Календарь событий

ЦIыхум къеуалIэ узыфэ нэхъ хьэлъэхэм хабжэ гум епхахэр. Уеблэмэ, абы дуней псом щилIыкIхэм я бжыгъэр куэдкIэ нэхъыбэщ адрей узыфэхэр я щхьэусыгъэу дунейм ехыжхэм нэхърэ. Республикэ сымаджэщым щIэлъу инфарктым къахуемыгъэлахэм я бжыгъэм хэхъуакъым. Апхуэдэу къитащ Къэбэрдей-Балъкъэрым Узыншагъэр хъумэнымкIэ и министерствэм и пресс-IуэхущIапIэм.

Щолэхъу пщы телъыджэу зэрыщытамрэ, пащтыхьым пэжу зэрыбгъэдэтамрэ теухуа тхыгъэ гъуэзэджэхэр щыIэщ. Абы и адэ Щэнджэлей 1624 гъэм дунейм ехыжати, илъэс нэхъ дэмыкIыу, пащтыхь Михаил Федорович и унафэкIэ, Тэрч къали абы и гъунэгъу слабодахэми щыпсэу лъэпкъхэм япщу игъэуващ, и адэм пщIэшхуэ хуащIу, къулыкъур фIыуэ зэрихьэу зэрыщытар къилъытэри.
Щолэхъу пщы къулыкъур къэбэрдейхэми, шэшэнхэми, ингушхэми я деж щызэрихьэну, пащтыхьым и унафэр щигъэзэщIэну, зауэм ишэну, тэрч дзэзешэхэр зригъэкIуэну и пщэ къыдэхуащ.

Урысей Федерацэм и Президентым къыхилъхьауэ, УФ-м и Правительствэм и вице-премьер Белоусов Андрей и нэIэ щIэту мэлажьэ «Хьэрычэт Iуэху мыинымрэ курытымрэ, уней хьэрычэт щIэн жэрдэмхэр» лъэпкъ пэхуэщIэр. Абы ипкъ иткIэ Къэбэрдей-Балъкъэрым «Си хьэрычэт Iуэху» щIыналъэ центрым а IэнатIэм пэрытхэм Iуэхутхьэбзэу мини 4,7-м яхуищIащ блэкIа илъэсым.

Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек и унафэкIэ щIыналъэхэм щIыпIэ унафэ щызезыхьэ IуэхущIапIэхэм чэнджэщакIуэ хасэхэр (совещательные органы) къыщызэрагъэп.

Ди зэманым щIалэгъуалэ куэдым я хъуэпсапIэщ актёр IэщIагъэ зрагъэгъуэтыныр. Ауэ театрымрэ киномрэ я «вагъуэ» хъуну хуейхэм ящыщ куэдыр егупсысыркъым абы ухуэкIуэным пыщIа гугъуехьхэр зыхуэдэм. Псалъэм папщIэ, а IэщIагъэм зыщIегъэх щымыIэу ухуеджэн, актёр Iэзагъэм и щэхухэм нэгъэсауэ зыхэбгъэгъуэзэн зэрыхуейм, нэгъуэщI куэдми. Абыхэм теухуа упщIэхэмкIэ захуэзгъэзащ Щукиным и цIэр зезыхьэ театр институтыр къэзыуха артист ныбжьыщIэхэу Къурмэн Регинэ, Джатэжьокъуэ Константин, Щоджэн Асир, Шыпш Къантемыр, МафIэдз Заирэ сымэ.

Къэбэрдей-Балъкъэрым Мэкъумэш хозяйствэмкIэ и министерствэм 2023 гъэм «Хьэрычэт Iуэху мыинымрэ курытымрэ, уней хьэрычэт щIэн жэрдэмхэр» лъэпкъ пэхуэщIэм ипкъ иткIэ лажьэ «Хьэрычэт Iуэху мыинымрэ курытымрэ я IэнатIэхэм нэхъ псынщIэу зегъэужьын» щIыналъэ пэхуэщIэм хухихащ сом мелуан 95-рэ. Ар процент 30-кIэ нэхъыбэщ 2022 гъэм щыIа бжыгъэхэм нэхърэ.

