, арщхьэкIэ ар пэжкъым икIи сэбэп хъунт абыхэм архив дэфтэрхэм, лъэпкъыр къызыхэкIар къэзыгъэлъагъуэ тхылъымпIэхэм зыщагъэгъуэзамэ.

Тырку литературэм и новеллэ жанрым и лъабжьэр зыгъэтIылъа Хьэткъуэ Умар (Омер Сейфеддин) дунейпсо литературэми увыпIэ хэха щеубыд. Абы и тхылъхэр къэрал куэдым къыщыдэкIащ. УрысыбзэкIэ зэрадзэкIауэ Умар и новеллэхэр тIощI гъэхэм и кIэм къыщыщIэдзауэ урыс журналхэм къытохуэ, и тхыгъэ къыхэхахэр тхылъ щхьэхуэу 1957, 1975, 1987 гъэхэм Мэзкуурэ Ленинградрэ къыщыдокI. Тхылъищми ит новеллэхэр, повестхэр урысыбзэкIэ зэрадзэкIащ Печенев Игорь, Яковлевэ Нелли, Кормушин Иван сымэ. «Омер Сейфеддин пщIэшхуэ иIэщ иджырей тырку литературэбзэр убзыхуа зэрыхъуамкIэ, - жеIэ Печеневым.