Къэралым СтатистикэмкIэ и комитетым и къудамэу Кавказ Ищхъэрэм щыIэм иджыблагъэ къызэритамкIэ. 2023 гъэм и щIышылэ - щэкIуэгъуэ мазэхэм псыхэкIыу ягъэхьэзырым и индексыр проценти 113,8-рэ хъуащ.
Ипэ ита илъэсым щыIа бжыгъэхэм елъытауэ псыIэфIу къыщIагъэкIам процент 11-кIэ, нарзаныпсым процент 11-кIэ, сырэм процент 34-м нэблагъэкIэ хэхъуащ, е ахэр зэрырагъэхъуам хуэдэу къэбгъэлъагъуэмэ – псыIэфIыр декалитр мелуан 20,7-рэ, нарзаныпсыр – литр ныкъуэ зэрыхуэ птулъкIэхэм игъэхъуауэ мелуан 95,8-рэ, сырэу – декалитр 0,48-рэ.

Къазий теухуауэ Нэгумэ Шорэ мыпхуэдэу итхыжауэ щытащ: «Темрыкъуэ дунейм ехыжа нэужь, абы и къуэрылъхухэу Къэбэрдеишхуэр зыIэщIэлъа Къазийрэ, Джылахъстэнейр зыIэщIэлъа Щоджэныкъуэрэ, езыхэр зэгурымыIуэми, я адэжьхэм урысхэм хуаIа щытыкIэм тету псэуащ». Ауэ ар пэжкъым. Пщыхэм теухуауэ цIыхухэм къаIуэтэж хъыбархэр зэтехуэтэкъым, арауэ къыщIэкIынущ Шорэ щызыгъэуари.

«Къуажэ дохутыр» программэмкIэ мы илъэсым республикэм медицинэ лэжьакIуэу 26-рэ IэнатIэкIэ къыщызэрагъэпэщынущ.

ЕсэнтIыгу къалэм махуищкIэ щызэхэтащ Кавказ Ищхъэрэм и щIыналъэхэм баскетболымкIэ ирагъэкIуэкI «Локобаскет – еджакIуэхэм я лигэ» зэхьэзэхуэм и кIэух запеуэр.

Филологие щIэныгъэхэмкIэ кандидат, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым инджылызыбзэмкIэ кафедрэм и унафэщI Дзасэжь Ларисэ студентхэм еджэныр щIэщыгъуэ ящещI, и IэнатIэм гурэ псэкIэ пэрытщ.

Кавказ Ищхъэрэм алыдж-урым бэнэкIэмкIэ пашэныгъэр къыщыхьыным хуэунэтIа зэхьэзэхуэ иджыблагъэ Налшык къалэм щекIуэкIащ.

Уэрэдыпкъыр лъэпкъым лъагъуэ хуэзыщIыф цIыхур сыт хуэдэ зэманми ейщ. Апхуэдэщ Даур Аслъэн. Хорым щхьэкIэ «Бгырыс уэрэдхэр» абы щитхам, Iуэхум хэзыщIыкIхэм къагурыIуат зэфIэкI зиIэ композитор къызэрыунэхуар.
Аслъэн и уэрэдхэр куэдым фIыуэ ялъэгъуащ. Абы и IэдакъэщIэкI псор къызэщIэпкъуэу утепсэлъыхьын жыхуэпIэр пхуэмыгъэзэщIэн къалэнщ. Ауэ итха куэдым зы къахэсхынщ. Мис, нотэр си пащхьэ илъщ, ар «Шэрджэс рапсодие» зыфIищарщ. Мы рапсодиер дахащэу зыгъэзащIэ Пиказейн Виктор (дунейпсо зэхьэзэхуэ куэдым я лауреатщ) и скрипкэ макъыр си тхьэкIумэм иту нотэр къызэIузох…

Шэрихьэт щIэныгъэхэмкIэ доктор, «Мансур» мэжджытым и Iимам Щхьэныкъуэ Анзор «Бэкъэрэ» сурэм къыхэщ щапхъэхэр зэпкърихыурэ, цIыхум и гум и къабзагъымрэ щабагъымрэ ихъумэн зэрыхуейр къыщыдгурегъаIуэ и хъутIбэм.

Мазаем и 6, гъубж

ЦIыхубзхэм я узыншагъэм зэран хуэхъу операцэхэр емыгъэкIуэкIыным и дунейпсо махуэщ
1918 гъэм Урысейр григориан махуэгъэпсым зэрыхуэкIуэм теухуа декрет къыдэкIащ.
1935 гъэм «Кабардинка» къэрал къэфакIуэ ансамблым Советхэм я VII съездым и делегатхэм папщIэ Москва и Театр Иным концерт щитащ.
1923 гъэм къалъхуащ КъБР-м и цIыхубэ артисткэ Тэмазэ Маржэнэт.